De gewone tamme kip kwam pas 1500 jaar geleden naar Oost-Afrika. Met de boot vanuit Azië. De zwarte rat liftte als verstekeling mee.
Het bekendste voorbeeld van een uitwisseling van planten en dieren tussen continenten is wel wat wetenschappers de 'Columbiaanse uitwisseling' noemen. Na de ontdekking van Amerika kwam een stroom van planten, dieren, onkruid en ziekten op gang die aan beide zijden van de oceaan de menselijke demografie, natuurlandschappen en economische systemen op hun kop zette. Een vergelijkbaar, maar veel minder bekend verschijnsel is de 'moesson uitwisseling': de oversteek van planten en dieren zoals de banaan en de kip vanuit Azië naar Afrika.
Tot nu toe waren er twee theorieën in omloop. Volgens de eerste waren kippen al zo'n 3.000 jaar vóór het begin van onze jaartelling in Oost-Afrika aanwezig, vanuit Azië via Arabië. Volgens de tweede kwamen de kippen - en ratten, zeboe-runderen, bananen en rijst - pas omstreeks de zesde eeuw van onze jaartelling op de Oost-Afrikaanse eilanden en de Swahili-kust aan (van zuid-Somalië tot noord-Mozambique en inclusief de Comoren en Madagaskar). Historische en archeologische bronnen ondersteunen het bestaan van handels- en culturele stromen tussen de Swahili-kust met de overige kusten van de Indische Oceaan.
Om dit raadsel op te lossen, analyseerden wetenschappers van het Duitse Max Planck Institute for the Science of Human History honderden fauna-vondsten uit 22 Oost-Afrikaanse archeologische vindplaatsen langs de hele Swahili-kust. Ze bestudeerden 444 botjes waarvan gedacht werd dat ze van de zwarte rat (Rattus rattus) afkomstig waren en 52 botjes waarvan verondersteld werd dat het kippen (Gallus gallus) waren. De onderzoekers haalden letterlijk alles uit de kast (DNA-analyse, BLAST-based bioinformatics, Zooarchaeology by Mass Spectrometry (ZooMS) bindweefsel fingerprinting en radiocarbon-datering) om uit het weinige organische materiaal uit de archeologische vindplaatsen betrouwbare en eenduidige resultaten te halen. Dat was nodig, omdat archeologisch materiaal - vooral van organische aard - in het warme en vochtige tropische klimaat niet goed bewaard blijft.
Op grond van alle nieuwe onderzoeksdata besloten de onderzoekers de knoop door te hakken. Ze gaan er voortaan vanuit dat de eerste kippen het Afrikaanse continent bereikten rond de 7e en 8e eeuw via maritieme routes uit Azië; in eerste instantie op de eilanden voor de Swahilikust. Vanuit de havens veroverden ze pas later, na het eerste millennium, het vasteland.
Voor de zwarte rat vond het team een vergelijkbare timing en verspreiding. Alleen is de rat waarschijnlijk als verstekeling meegekomen, en niet als mogelijke handelswaar.
Dit artikel afdrukken
Tot nu toe waren er twee theorieën in omloop. Volgens de eerste waren kippen al zo'n 3.000 jaar vóór het begin van onze jaartelling in Oost-Afrika aanwezig, vanuit Azië via Arabië. Volgens de tweede kwamen de kippen - en ratten, zeboe-runderen, bananen en rijst - pas omstreeks de zesde eeuw van onze jaartelling op de Oost-Afrikaanse eilanden en de Swahili-kust aan (van zuid-Somalië tot noord-Mozambique en inclusief de Comoren en Madagaskar). Historische en archeologische bronnen ondersteunen het bestaan van handels- en culturele stromen tussen de Swahili-kust met de overige kusten van de Indische Oceaan.
Om dit raadsel op te lossen, analyseerden wetenschappers van het Duitse Max Planck Institute for the Science of Human History honderden fauna-vondsten uit 22 Oost-Afrikaanse archeologische vindplaatsen langs de hele Swahili-kust. Ze bestudeerden 444 botjes waarvan gedacht werd dat ze van de zwarte rat (Rattus rattus) afkomstig waren en 52 botjes waarvan verondersteld werd dat het kippen (Gallus gallus) waren. De onderzoekers haalden letterlijk alles uit de kast (DNA-analyse, BLAST-based bioinformatics, Zooarchaeology by Mass Spectrometry (ZooMS) bindweefsel fingerprinting en radiocarbon-datering) om uit het weinige organische materiaal uit de archeologische vindplaatsen betrouwbare en eenduidige resultaten te halen. Dat was nodig, omdat archeologisch materiaal - vooral van organische aard - in het warme en vochtige tropische klimaat niet goed bewaard blijft.
