Natuurlijke bodemorganismen leggen stikstof (N2) uit de lucht vast. De afbraak van de in de bodem vastlegde stikstof is de grootste bron voor de stikstofuitstoot. Het zou jaarlijks om 30 tot 250 kilo per hectare uit de bodem gaan. Dit is aanzienlijk meer dan de gecumuleerde uitstoot van stikstof in de landbouw, industrie en verkeer. De uitstoot daarvan komt niet verder dan 22,5 kilo. Niettemin gaan beleidsmakers ervan uit dat die uitstoot de biodiversiteit aantast en verzuring van bodems veroorzaakt. Om die reden is Nederland al 2 jaar gedompeld in een diepe stikstofcrisis, maar dat is onterecht.

Dat schrijft Geesje Rotgers van Agrifacts, de organisatie die feiten over de landbouw naloopt en vraagtekens plaatst bij het denkkader dat wetenschap, het RIVM, beleidsadviseurs en overheid hebben opgebouwd rond hét Nederlandse hoofdpijndossier van dit moment: stikstof.

Rotgers bekeek data die verzameld werden door de Universiteit van Antwerpen in de provincie Drenthe. Uit metingen in 286 natuurbodems in de provincie zou zijn gebleken dat "alleen al in de bovenste 10 cm van de grond duizenden kilo’s stikstof liggen opgeslagen: 3.000 kg/ha (droog bos, droge heide), 4.000 kg/ha (vochtig bos, vochtige heide) tot 10.000 kg/ha (hoogveen, moeras)." In de laag eronder zit nog veel meer stikstof, volgens oudere literatuur. Veel meer dus dan er in 100 jaar is neergeslagen", zegt Rotgers

Uit oudere literatuur zou voorts blijken dat natuur veel stikstof (N2) uit de lucht bindt. In stikstofarme grond kan het gaan om volumes van 60 tot 80 kg/ha/jaar. Zolang deze stikstof via het werk van bodemorganismen wordt opgeslagen, blijft die als het ware in ruststand. Dat wordt anders als stikstof wordt vrijgemaakt. "Dat gebeurt bij bodemverstoringen, meestal het gevolg van beleidskeuzes van overheid en/of natuurbeheerder", zegt Rotgers.

Door oudere en recente verstoringen van de bodem komt stikstof vrij als gevolg van versnelde afbraak van de organische stof. In Drenthe zou het jaarlijks gaan om 30—250 kg/hectare. Activiteiten die de stikstofvrijgave langjarig en mogelijk permanent aanjagen zijn, volgens Rotgers, een andere waterhuishouding, waterwinning, wateronttrekking, kappen van bos en het omvormen van natuur.

Als de data en interpretaties kloppen, plaatsen ze de beleidsmaatregelen om de stikstofcrisis in Nedrland te beteugelen in een geheel nieuw daglicht: geen enkele maatregel heeft zin omdat een andere bron zelfs 0-emissies zinloos maakt. Groene beleidscritici zetten in op een reductie van van weer op het land en de natuur neerslaande landbouw- en industrie-emissies naar de lucht met 50-70%. De overheid wil de feitelijke emissies met name aan boerenkant wegnemen. In het belang van boeren zegt Rotgers dat actuele emissies het verschil niet maken. Het werkelijke probleem van stikstof zit in de over vele honderden jaren in de bodem opgeslagen stikstof, beweert ze.

De vraag of de conclusie dat emissiebeperking zinloos is, is onderdeel van een wetenschappelijk debat en daarmee afhankelijk van vele onzekerheden. Oud-minister van Landbouw en hoogleraar Cees Veerman zei onlangs in Buitenhof dat hij geen behoefte heeft om in het politieke domein dat debat te voeren. Bijzonder is echter dat een Nederlandse provincie een buitenlandse universiteit opdracht geeft om onderzoek uit te voeren op een uiterst gevoelig nationaal beleidsdossier.
  • Deel
Druk af