“Ik begin elke dag tussen vijf en zes, zolang het nodig is. We hebben geen tijd te verliezen.” Dat zegt viroloog Lia van der Hoek van het Amsterdamse AMC in Het Parool van 9 april. Zij is een van de talloze wetenschappers die met volle ijver werken aan een vaccin of een ander middel tegen het SARS-CoV-2 virus en de COVID-19 ziekte.

Van der Hoek, die promoveerde bij hoogleraar Jaap Goudsmit, ontdekte in 2003 het NL-63 coronavirus, een van de vier coronavirussen die verkoudheid veroorzaken. Zij geldt als een expert op het gebied van deze specifieke soort. Niettemin ziet zij op de korte termijn meer in de ontwikkeling en het beschikbaar komen van goed werkende antivirale middelen.

Van der Hoek in het interview met Els Quaegebeur: “Er verstrijken vele jaren voor je een vaccin op de markt hebt. En dan is maar de vraag hoe goed het beschermt, want daar kom je pas achter als een ziekte flink woekert; alleen dan kun je een vaccin testen met een groep die het krijgt en een controlegroep die je het niet geeft. Als we straks een vaccin hebben, woekert er misschien wel helemaal niets. Als je dan ziet hoe succesvol we zijn met antivirale therapie voor infectieziektes als hiv en hepatitis C, vestig ik mijn hoop toch daarop.”

Apotheek
Over de hele wereld wordt op vele fronten de strijd tegen het virus en de ziekte gevoerd. In laboratoria van universiteiten en bedrijven wordt gewerkt aan vaccins, antivirale medicijnen, immuuntherapieën en andere middelen. In ziekenhuizen wordt de hele apotheek met pillen die ooit werkzaam zijn geweest tegen andere virussen, infecties, (auto)immuunziekten, kanker, metabole ziekten en wat al niet toegediend aan ernstig of minder ernstig zieke patiënten om de woekering van Covid-19 te remmen. Ook hulpverleners krijgen virusremmers toegediend, om ingeval van besmetting het verloop van hun ziekte te verzachten.

Een van de therapieën die inmiddels perspectief lijkt te hebben is die van ‘convalescent plasma infusion’, het toedienen van bloedplasma aan zieken dat afgenomen is van herstelde patiënten, die antilichamen tegen het virus hebben opgebouwd. Dit soort bloedtransfusie is een alternatieve methode tegen infecties als er nog geen vaccin, antiviraal medicijn of werkzame antibiotica beschikbaar is.

Het eerste succes(je) hiermee werd gemeld vanuit Zuid-Korea, in het Journal of Korean Medical Science. Bij twee patiënten met ernstige ARSD, de vaak dodelijke luchtweginfectie, werkte een combinatie van ‘convalescent plasma infusion’ met corticosteroïden (o.a. methylprednisolone), die ingezet worden bij ziektes die gepaard gaan met heftige inflammatie. Die mix liet in het bloed en op longfoto’s een snelle verbetering zien, wat net het verschil tussen in leven blijven of overlijden kan betekenen. Transfusies met bloed van herstelde patiënten zullen in verschillende experimentele vormen op grote schaal toegepast worden.

Nu is de invloed van nationalistische, protectionistische maatregelen al merkbaar in de handel van medische spullen die schaars zijn geworden door de coronacrisis
Concurrentie
Nature publiceerde op 9 april een overzicht van alle bedrijven en instanties die werken aan een vaccin. Wereldwijd zijn er 115 researchprojecten gaande (voor bijna driekwart door commerciële bedrijven), waarvan Nature er 78 aanmerkt als ‘confirmed active’ en 37 ‘unconfirmed’. Momenteel zijn er 5, van 4 ontwikkelaars, in het stadium dat ze ook getest worden: mRNA-1273 van Moderna, Ad5-nCoV van CanSino Biologicals, INO-4800 van Inovio, LV-SMENP-DC en pathogen-specific aAPC van Shenzhen Geno-Immune Medical Institute.

Moderna, een bedrijf uit Massachusetts waarvan Bill Gates mede-oprichter is, heeft enkele weken voorsprong op de concurrentie. Al twee weken nadat de genetische code van het virus bekend was gemaakt, startten zij de ontwikkeling van het vaccin op basis van een nieuwe techniek, gebaseerd op mRNA, stukjes genetisch materiaal. Andere bedrijven hanteren andere, traditionelere technieken.

Nationaliteit
Momenteel lopen er 440 studies naar de gevolgen van de virusuitbraak. Academische onderzoeken worden aangemeld bij de ClinicalTrials.gov-database. De COVID-lijst bevat alle mogelijke lopende onderzoeken in ziekenhuizen, laboratoria en andere instellingen wereldwijd.

Van de 78 bedrijven die werken aan een vaccin zitten er 36 in de Verenigde Staten, 14 in China, 14 in Australië en Azië buiten China en 14 in Europa. De nationaliteit en geografische spreiding van de bedrijven is van groot belang voor als er eenmaal werkzame vaccins geproduceerd gaan worden. Aangezien er nooit in één keer voldoende beschikbaar zullen komen, is de vraag wie ze eerst krijgt: eigen volk of de meest behoeftigen, waar ook ter wereld.

De New York Times voorspelt dat er een hevige strijd zal losbarsten als er eenmaal een werkzaam virus op grote schaal geproduceerd kan worden. Nu is de invloed van nationalistische, protectionistische maatregelen al merkbaar in de handel van medische spullen die schaars zijn geworden door de coronacrisis. Dat ziet de NYT als een voorbode van wat ons te wachten staat.
Dit artikel afdrukken