Lees ook
De jonge bodem van Flevoland staat bekend als een van de meest vruchtbare. Daarom wordt Flevoland ook wel de groentetuin van Europa genoemd. Toch neemt de kwaliteit van die nieuwe op de oude Zuiderzee gewonnen bodem zienderogen af. De hoge grondprijzen en de door de door de overheid geliberaliseerde pacht leidt tot steeds korter lopende pachtcontracten en drijft de pachtprijs hoog op. Dit stimuleert korte termijn denken en zoveel mogelijk rendement uit de kwetsbare jonge poldergrond te persen. Deze jonge bodem die nog onderhevig is aan een natuurlijk inklinkproces heeft bij uitstek een zorgvuldig beheer nodig en een grote hoeveelheid organische stof om bewerkbaar te blijven. Ook de verwerkende industrie speelt een rol die steeds later in het jaar de producten als suikerbieten, peen en witlof van het land wil hebben met het risiko van oogst onder te natte omstandigheden. Ook dit zet de bodem letterlijk onder druk.

Uitgewoond stuk grond
Steeds meer akkerbouwers gaan daarom over tot het zogenaamde 'diepploegen', een drastische en slechts tijdelijke oplossing die de bodem nog één keer net zo vrucht- en bewerkbaar maakt als hij was. Daarna is het afgelopen en resteert een uitgewoond stuk grond. Een belangrijke oorzaak van de achteruitgang is dat alle schakels in de agrarische keten geen gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen bij het beheer van de bodem. Dat is merkwaardig, want het probleem wordt wel erkend. Dat blijkt uit de recent verschenen publicatie ‘Van bodemdilemma’s naar integrale verduurzaming’ van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) , die zojuist aan Gedeputeerde Bert Gijsberts van Flevoland is overhandigd.

Gevende en nemende gewassen
Ik sprak met Edith Lammerts van Bueren, voorzitter van de RIDLV. Wat is er aan de hand? "Bij het ingebruiknemen van de akkers van Flevoland is meer en meer uit zicht geraakt dat er zorgvuldig met de bodem moet worden omgegaan. Er moet een goede balans zijn tussen gevende en nemende gewassen. Graan, peulvruchten en gras verrijken de bodem en wonen die niet uit. Peen, aardappelen, bieten en uien juist wel. De verschillen in opbrengst per hectare belopen echter een factor 1:10. Waar graan € 2.000 oplevert, leveren groenten en aardappelen tot het tienvoudige op. Omdat de pachtprijzen hoog zijn, zijn boeren gedwongen voor die gewassen met hoge opbrengsten te kiezen. Met alle gevolgen van dien. We dreigen de vruchtbaarste tuin van Europa te verknoeien", zegt Lammerts.

In deze polders is iets gebeurd dat boeren heeft laten handelen tegen hun gevoel voor de natuur in
In één generatie er doorheen gejaagd
Wat zijn die gevolgen dan? "Om het heel simpel te zeggen: we dreigen de vruchtbaarste, totaal nieuwe en nog nooit eerder gebruikte zeer productieve gronden van Flevoland er in één generatie door te jagen. Dat is onvoorstelbaar en zou door oudere generaties boeren nooit zijn gedaan. Zij zouden het meerjarig rendement van de bodem hebben laten prevaleren boven de noodzaak er hun kosten op korte termijn uit te dekken. In deze polders is iets gebeurd dat boeren heeft laten handelen tegen hun gevoel voor de natuur en tegen het belang van de instandhouding van hun belangrijkste productiemiddel in. Dat is iets om heel ernstig bij stil te staan."

De case study is uitgevoerd in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Landbouw en Voeding en gefinancierd met bijdragen van Triodos Foundation, provincie Flevoland en Waterschap
Zuiderzeeland. Het rapport is geschreven door Sjef Staps, Coen ter Berg, Anton van Vilsteren, Edith Lammerts van Bueren en Theo Jetten en is te downloaden via ridlv.nl en louisbolk.org

Fotocredits: Tulpen in de Flevopolder, Ingo Ronner
Dit artikel afdrukken