Enkele weken geleden kwam Mark Soetman in contact met een uitvinder met een achtergrond in de glastuinbouw. Hij heet Blaauw, maar deed het niet op een blauwe maandag. Meneer Blaauw had een idee dat hij verder tot in de technische details liet ontwikkelen en - op papier - testen door 'Wageninger' Peter Vermeulen. Daarna volgde een impasse. Er zijn inmiddels drie jaar verstreken en het idee wil maar niet 'pakken': het is nog steeds niet gerealiseerd, zelfs niet in een testopstelling waarmee 'de markt' het zou kunnen beoordelen. Mark vraagt zich af waarom, want het is toch een geweldig idee.
Mark schreef de redactie van foodlog: Één oorzaak was de tegenwerking vanuit de markt (men zit volop in de glastuinbouw en belangen spelen een grote rol) en door een gebrek aan durfinvesteerders.
Maar stel: je bouwt een kas onder de grond. Daarmee houd je het bovenliggende land vrij voor andere doeleinden. Misschien wel complementaire doeleinden, bijvoorbeeld in plantenvoeding. Die kas is ingedeeld in groeikamers (gesloten bakken) waar de wortels in hangen en waar een koele, verrijkte mist doorheen gaat (dit is de opvolger van aeroponics wat nog druppels zijn). Welke gewassen het best renderen zal moeten worden getest. Welke mist daarbij hoort ook. CO2 verhoging is een mogelijkheid die ook nog eens de hoeveelheid broeikasgassen beperkt.
Dan het licht. Dat haal je uit speciale LED verlichting die - alweer - speciaal is ontwikkeld om plantgroei te stimuleren. Meer rood en blauw (blijkbaar) en met een goede omzetting van energie naar plantgroei. Natuurlijk komen de gewassen niet in de volle grond, maar gewoon in de lucht (het gas). De voeding van de gewassen lossen we op in water en daarvan maken we - door middel van trillende plaatjes - een hele fijne mist. Zo fijn (3 mu) dat schadelijke organismen er niet in kunnen (over)leven. Daarmee wordt alwéér de groei positief beïnvloed, tot twee keer de reguliere wortelgroei is haalbaar.
De theoretische resultaten van dit alles zijn veelbelovend. De aquapoon/areopoon technieken zijn - sinds het Wageningenrapport - sterk verbeterd in de VS en ook de LED technologie heeft niet stilgestaan. De theoretische opbrengsten zijn hoog. (Veel) Hoger dan van de volle grond of uit de bestaande glastuinbouw. Mooi niet? In theorie?
Of toch niet? Zijn er op Foodlog mensen met kennis van één van de onderliggende technieken die aanmerkingen hebben? Of zijn er tests gedaan waar ik nog geen weet van heb? Kan het NOG beter? Alle zinvolle informatie is welkom. Aanvullende ideeën ook. Alvorens een praktijktest gestart wordt.
De kernvraag: moet de WUR deze test uitvoeren? Of een gelegenheidssamenstelling van techneuten die specialist zijn op alle bovengenoemde vakgebieden?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Tuurlijk, uitvoeren deze test.
Ik ga er even vanuit de de eerste ruwe berekeningen kloppen, en dat dit verhaal niet direct flauwekul is. Ik ben zelf geen techneut, maar wel toegewijd aan voedselproductie met het ook op de toekomst. In dit geval een toekomst die mogelijk ligt na rampzalige ontwikkelingen als en enorme vulkaanuitbarsting op IJsland. Of een toekomst van diverse giga-steden in de wereld waar, door watergebrek, vervuiling, ontwrichting van de samenleving of andere rampen, de voedselvoorziening dreigt spaak te lopen. Of op termijn pioniers op de maan.
Met deze zeer geavanceerde technieken scoort Nederland nog steeds goed, loopt waarschijnlijk nog heel alleen voorop. Dus dit project kun je gerust starten, in nauwe samenwerking met bedrijven die in led-verlichting doen en in watersystemen en dergelijke. Haast je niet, hak het eventueel in stukken, zet een roadmap uit.
Overigens vrees ik dat delen van de mensheid op termijn toe moeten naar een vrijwel puur industriele voedselproductie om te overleven. Wellicht jammer, misschien van god los, maar waarschijnlijk noodzakelijk. Doen dus, dit project.
Ik probeer een reden te bedenken waarom het handig is om onder de grond te telen. Vrijwel de enige is volgens mij de isolerende werking van de bodem, want glas is nu eenmaal de meest slechte isolator. Maar door lichtinval te elimineren mis je één van de belangrijkste groeifactoren die je door de natuur gratis krijgt aangeboden. Die moet je dan vervangen door kunstlicht. Tot op heden is iedere vorm van kunstlicht surrogaat. Ik sluit niet uit dat LED verlichting op den duur een gunstige bijdrage gaat leveren, maar tot dusver gaat de technische ontwikkeling veel langzamer dan verwacht.
