Rector Magnificus Martin Kropff sloot de avond af en maakte duidelijk dat de WUR graag een brede en diverse universiteit is. Aalt Dijkhuizen sloot zich daarbij aan. En dus twitte ik '#wagdeb eindigt in pais en vree & more debate'. Het debat en de verschillende sporen van onderzoek zouden moeten worden voortgezet.
Iedereen was tevreden. Big agri had zijn ei kwijt gekund en kleine en biologische landbouw werd eveneens gehoord en volledig serieus genomen. De sfeer was prima en de kou was uit de lucht: voorzitter en rector maakten de zaal overtuigend duidelijk dat de WUR niet alleen Big Agri is. WUR woordvoerder Simon Vink was dik tevreden want de zaal zat vol en studenten voelden zich duidelijk betrokken. Wie de avond wil bekijken, kan dat via WUR TV.
En toen was er een borrel. Tijdens de avond was het gegaan over de vraag of wetenschappers en bestuurders van wetenschappelijke instellingen politieke stellingen mogen betrekken. Ik vroeg Dijkhuizen of zijn uitspraken een politieke stellingname waren geweest. Nee, zo zag hij dat beslist niet. Er moet echt meer eten worden gemaakt. Maar dat wil niet zeggen dat ook andere meningen mogelijk zijn. Die moet je naast elkaar zetten en het erover hebben. Zo kom je tot het echte gesprek.
Ook dat is een manier van kijken.
Sjoerd de Hoop, een biologisch-dynamische veehouder uit Friesland, was tevreden. Hij proefde dat er energie in de zaal had gezeten omdat de WUR wél breed blijkt. Zo was het prima wat hem betreft. De basis om weer verder te kunnen was gelegd.
Fotocredits: Foodlog Media, zaal C222 vol studenten bij het debat
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Niet geheel irrelevant in dit kader:
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/3368962/2012/12/27/Nederlander-eet-voor-het-eerst-minder-vlees.dhtml
De gemiddelde prijs ging wél omhoog.
Een beperking van prognoses: je kunt niet blijven extrapoleren.
Hebben economen gezien de crisis ook een beetje last van.
Wat weten we eigenlijk?
Bijvoorbeeld van het bodemleven op microniveau?
Van de complexe interactie tussen planten, insecten, micro-organismen, virussen en prionen?
Inderdaad, Sjoerd. Laten we bescheiden zijn in onze uitlatingen.
De realiteit is meestal te complex om verstrekkende uitspraken te doen.
We komen nog steeds niet veel verder dan het leggen van relaties tussen enkele variabelen. Jouw Myccorhiza-schimmels zijn daar een mooie illustratie van.
Zo wordt in de geneeskunde ook pas sinds kort meer aandacht besteed aan de uitermate complexe interactie tussen darmbacteriën.
Het is ook te simpel, zelfs hybris, om politieke conclusies te trekken, enkel uit onderzoek naar opbrengsten per hectare. We kunnen, hoe paradoxaal dat misschien ook klinkt, niet zonder Dick V's "boerenverstand".
Fosfaatgebruik hoeft niet alleen van ruw fosfaat te komen vanuit de mijnbouw. Terugwinning uit zee en rivierwater of uit slib van afvalwaterzuivering en menselijke mest zou een optie kunnen zijn maar is wel heel duur. Er was korte tijd geleden al weer een faillissement te betreuren.
De andere manier, zoals de natuur het zelf al miljoenen jaren kan, is: Kringlooplandbouw en winning uit de diepere bodemvoorraad met een actief bodemleven dat leeft van organische stof waarin o.a. Myccorhiza-schimmels en bacteriën de fosfaten kunnen vrijmaken die gebonden zijn aan gronddeeeltjes of aan bijvoorbeeld ijzer. Er zijn in de biologische landbouw fraaie voorbeelden zoals bij De Zonnehoeve waar de oude fosfaat voorraden uit de oude zeeklei worden vrijgemaakt. Op de Zonnehoeve hebben ze zelfs een jaarlijks fosfaatwinst in plaats van een fosfaatverlies. Op veel andere plaatsen in de wereld is dit kopieerbaar.
