Mestbeleid: de werkelijke daders gaan al jaren vrijuit

Op Foodlog ontstond een diepgaand gesprek naar aanleiding van een bijeenkomst in de Nijkerker Opstandingskerk waarin ondergetekende als moderator optrad. In Nijkerk werd pijnlijk duidelijk dat er iets fundamenteel scheef zit in de manier waarop de schade wordt vastgesteld die boeren door hun bemesting aan het milieu toebrengen. Metingen corresponderen niet met het model dat WUR en het RIVM hanteren.

'Belazerd'
De Telegraaf en 1Vandaag besteedden er dit weekend aandacht aan. De Telegraaf spreekt van een 'bom onder het mestbeleid'. Jan-Cees Vogelaar, voormalig melkveehouder en voorzitter van het Mesdagfonds dat onderzoek financiert naar de uitstoot van ammoniak, toont zich in 1Vandaag zowel voorzichtiger als 'flabbergasted' en verbolgen. In de uitzending zegt hij claims van boeren te verwachten 'als dit hard te maken is'. Tevens zegt hij dat hij zich 'belazerd' voelt omdat er onderzoek blijkt te zijn dat volstrekt duidelijk maakt dat de uitstootmaatregelen waarin boeren volgens melkveehouder Klaas Wolters 'miljarden' hebben geïnvesteerd zinloos zijn geweest. Op bovenstaand beeld uit de uitzending toont onderzoeksjournalist Geesje Rotgers een grafiek waaruit blijkt dat de ammoniakuitstoot na de maatregelen geen daling heeft laten zien. Daar komt nog eens bij dat de maatregelen die boeren voor veel geld hebben getroffen, niet bevorderlijk zijn voor de kwaliteit en vruchtbaarheid van hun land.



Staatssecretaris baseert zich op irrelevante waarheid
Aanstaande dinsdag debatteert de Kamer over het mestbeleid en een door staatssecretaris Dijksma nog niet openbaar gemaakte quick scan waaruit vermoedelijk opnieuw moet blijken dat het Nederlandse mest beleid wél op goede cijfers gebaseerd is. In het recente verleden werd de Engelse professor Mark Sutton gevraagd een oordeel te geven over die cijfers. Dijksma, eindverantwoordelijk voor het Nederlandse mestdossier, zei in antwoord op Kamervragen van Elbert Dijkgraaf (SGP) dat het huidige beleid 'internationaal beoordeeld' en 'akkoord' is bevonden. Daarmee doelde ze op Sutton en gaf ze aan zijn bevindingen als de waarheid te zien. Kennelijk vormen ze opnieuw de kern van de jongste quick scan waar Dijkgraaf de staatssecretaris om vroeg, maar die ze nog niet wilde geven.

Volgens Geesje Rotgers is het oordeel van Sutton niet verkeerd, maar wel irrelevant. Dat vertelde ze me in een telefoongesprek dat we naar aanleiding van de uitzending hadden. Rotgers: "Begin 2013 was er veel commotie over het ammoniakbeleid, toen een studentenonderzoek van Wageningen Universiteit uitlekte. Daarop liet Dijksma de Nederlandse methode voor het meten van ammoniak reviewen door een internationaal panel onder leiding van de Britse professor Mark Sutton. Overheid en wetenschap wijzen bij kritiek op de onderbouwing van het ammoniakbeleid, tegenwoordig alsmaar naar deze internationale review uit 2013. Dat deed ook het RIVM. Het verwijst in zijn reactie op mijn V-focusartikelen naar Sutton".
Maar Sutton kreeg een beperkte opdracht, zegt Rotgers. "Sutton heeft het rekenmodel waarop het beleid is gebaseerd helemaal niet beoordeeld en daar geen uitspraken over gedaan. Hij kreeg slechts een beperkte opdracht die de angel uit de werkelijke vraag haalde. Volgens Sutton kan de Nederlandse meetmethode op zichzelf ‘scientifically sound’ heten. Hij heeft zich helaas onthouden van uitspraken over het Nederlandse rekenmodel voor de verspreiding van ammoniak. Dat is nou juist het hete hangijzer waar de onenigheid om draait."

Vraag aan mevrouw Dijksma
Ik vroeg Rotgers wat de Kamerleden in het debat van dinsdag aanstaande de staatssecretaris zeker niet mogen vergeten aan de orde te stellen. Ze vervolgt: "Om als expert iets zinvols te kunnen zeggen over de gerezen onenigheden, had Sutton zich niet over het meten, maar over het rekenmodel moeten uitspreken. Volgens de overheid moet er gemeten worden in een klein cirkeltje en berekent het model verder de effecten. Volgens boeren en het studentenonderzoek van de WUR moet juist over de hele lengte en breedte van het veld gemeten worden." Dat is de meest voor de hand liggende methode, die bovendien resultaten laat zien die overeenkomen met het goed ingeregelde korstmossenonderzoek van de provincies, zo liet de bijeenkomst in Nijkerk zien.

"De kern van de wetenschappelijke discussie viel nadrukkelijk buiten Suttons’ opdracht", zegt Rotgers. Hem werd gevraagd zich uit te spreken over het meten, maar niet over de toepassing van die metingen en de verwerking daarvan in het rekenmodel. "Daarom hebben we nu nog steeds geen onafhankelijk expertoordeel over de vraag hoe boeren het juiste aantal kilo’s ammoniak van een bemest veld moeten afrekenen, terwijl steeds gedaan wordt of we dat wél hebben. Of dat opzet is geweest of onkunde is een vraag die de Kamer dinsdag aan mevrouw Dijksma zeker zou moeten voorleggen."

Andere dader(s)
In Nijkerk leerde ik van korstmossenspecialist Kok van Herk dat de 'miljardeninvesteringen' die Nederlandse boeren hebben gedaan om hun akkers uitstootarm te bemesten niet hebben bijgedragen aan het terugdringen van de ammoniakuitstoot. Er moet dus een andere boosdoener zijn. Het zou goed zijn deze vete te beslechten en op zoek te gaan naar de werkelijke daders die klaarblijkelijk al jaren vrijuit gaan omdat niemand oplet of doorpakt.

Het milieu is belangrijker dan het voorkomen van gezichtsverlies - als dat toch geleden moet worden - of de te verwachten forse schadeclaims van boze boeren.Toch?

Fotocredits: still, 1Vandaag