Zo simpel lijkt het, maar niets is simpel als het om voeding gaat, dus dit ook niet.
'Hartproblemen door te weinig zout'
In de Amerikaanse media is ophef ontstaan naar aanleiding van drie nieuwe onderzoeken over zout in de voeding, een van Harvard en twee van het Canadese Population Health Research Institute, deze en deze.
De resultaten van deze omvangrijke epidemiologische onderzoeken, alle gepubliceerd in de gerespecteerde New England Journal of Medicine (NEJM), werden samengevat in een begeleidend redactioneel commentaar.
De conclusie luidde, en dat was ook meteen het nieuws, dat nu bewezen is dat ook te weinig zout hartproblemen kan opleveren. Bovendien blijkt dat de relatie tussen de hoogte van het zoutgebruik en de stijging van de bloeddruk niet voor iedereen dezelfde is en dat meer kalium in het eten de negatieve effecten van gewoon keukenzout compenseert.
‘Diëten met weinig zout kunnen ook een risico voor de gezondheid zijn (..). Onderzoeksresultaten zijn het jongste argument tegen de agressieve campagnes tegen te veel zout.’ Dat is (vrij vertaald) de kop van een artikel in The Wall Street Journal. Time heeft het in een kop over ‘Ernstige Zoutverwarring’.
Hoeveel zout moeten we eten? In ieder geval minder, was altijd de meest gehoorde opvatting en dat blijft overeind. Niet alleen wetenschappers zeggen dat, ook onze moeders. In Nederlandse huishoudens is het een goed gebruik om te waarschuwen tegen te veel zout op het eten. Bovendien krijgt degene die naar de strooier grijpt van de kok te horen: ‘Je hebt niet eens geproefd!’
Culturele waarschuwingen
Waarschuwen tegen te veel zout is een cultureel verschijnsel geworden. Het is het eerste waar de huisarts over begint tegen de patiënt van middelbare leeftijd met verhoogde bloeddruk. Om de zoveel tijd verschijnt er een Wageningse voedingswetenschapper in de actualiteit om te waarschuwen. De laatste tijd is dat meestal professor Marianne Geleijnse.
Maar ook diep in het geweten van onze gezondheidzorg, in de Gezondheidsraad, is de waarschuwing tegen zout gewaarborgd. In het bijzonder door professor Jaap van Binsbergen, oud-huisarts en emeritus bijzonder hoogleraar voedingsleer. Hij promoveerde in 1987 op het proefschrift Zoutconsumptie en bloeddruk in een huisartsenpraktijk. Daarin waarschuwde hij voor de gevaren van ‘de symptoomloze bedreiging die hypertensie voor de gezondheid vormt’. Van Binsbergens proefschrift kan als het evangelie van het Nederlandse zoutdenken worden gezien.
Slechts een vijfde van het zout voegen we zelf toe
Niemand zal betwisten dat te veel zout ongezond is, maar er wordt de laatste jaren wel getornd aan de in steen gebeitelde normen die tot de bevolking komen via het Voedingscentrum. Het advies is niet meer dan 6 gram zout per dag te eten. Maar ‘dat een zoutreductie tot onder de 6 gram per dag voor de gehele bevolking beter is, dat is nog niet hard gemaakt,’ schreef Henrick Smit in 2012 in een bijdrage aan Foodlog getiteld The War on Salt.
De Vlaamse hoogleraar Jan Staessen is ook van mening dat weinig zout ongezond kan zijn en te veel niet per se.
Bovendien, wat te veel is, is moeilijk te bepalen in de praktijk. Het RIVM schreef in het rapport Zoutconsumptie van kinderen en volwassenen in Nederland uit 2012 dat 85 procent van de Nederlandse bevolking zich niet aan de richtlijn houdt. Mannen eten gemiddeld 9,9 gram, vrouwen 7,5 gram.
Een citaat uit dat rapport: ‘79% van het zout is al aanwezig in gekochte voedingsmiddelen. De belangrijkste bronnen van zout zijn brood, vleesproducten en kaas. Naar schatting een vijfde deel van het geconsumeerde zout wordt toegevoegd tijdens de bereiding van gerechten en aan tafel.’
'Mensen eten voedel, geen zout'
Marion Nestle van de blog Food Politics heeft zoals vaker een zeer realistische kijk op de zaak. Zij zegt: ‘Mensen eten geen zout, mensen eten voedsel.’
Of dat nieuwe onderzoek hout snijdt of niet, met al dat kant-en-klare voedsel is een consument niet in staat zijn eigen zoutinname te regelen, laat staan te kennen. Daarom blijven waarschuwingen en regels van de overheid zinvol. De actie van een aantal Britse artsen, Action On Salt, bleek zeer succesvol in het terugdringen van zout in fabrieksvoedsel. Dat leverde ook wel degelijk een reductie in het aantal hartdoden op.