Kringlooplandbouw is ook vanuit fosfaat-oogpunt zeer belangrijk maar door Wageningen lange tijd niet serieus genomen. De waarde van Myccorhizaschimmels is ook al lange tijd geleden wetenschappelijk aangetoond; Wageningers waren daar zelf bij betrokken.
Nederland heeft voldoende fosfaat in de eigen bodem opgeslagen door de aanvoer van veevoer en het ontstane mestoverschot vn de laatsatre 50 jaar. Maar aanvoer vanuit de mijnbouw was echter altijd goedkoper en de productie per hectare kon met aanvoer van extra fosfaat en stikstof enorm worden opgeschroefd. Nu gaat de 'fosfaatwal' het schip nog eens keren.
We hoeven alleen maar van koers te verleggen, het kan best. Als de wil er maar is. Probleem is alleen dat we een lagere productie hier zullen moeten accepteren en dat bijt natuurlijk met het nationale handelsbelang. Door zeer zorgvuldig het bodemleven te beheren kunnen we het heel lang volhouden. De fosfaatvoorraden hoeven we dan alleen nog te verplaatsen naar de plekken waar het echt nodig is.
Fosfaatgebruik hoeft alleen van ruw fosfaat te komen vanuit de mijnbouw. Terugwinning uit zee en rivierwater of uit slib van afvalwaterzuivering en menselijke mest zou een optie kunnen zijn maar is wel heel duur. Daar is korte tijd geleden al weer een faillissement te betreuren.
De andere manier is, zoals de natuur het zelf al miljoenen jaren kan: Kringlooplandbouw en winning uit de diepere bodemvoorraad met een actief bodemleven dat leeft van organische stof waarin o.a. Myccorhiza-schimmels en andere bacteriën de fosfaten kunnen vrijmaken die gebonden zijn aan ijzer. Kringlooplandbouw is ook vanuit fosfaat-oogpunt zeer belangrijk maar door Wageningen lange tijd niet serieus genomen. Er zijn in de biologische landbouw fraaie voorbeelden zoals bij De Zonnehoeve waar de oude fosfaat voorraden uit de oude zeeklei worden vrijgemaakt. Op de Zonnehoeve hebben ze zelfs een jaarlijks fosfaatwinst in plaats van een fosfaatverlies.
Op veel andere plaatsen in de wereld is dit kopieerbaar. Het vraagt alleen tijd en goede wil. Door zeer zorgvuldig het bodemleven te beheren kunnen we het dan nog heel lang volhouden. De fosfaatvoorraden hoeven we dan alleen te verplaatsen naar de plekken waar het echt nodig is. Nederland heeft voldoende fosfaat in de eigen bodem opgeslagen door de aanvoer van veevoer en het ontstane mestoverschot.
De waarde van Myccorhizaschimmels is al lange tijd geleden wetenschappelijk aangetoond; Wageningers waren daar zelf bij betrokken.
Maar aanvoer vanuit de mijnbouw was echgter altijd goedkoper en de productie per hectare kon met aanvoer van extra fosfaat en stikstof enorm worden opgeschroefd. Nu gaat de 'fosfaatwal' het schip nog eens keren.
We hoeven alleen maar van koers te verleggen, het kan best. Als de wil er maar is.
Een tekort aan land?
Wat is land? Het is een oppervlakte. Daarmee kun je dus een bepalde hoeveelheid zonlicht opvangen. Maar het is ook een oppervlakte waarop je productiefactoren kunt inzetten. Dus: mineralen, energie, water.
Landbouwgrond is schijnbaar een beperkende factor, voor China bijvoorbeeld. En wel omdat daar de bevolkingsdichtheid veel groter is dan die wereldwijd zal zijn in 2050 (die 9 miljard die voorspeld wordt).
Maar stel dat het fosfaat opraakt. Dan heb je weinig aan welke oppervlakte grond dan ook. Want als je meer land gebruikt kun je daar minder fosfaat op gebruiken.
Daarnaast is landbouwgrond natuurlijk ook de drager van een levende bodem en van biodiversiteit (ecosysteem).