Het voelt bijna als een goede daad: met je tassen vol potjes of - na een feestje - wijnflessen naar de glasbak. Lekker groen bezig, want de glasbak is zo ongeveer het toonbeeld van een recyclingsuccesverhaal. Dankzij ons inlevergedrag bestaat ruim de helft van al het glas dat uit glasfabrieken komt uit gerecycled glas. Maar vergis je niet: glasrecycling blijkt helemaal niet zo duurzaam. We zouden ze gewoon moeten afwassen.
Glas is alleen duurzaam als het wordt hergebruikt wanneer dat mogelijk is en pas daarna wordt gerecycled
Voor het omsmelten van glasscherven tot nieuw glas is een temperatuur van 1.300 graden Celsius noodzakelijk. Dat kost veel energie, waardoor de besparingen ten opzichte van nieuw glas ongunstig uitvallen. Volgens milieu-organisatie MilieuCentraal bespaart verpakkingsglas dat voor 60% uit gerecycled glas bestaat maar 15% energie ten opzichte van nieuw glas. Dat is maar weinig, zeker als je je realiseert dat je glas ook uitstekend kunt afwassen.

Want dát is een manier van recyclen die eigenlijk veel duurzamer is, bewijst de biersector. Vrijwel alle Nederlandse bierbrouwers verpakken hun biertjes in de 'Bruine Nederlandse Retourfles' (BNR), aldus Liza van Lonkhuyzen in de NRC. Bierflesjes kun je dan ook zonder problemen en ongeacht het etiket dat er op zit overal inleveren. Ze worden gewassen, van een nieuw etiket voorzien en zo kan jouw ingeleverde flesje Hertog Jan bij een volgende klant ineens Amstel blijken te bevatten. Een BNR kan wel 40 rondjes mee. (Dat Heineken zijn bier in groene flesjes stopt, is een marketingbeslissing geweest, maar ook Heineken heeft flessenwassers en recyclet zijn flessen 20 à 30 keer). Flesjes wassen levert 6 tot 8 keer minder CO2-uitstoot op dan via de glasbak recyclen.

Waarom wassen we dan niet al onze flessen en potjes? Dat is precies waar 'weckpotsuper' Pieter Pot op inzette: glazen potten vullen, de potten omwassen en opnieuw gebruiken. De Verpakkingsfabriek richtte er een weckpotwasstraat voor in. En ook start-up Pakt mikt op het wassen van potten én wijnflessen, "Wegwerpglas is helemáál niet groen", zegt oprichter Thijs Wester in de krant. "Waarom vinden we het normaal het glas uit de supermarkt kapot te gooien in de glasbak?” Op dit moment schrijft de wet voor dat bedrijven als Hak, kruidenmerk Verstegen én wijnproducenten betalen voor het inzamelen en recyclen van glas.

Maar voor wijn is dat eigenlijk een heel dom systeem. "In Nederland drinken we ongeveer 450 miljoen flessen wijn per jaar”, zegt Peter van Houtert, voorzitter van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren. In de meeste gevallen komt de wijn ín de fles naar Nederland. Er bestaat geen 'Nederlandse Retourfles', er is geen flessen'pool' en het wassen van wijnflessen blijkt ingewikkelder vanwege de grote diversiteit aan flessen. Verduurzamen wil de wijnsector vanzelfsprekend best graag, bijvoorbeeld door lichtere (plastic! papier! plastic in papieren fles of Bag-in-Box) verpakkingen te gebruiken. Dat is ook duurzaamheidswinst. Bovendien zijn er groothandels en supermarkten die zelf bottelen, zodat ze de wijn in bulk - zonder de zware flessen - kunnen vervoeren.

Maar het tij lijkt te keren. Onlangs zei de topman van het Franse bedrijf Verallia, een van de grootste glasproducenten ter wereld, in een rapport over circulair glas: "Als experts in het maken van glas kunnen we ons niet permitteren zelfvoldaan te doen over het produceren van een oneindig recycleerbaar materiaal. (…) Glas is alleen duurzaam als het wordt hergebruikt wanneer dat mogelijk is en pas daarna wordt gerecycled.” Afwassen dus.