Niet-onafhankelijk
Nestle noemt het onverstandig dat de onderzoekers zo rondbazuinen dat de geldende aanbevelingen voor zoutgebruik niet deugen. Ze vond een addertje onder het gras. De auteur van bovengenoemd begeleidend commentaar, Dr. Suzanne Oparil, stond op de loonlijst van The Salt Institute, de belangenbehartiger van de Amerikaanse zoutindustrie. Nestle constateert dan ook dat ze Oparil niet serieus kan nemen als onafhankelijk.
Onderwijl blijven we verward achter.
Fotocredits: Salinas, Peru, uitsnede, Dachalan
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Wie nu nog niet weet dat suiker de grote boosdoener is (op ondermeer de bloeddruk), is eigenwijs en onverbeterlijk. De ongeremde zoutstrooier daar makeert hetzelfde aan. Bij het vele dat over voeding gezegd wordt -probeer maar eens iets te bedenken wat nog niet gezegd zou zijn) moeten we om de weg niet helemaal kwijt te raken (of zijn we eigenlijk al zover afgedwaald?) sommige almaar-alles-omververgooiers negeren. Die alles omvergooiers is een bont gezelschap van pseudo filosofen, pseudo conclusietrekkers, en van de kont tegen de krip keerders, en zo meer.
Suiker is de grote boosdoener, waaruit in het geheel niet volgt dat zout helemaal geen boosdoener is. Kennelijk ligt het bij zout bepaald zo dat een zekere mate daarvan nodig is, en dat zoveel (of zo weinig) zout -dat wilzeggen NaCl of te wel 'Sodium'- je inneemt, je ook moet innemen aan KCl, of te wel 'Potassium'. Dat laatste als met zoveel micronutridienten het geval is uit fruit, of -om een te hoog suikergehalte te vermijden- uit groenten. (Eet meer groenten nog dan fruit).
Het een naast het ander, waarbij dat 'ander' een net wat andere (maar verwante) werking heeft komt in de voedingsleer meer voor (ik noem hier geen voorbeelden, want dan gaat de discussie allicht 'out of topic').
Niet zout maar suiker is de grote boosdoener blijkt uit deze nieuwe publicatie.
#1: industriële en ongezonde voeding/ drinken is de grote culprit. Dat geeft effecten op het hele metabolisme. Hoge bloeddruk is een symptoom (hoewel soms ook genetisch bepaald).
Weer een voorbeeld: uit Oostenrijks onderzoek is gebleken dat een hoger fosfaatgehalte de zoutopname in het bloed fors laat stijgen (Erben e.a. 2014). Net zoals suiker en zout worden fosfaten overvloedig gebruikt in vele producten en krijgen we daar veel te veel van binnen..
Allemaal symptomen van een consumptiecultuur die de echte smaak en kwaliteit uit het oog verloren heeft. Als je smaken en (subtiele) verschillen niet leert kennen en waarderen ben je veel sneller geneigd de zout- en maggipot te gebruiken - en fast food altijd lekker te vinden. Het begint bij de opvoeding (ook wat bewegen betreft). Daarnaast vind ik de uitgesproken voorkeur van een aantal zogenaamde 'topkoks' voor zouter onbegrijpelijk. Net zoals het standaard varkenshaasje in roomsaus in vele restaurants veel te zout is, en regelmatig nog met margarine klaargemaakt (volgens mijn ervaringen).
Zie ook Deckersbach e.a. 2014.
Ik dacht dat deze discussie inmiddels wel beslecht was? We weten toch dat zout geen hogebloeddruk veroorzaakt (mensen met nierproblemen wellicht uitgezonderd)?
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/449919/1998/08/15/Zout-mag-weer-ook-bij-een-hoge-bloeddruk.dhtml
(let op de publicatiedatum :-)).
http://en.wikipedia.org/wiki/Intersalt_study
onderbouwing: http://www.stat.berkeley.edu/~census/573.pdf
http://www.sciencemag.org/content/281/5379/898
Zie ook bv http://ndt.oxfordjournals.org/content/23/7/2133.full
Onsportief? Zoiets heet (de schijn van) belangenverstrengeling, Hendrick.
Deze dame heeft niet alleen voor het Salt Institute gewerkt, maar ook nog eens voor een aantal farmaceuten die o.a. bloeddrukverlagers verkopen.
Helaas niet bevorderlijk voor haar geloofwaardigheid.
Hoeveel waarde wilde je eigenlijk überhaupt hechten aan de opinie van iemand die binnen 6 regels (eind section 2 en begin section 3) meldt zowel géén als wél een relevant conflict of interest te hebben?
Wel eens het boek "Doubt is their product" gelezen?
Verder vind ik het een beetje merkwaardig dat jij de resultaten van de moderne oncologie in je "Hendrick lost het op: kanker" filmpje "zeer beperkt" noemt, en mensen aanraadt radiotherapie te beperken. Inmiddels overleeft al de helft.
Je schrijft: " Ik ben geen dokter in de geneeskunde. Bij mij bent u in die zin daarom veilig als het om kanker gaat." Leg eens uit?