Voor het eerst sinds de jaren '90 spraken de Amazonelanden Brazilië, Guyana, Suriname, Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia met elkaar op topniveau. Het eindresultaat was de 113 punten tellende Declaratie van Belém, 22 pagina's lang. Maar het belangrijkste resultaat ontbreekt: er is geen 'zero ontbossing' per 2030 afgesproken. Volgens critici is de top daarom mislukt. President Lula van Brazilië, de gastheer van de top, wil van geen mislukking weten. Hij haalt de rijke landen bij de les.
Tijdens de slotbijeenkomst van de Amazone-top in Belém wees gastheer Lula da Silva, president van Brazilië, op het historische karakter van de top. Voor het eerst sinds decennia spraken de Amazonelanden met elkaar en kwamen zij tot een gezamenlijk standpunt in de aanloop naar de volgende klimaattop van de Verenigde Staten. Bovendien, onderstreepte Lula, gaat het om een oproep van "alle landen met regenwoud", want ook Indonesië, Congo en de Democratische Republiek Congo waren aanwezig op de Amazonetop.

"We gaan naar [de klimaattop] COP28 met het doel om de rijke landen te vertellen dat als ze echt het bestaande regenwoud in stand willen houden, ze niet alleen moeten betalen om te zorgen voor het gebladerte, maar ook voor de mensen die eronder wonen”, zei Lula aldus de NRC.

Met die boude uitspraak moffelde Lula de minder geslaagde aspecten van de Amazonetop een beetje weg. Want de inzet van de top was 'zero ontbossing in 2030', en dat doel haalde het niet. Tot teleurstelling van klimaat- en milieugroeperingen. "Hoe is het mogelijk dat de presidenten van acht landen er niet in slagen om helder te beloven dat ontbossing moet stoppen?," zegt Marcio Astrini van de Braziliaanse ngo-groep Climate Observatory in de Volkskrant.

Het Amazone-regenwoud is in 50 jaar 17% van zijn bosbedekking kwijtgeraakt, grotendeels door illegale boskap. Sinds Lula een half jaar geleden aan de macht kwam, werkt hij er met man en macht aan het nefaste beleid van zijn voorganger Jaïr Bolsonaro ongedaan te maken. Dat lijkt te lukken: over de eerste 6 maanden van 2023 daalde de ontbossing met 34% en in juli was de ontbossing zelfs 66% lager dan een jaar eerder.

Bovendien hebben de regeringsleiders afspraken gemaakt over verdergaande samenwerking bij het beschermen van de 'longen van de aarde', door illegale houtkap te bestrijden, de rechten van inheemse volkeren en hun territoria te respecteren, de Acto (de verdragsorganisatie voor de Amazone) nieuw leven in te blazen, projecten voor duurzame economie en wetenschappelijke samenwerking op te zetten en gezamenlijk op te trekken bij de aanpak van criminaliteit, drugsbenden en illegale goudwinning. Bovendien komt er een werkgroep die gaat kijken of "het in onbruik geraakte Amazoneparlement (Parlamaz), bestaande uit vertegenwoordigers van landen in het regenwoud, nieuw leven kan worden ingeblazen", aldus Trouw.

Volgens Lula is het resultaat van de top sowieso een succes. "Er wordt in de hele wereld gepraat over de Amazone, en nu spreekt de Amazone tegen de wereld. Vanuit Belém, het hart van de Amazone”. Hij gaf nog wel een boodschap mee aan de rijke landen. "We kunnen groen neokolonialisme, handelsbelemmeringen en discriminerende maatregelen onder het mom van milieubescherming niet accepteren", zei Lula volgens Nu.nl. Daarmee doelde hij op de onlangs gevraagde extra verklaring bij het hortende Mercosur-vrijhandelsakkoord tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse economische alliantie Mercosur. Zo'n verklaring, over klimaat, milieu en mensenrechten zou inmenging zijn in de interne aangelegenheden van de Mercosur-landen. Laat de geïndustrialiseerde landen vooral hun eigen bijdrage leveren aan klimaat- en milieubescherming.

Bijvoorbeeld door te investeren in het Amazonefonds, waar landen als Noorwegen en Duitsland al in participeren. Die boodschap vindt weerklank bij milieu-activist Iremar Ferreira: "Het is belangrijk dat rijke westerse landen die zo’n grote bijdrage leveren aan de klimaatcrisis ook hun verantwoordelijkheid nemen. Laat hen ook meer investeren en meehelpen bij de bescherming van de Amazone. Uiteindelijk gaat het behoud van de Amazone ons allemaal aan,” zegt hij in de NRC.

Foodlog publiceerde vanmorgen een artikel over de rem die onderzoekers van de universiteit van Potsdam (PIK) willen zetten op ontbossing vanwege de subsidies op biobrandstoffen. Net als de inname van weidegronden door akkerbouwers in Zuid-Amerika, leiden die tot boskap. Dat willen ze voorkomen door een internationale belasting op het vrijmaken van koolstof door kap en landgebruik dat meer koolstofemissies tot gevolg heeft.