1 min
Vandaag publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving een essay onder de titel Naar een wenkend perspectief in de landbouw. Het analyseert de gevolgen van de exportafhankelijkheid die Nederland die na WO II ontwikkelde. De infrastructuur rond boeren, hun toeleveranciers en afnemers is daar in zijn geheel op gericht, maar vastgelopen. Daarom is een koerswijziging nodig.
Het PBL schrijft: een koersverandering vraagt een gedeeld toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw. Hoe ons landschap en onze voedselvoorziening eruit moeten zien, en wat wij daarvoor overhebben, vergt politieke onderhandeling. Daarnaast moet de rol van de Rijksoverheid worden heroverwogen. De coördinatieproblemen bij een koersverandering zijn groot en vragen om een partij die de regie neemt en de samenwerking vorm kan geven. Ten slotte vergt een koerswijziging een nieuwe aanpak gericht op het ontwikkelen van andere verdienmodellen en het omgaan met verliezen.
Het essay bevat een opvallend slotpleidooi. Naar analogie van het energieakkoord zou een landbouwakkoord moeten worden gesloten. Dat zou primair binnen Nederland vorm moeten krijgen. Of het voorstel uitvoerbaar en realistisch is, zal blijken als het ministerie van Landbouw zou besluiten het te implementeren. Bij die gelegenheid zal naar voren komen dat de infrastructuur vanwege zijn grote buitenlandse afzetafhankelijkheid, nog amper Nederlands is. Het energieakkoord gaat over het gebruik en dus de inkoop van energie. Een landbouwakkoord gaat primair over de verkoop van producten in markten waar Nederland geen zeggenschap heeft.
Ons landbouwmodel is in de wereld uniek, omdat het gemodelleerd is naar de Nederlandse open haven economie. Het ontstond door een advies van de in 1886 ingestelde Landbouwcommissie, dat leidde tot het succesvolle Nederlandse intensieve landbouwmodel: een ruime en betaalbare oogst per hectare en dier. Dat model raakte verweven met een cluster van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten en logistieke en commerciële activiteiten in de binnen- en vooral buitenlandse voedselketen. Pas zo'n honderd jaar later, in de jaren tachtig van de vorige eeuw, begon het de eerste scheuren te vertonen. Die scheuren zijn inmiddels barsten geworden omdat het moeilijk bleek de productie-competenties van het op het buitenland gerichte model te herdefiniëren naar meer lokale toepassingen. Inmiddels zet het ministerie van LNV in op verkoop van kennis en kennisproducten voor lokale toepassing elders in de wereld; de verkoop van grote volumes agrarische commodities van Nederlandse bodem is economisch vastgelopen. Onduidelijk blijft echter hoe Nederland die kennis kan blijven ontwikkelen bij de dwang tot krimp die de markt dicteert.
Volgens nu.nl reageert NGO Milieudefensie fel: "Weer een rapport [het PBL spreekt zelf nadrukkelijk van een 'essay', red FL] dat laat zien dat de landbouw in Nederland totaal failliet is", zegt campagneleider Bart van Opzeeland. "Vier grote supermarkten bepalen de prijs van ons eten en wat de boer daarvoor krijgt. Een boer kan niet groen doen als hij rood staat. Dat moet afgelopen zijn. Boeren moeten genoeg gaan verdienen om duurzaam te kunnen werken."
Het PBL schrijft: een koersverandering vraagt een gedeeld toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw. Hoe ons landschap en onze voedselvoorziening eruit moeten zien, en wat wij daarvoor overhebben, vergt politieke onderhandeling. Daarnaast moet de rol van de Rijksoverheid worden heroverwogen. De coördinatieproblemen bij een koersverandering zijn groot en vragen om een partij die de regie neemt en de samenwerking vorm kan geven. Ten slotte vergt een koerswijziging een nieuwe aanpak gericht op het ontwikkelen van andere verdienmodellen en het omgaan met verliezen.
Het essay bevat een opvallend slotpleidooi. Naar analogie van het energieakkoord zou een landbouwakkoord moeten worden gesloten. Dat zou primair binnen Nederland vorm moeten krijgen. Of het voorstel uitvoerbaar en realistisch is, zal blijken als het ministerie van Landbouw zou besluiten het te implementeren. Bij die gelegenheid zal naar voren komen dat de infrastructuur vanwege zijn grote buitenlandse afzetafhankelijkheid, nog amper Nederlands is. Het energieakkoord gaat over het gebruik en dus de inkoop van energie. Een landbouwakkoord gaat primair over de verkoop van producten in markten waar Nederland geen zeggenschap heeft.
Ons landbouwmodel is in de wereld uniek, omdat het gemodelleerd is naar de Nederlandse open haven economie. Het ontstond door een advies van de in 1886 ingestelde Landbouwcommissie, dat leidde tot het succesvolle Nederlandse intensieve landbouwmodel: een ruime en betaalbare oogst per hectare en dier. Dat model raakte verweven met een cluster van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten en logistieke en commerciële activiteiten in de binnen- en vooral buitenlandse voedselketen. Pas zo'n honderd jaar later, in de jaren tachtig van de vorige eeuw, begon het de eerste scheuren te vertonen. Die scheuren zijn inmiddels barsten geworden omdat het moeilijk bleek de productie-competenties van het op het buitenland gerichte model te herdefiniëren naar meer lokale toepassingen. Inmiddels zet het ministerie van LNV in op verkoop van kennis en kennisproducten voor lokale toepassing elders in de wereld; de verkoop van grote volumes agrarische commodities van Nederlandse bodem is economisch vastgelopen. Onduidelijk blijft echter hoe Nederland die kennis kan blijven ontwikkelen bij de dwang tot krimp die de markt dicteert.
Volgens nu.nl reageert NGO Milieudefensie fel: "Weer een rapport [het PBL spreekt zelf nadrukkelijk van een 'essay', red FL] dat laat zien dat de landbouw in Nederland totaal failliet is", zegt campagneleider Bart van Opzeeland. "Vier grote supermarkten bepalen de prijs van ons eten en wat de boer daarvoor krijgt. Een boer kan niet groen doen als hij rood staat. Dat moet afgelopen zijn. Boeren moeten genoeg gaan verdienen om duurzaam te kunnen werken."
