Walvissen worden bedreigd door de opwarming van de aarde. Onder water ontstaat een hittegolf die de temperatuur van oceanen omhoog drijft. Niet zozeer de hoge temperatuur is dodelijk voor de dieren, maar de daardoor ontstane voedseltekorten.
Klimaatverandering heeft verstrekkende gevolgen voor ecosystemen op het land en in het water. Als gevolg van mariene hittegolven worden zeedieren bedreigd. De hittegolf komt als een zware klap voor bultruggen.

In oudere tijden vormde de walvisjacht een bedreiging voor de diersoort. Op dit moment worden bultruggen niet langer als een bedreigde diersoort beschouwd, maar enkel als kwetsbaar. Door bescherming van walvissen en het verbod op de walvisvaart (behalve in IJsland, Noorwegen en Japan) hadden de dieren een comeback gemaakt met een geschatte populatie van bijna 33.500 bultruggen in 2012.

Het aantal bultruggen in de Stille Oceaan is tussen 2013 en 2021 echter weer afgenomen. Significant zelfs, want het gaat om 20%. Dat betekent dat er in de wateren zo’n 7.000 minder walvissen rondzwemmen. In Hawaï is het aantal walvissen dat daar overwinterde zelfs met 34% afgenomen. De cijfers komen uit een onderzoek dat is uitgevoerd onder leiding van marien bioloog Ted Cheeseman aan de Southern Cross University in Australië. Volgens hem komt de daling in het aantal walvissen door de extreme mariene hittegolf die plaatsvond van 2014 tot 2016. Temperatuurschommelingen van soms meer dan zes graden werden waargenomen.

Voedseltekort door hittegolf
Het merendeel van de walvissen stierf aan honger. Als de temperatuur van de oceaan stijgt, kunnen de groei en overleving van fytoplankton verminderen. Omdat walvissen afhankelijk zijn van plankton voor voedsel, leidt dat tot ondervoeding en sterfte onder walvispopulaties. Ook zeehonden en papegaaiduikers hebben te lijden van planktontekorten. Een wereldwijde database van walvisfoto’s die wordt gebruikt om de dieren te identificeren, stelde Cheeseman in staat om de vermagering van de dieren in de tijd vast te stellen

Door langdurige blootstelling aan hittegolven lukt het walvissen minder goed om voldoende voedsel te vinden. De fysieke stress die honger met zich meebrengt vormt een bedreiging voor de gezondheid, overleving en het voortplantingssucces van walvissen. Slechts drie bultrugkalveren haalden de tocht van Hawaï naar Alaska.

Voedseltekorten dwingen walvissen te migreren naar andere leefgebieden. Op zoek naar nieuwe leefgebieden kunnen ze scheepvaartroutes doorkruisen die botsingen kunnen veroorzaken. Bovendien hebben walvissen moeite om met elkaar te communiceren door geluidsvervuiling. Walvissen staan bekend om hun melodieus onderwatergezang waarmee ze over grote afstanden met elkaar 'praten', maar dat wordt geblokkeerd door menselijk lawaai.

Happy whales
De database Happywhale verzamelt foto’s van de staartvinnen van bultruggen. Onderzoeker Martin van Aswegen aan de Universiteit van Hawaï in Manoa gebruikt de database om op deze manier walvissen te identificeren en hun migratiepratronen te volgen. Happywhale stelt hem in staat om de effecten van stijgingen in zeewatertemperatuur te bekijken en zegt daarover: “Gezonde oceanen maken gezonde walvissen en vice versa.”