Op grond van alle nieuwe onderzoeksdata besloten de onderzoekers de knoop door te hakken. Ze gaan er voortaan vanuit dat de eerste kippen het Afrikaanse continent bereikten rond de 7e en 8e eeuw via maritieme routes uit Azië; in eerste instantie op de eilanden voor de Swahilikust. Vanuit de havens veroverden ze pas later, na het eerste millennium, het vasteland.
Voor de zwarte rat vond het team een vergelijkbare timing en verspreiding. Alleen is de rat waarschijnlijk als verstekeling meegekomen, en niet als mogelijke handelswaar.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Verbaast een beetje, dat er "pas" vanaf zo'n 1.500 jaar geleden kippen in Afrika zouden zijn,
als je het vanuit de geschiedschrijving bekijkt.
Als je het boek "Chickens, their natural and unnatural histories" moet geloven, hadden de Egyptenaren zelfs al megastallen! Hanen werden geofferd aan Osiris.
Aristoteles en Plinius beschreven al een soort Egyptische broedstoven met kamelenmest,
de voorloper van de incubator van Drebbel.
Smithsonianmag ("How the Chicken Conquered the World)" zegt:
"Chickens arrived in Egypt some 250 years later (= 1.750 B.C.), as fighting birds and additions to exotic menageries. Artistic depictions of the bird adorned royal tombs."
"Eggs hung in Egyptian temples to ensure a bountiful river flood."
De Phoeniciërs hadden al handelsrelaties met het oude Egypte, dat ooit langs de Nijl tot diep in Afrika reikte, Romeinen en Grieken hadden kolonies langs de hele Mediterranée.
"Chickens accompanied Roman armies, and their behavior was carefully observed before battle; a good appetite meant victory was likely. According to the writings of Cicero, when one contingent of birds refused to eat before a sea battle in 249 B.C., an angry consul threw them overboard.
History records that he was defeated.
Ook de rat was bij de Romeinen al bekend.Zij tierden welig in de cloaca maxima, liftten vanuit Ostia ongetwijfeld mee in de Punische oorlogen, en hebben vanuit Carthago zeker en vast ook hun weg verder het Afrikaanse continent in wel weten te vinden.
Kan best zijn dat die knappe koppen niets vonden van vóór 500, de oude wijzen lijken een ander verhaal te vertellen. Rattus en gallus zijn ook niet zomaar Latijnse woorden.
Eens met Dick. Helaas lijden veel archeologen nogal eens aan beroepsdeformatie; maar "absence of proof is not proof of absence". Raar dat ze zich daar wel bewust van lijken te zijn (twee na laatste alinea) maar toch vrolijk hun conclusie trekken.
Het ging de onderzoekers om de introductie van de 'moderne' kip vanuit Azië in sub-Sahara Oost-Afrika. In het abstract leggen ze het zo uit: Human-mediated biological exchange has had global social and ecological impacts. In sub-Saharan Africa, several domestic and commensal animals were introduced from Asia in the pre-modern period; however, the timing and nature of these introductions remain contentious. One model supports introduction to the eastern African coast after the mid-first millennium CE, while another posits introduction dating back to 3000 BCE.
En ja, in het noordoosten van Afrika - Egypte dus - kwamen al (veel) eerder kippen voor. Maar die zijn niet uit zichzelf of met mensen mee daar vandaan in oost-Afrika terechtgekomen, leggen de wetenschappers uit: However some Asian taxa such as domestic chicken and black rat appear in northeastern Africa substantially earlier than on the Swahili coast [24–26], so an overland introduction is theoretically possible, perhaps via mobile pastoralists or, in the case of black rat, self-dispersal is also possible. Indeed, chickens reached farming communities in western Africa via terrestrial routes, possibly as early as c. 100 BCE [27]. However, terrestrial dispersals of chicken and black rat from northeastern Africa to the Swahili coast via the Nile corridor and Rift Valley, or via the Red Sea and Horn of Africa, are not supported by faunal evidence (Fig 1). There is no evidence for these taxa among numerous late Holocene faunal assemblages from Lake Turkana in northern Kenya through the Rift Valley of eastern Africa. The only inland sites south of the Sahel with remains of these species date to the late first and early second millennium CE, postdating finds on the Swahili coast [28–30]. This suggests that maritime routes of introduction are likely.
Bedankt voor je toelichting, Cécile!
Ik zou om misverstanden te voorkomen, dan ook in de header en je eerste alinea
tenminste het woordje "Oost-" toevoegen ;-)
Bracht trouwens wél nieuwe inzichten: reeds "megastallen" en broedstoven
bij de oude Egyptenaren...
Prima aanvulling, dank je Cécile. Het lijkt erop dat de puzzel pas zal worden opgelost als er DNA onderzoek gedaan kan worden in al die verschillende lijnen van kippenrassen.