Wiettelers gebruiken in veel gevallen uitsluitend kunstlicht. We weten met z’n allen dat de kwaliteit van Nederwiet sterk vooruit is gegaan door de professionele aanpak van onze wiettelers. Maar zou die kwaliteit nog verder omhoog kunnen als ze net zo werden geteeld als bijvoorbeeld paprika’s of komkommers?
Bij de illustratie zie ik tomaten. Dit is één van de meest lichtgevoelige gewassen die onder glas wordt geteeld. Bij een ondergronds project denk ik eerder aan minder lichtgevoelige gewassen. Te beginnen met champignons, witlof en rabarber oplopend naar vruchtgewassen en bladgewassen. Weet u nog de tijd dat sla en spinazie onder vuur lagen, omdat in de winter meer nitraat werd gevormd onder invloed van te weinig licht?
Met het oog op de lange termijn denk ik dat je alles moet doen om dit te onderzoeken, maar voorlopig zie ik nog erg veel leeuwen en beren. Ik verwacht meer van energieneutraal telen in kassen. In dit voorbeeld lopen de dieren boven de plantaardige productie. Draai het eens andersom: planten boven, dieren beneden. Want dat er symbiose mogelijk is geloof ik zeker.
Maar ik hoor graag het commentaar van een techneut.
Het is bijna logisch dat het wegnemen van natuurlijk zonlicht tegen de borst stuit. Ik moet bekennen dat ik zelf daar ook een reservering heb, met name bij de smaakvorming van de vrucht.
Bekijk het eens van een andere kant. Hoe is glastuinbouw eigenlijk ontstaan? Iemand heeft gemerkt dat de temperatuur dramatisch stijgt, zittend achter glas. Het goedje is lichtdoorlatend en temperatuurverhogend. Eureka!
Maar om er een jaar lang oogsten uit te kunnen halen - zeker bij de huidige trend van monoculturen - is verwarming nodig. Zie daar de achilleshiel van de huidige glastuinbouw.
Pieternel heeft dus gelijk waar het gaat om de isolerende werking van moeder aarde. De vraag van dit experiment is dus in hoeverre de techniek de rol van de natuur over kan nemen. ALS dat kan, hebben we goud in handen. Vraag is dus OF dat kan.
Wouter de Heij, zie jij technische onmogelijkheden of vraagtekens? Jan Robben, hoe sta jij technisch en ethisch tegenover deze - wellicht - toekomstige vormen van teelt? Hoe kunnen we in de testsituatie het maximale aan wetenswaardigheden bereiken?
Vrijdag aanstaande is er een gesprek met de betrokken partijen, en iedere vraag, iedere aanvulling is welkom om de test zo goed mogelijk in te steken.
Vraag van iemand die er te weinig van weet: welke mest is - direct - het best bruikbaar voor hergebruik als voeding van planten? Zijn er optimale combinaties?
Een spannend idee. Eeen soort plantfabriek met meerlagenteelt. Hiervan zijn al proefopstellingen in gebruik trouwens, o.a. bij Koppert Cress.
Voorlopig gaat er niets boven direct zonlicht.
We moeten goed kijken naar de kosten (euro's en mileukosten) van een micromol licht voor de plant. De droom is dat we op een dag Zonnecel-LED combinaties hebben die het zonlicht zo efficient opvangen, in stroom omzetten en vervolgens weer in licht dat het kan concurreren met zonlicht in doorzichtige kassen.
LEDs zijn (nog?) niet zo efficient dat ze zonlicht kunnen vervangen voor acceptabele kosten, als ze er al ooit gaan komen. Laat staan dat we planten hebben die met uitsluitend kunstlicht gedijen. Maar die gaan er wel komen denk ik.
Het probleem van de tuinbouw is dat de teeltruimte slecht warmte vasthoudt en er dus gestookt moet worden. Daar worden nu duurzaamheidsoplossingen voor gezocht zoals aardwarmte, dubbel glas, warmtebuffers etc.
De wiettelers telen uitsluitend met kunstlicht omdat deze teelt in het geniep moet, dus het daglicht niet verdragen kan. De teelt zou economisch rendabeler zijn in een kas (met extra belichting voor de wintermaanden). Maar ja, dat is in het zicht.
Het stapelen van agrarische productie (planten, dieren, vissen, algen), daar geloof ik wel in. Maar voorlopig zie ik de plantenteelt op de bovenste verdieping.
Planten en algen zijn de beste zonnecollectoren, zet die dus maar in de zon.
En landschapsvervuiling in de Sahara lijkt mij niet echt een issue.
Bedenk ook dat het daar te warm is om goed te telen, je moet dus gaan koelen en dat kost energie. Om over de logistiek maar te zwijgen.