De Cocos nucifera is een lid van de familie der Arecaceae, een palmboom dus. Eigenlijk is dat geen boom zoals wij dat gewoon zijn. Palmen behoren, zoals de maïs en orchideeën, tot de groep der Eenzaadlobbigen. Het hout is anders gestructureerd, het heeft bijvoorbeeld geen jaarringen, zoals we bij ‘echte’ bomen kunnen zien. Maar toch is het houtig genoeg om voor allerhande toepassingen te dienen waar we ook ‘echt’ hout voor gebruiken. Huizen bouwen en vuurtjes stoken en zo. Men zegt vaak dat de kokospalm de nuttigste plant ter wereld is. Ik zal er op terugkomen. Het is in ieder geval een fascinerende plant.
Daarom staan bijna alle kokospalmen met hun voeten bij de ZeeRonddobberen
Waar hij oorspronkelijk vandaan komt, is verdwenen in de nacht der tijden. Men denkt ergens in het noorden van Zuid-Amerika, aan de kant van de Stille Oceaan. De zeestromingen en vooral de mens hebben hem verder verspreid. De kokosnoot kan jarenlang op zee ronddobberen en dan op een verloren strand beginnen te schieten. Daarom staan bijna alle kokospalmen met hun voeten bij de Zee. Een kokosnoot kan niet tegen de heuvels oprollen. Kokospalmen in het binnenland zijn altijd een bewijs dat er op die plek ooit mensen hebben gewoond. Toen Columbus in de Caraïben aankwam, groeiden er nog geen kokospalmen, in West-Afrika ook niet. Zo taai is de kokosnoot dat vandaag in Noorwegen kokosnoten aanspoelen die met de Golfstroom zijn meegevoerd. Ze zijn vaak nog levenskrachtig en zelfs lekker.
Water, melk, room
Een kokosnoot is geen noot, maar een steenvrucht. Een volledige vrucht kan anderhalve kilogram wegen. Het ‘vruchtvlees’ is zeer vezelachtig en zorgt voor het drijfvermogen op zee. Daaronder zit een houtige schelp met daarin het zaad. Hier in de winkels vinden we meestal de rijpe noot, waarvan het vruchtvlees, de kokosvezel, is verwijderd. Bij de betere tropische supermarkt komen we ook wel eens de onrijpe vruchten tegen, sierlijk geschild tot een vijfhoekig schrijn. In de onrijpe noot zit zeer veel zoete heldere vloeistof, maar nog bijna geen ‘zaadvlees’. Die vloeistof noemen we kokoswater. In de rijpe koksnoot zit er minder vloeistof, en die is melkachtig wit. Dat is kokosmelk. Kokosroom, ten slotte, wordt gemaakt door het geraspte kokosvlees uit te persen. Het vetgehalte daarvan is veel hoger dan bij de twee vorigen.
Handleiding kokosnoot kraken
Kies een goede rijpe noot. Die kan je herkennen door ermee te schudden: goede noten zitten ongeveer halfvol vocht en klutsen dus gul. Een noot helemaal boordevol water kan een aanduiding zijn voor minder vruchtvlees, géén vocht kan bederf verraden. Een kokosnoot openen gaat eenvoudig, maar u hebt een stevig groot mes nodig: een Machete, als U er één hebt liggen, of een Chinees hakmes. Hou de noot in de éne hand en geef met rug (de achterkant) van het mes een droge dreun op het midden, halverwege de top en de ‘ogen’: op de evenaar, zeg maar! Wentel de noot een kwartslag om zijn evenaar en geef nog een mep. Na drie meppen op verschillende plekken zal je zien dat de noot netjes middendoor barst. Als je er nu een kom onder hebt gezet, kun je het vocht ook nog opvangen en eventueel filteren door een theezeefje, want bij het breken van de bast komen er altijd wel wat vezels los.
Nu kun je het vruchtvlees loswrikken en de noot zó leeg snoepen. Het is een lekker tijdverdrijf. Maar op de eilanden gaat men hiermee voornamelijk kokosroom bereiden.
Om kokosroom te maken moet je het zaadvlees raspen. Hier in de Westerse wereld kan je het zaadvlees gewoon in de mixer gooien, samen met het beetje sap en een kop warm water. Hoe minder water, hoe dikker de kokosmelk. Eénmaal de boel tot puree herleid, wring je het moes krachtig door een doek boven een kom. In die kom krijgt je dan een vette vitaminerijke room, in de doek blijft een vezelige pulp achter die je nog kunt proberen te drogen of snel in koekjes kunt gebruiken.
Kokonda
Voor wie dit allemaal te veel werk lijkt: de tropische supermarkt stockeert ook kokosroom (coconut cream) in blik, in brik, en zelfs in oplosblokjes. Je kunt het gebruiken in Curries of om groenten in te sudderen.
Ik geef U hier een bijzonder gerecht uit Fiji voor Kokonda:
Koop verse visfilet bij uw lokale visboer: wat voor vis maakt niet uit, als die maar héél, héél vers is. Snij de vis in dikke teerlingen, strooi er grof zout over en het sap van enkele citroenen (groene citroen of, indien vindbaar, limoen is nog beter). Laat marineren in de koelkast. Nu en dan even omroeren. Hoe langer je ze laat trekken, hoe minder rauw de vis er zal uitzien, maar Fijianen zijn na een uurtje al tevreden. Zeef de gemarineerde sappen weg en spoel de vis eventueel wat na wanneer hij te zout of te zuur zou blijken. Hak jonge ajuintjes (schalullen) fijn met hun groen, ook wat groene en rode poivron en voeg bij de vis, samen met een gulp dikke kokosmelk. Maak pittig, indien gewenst, met cayennepeper en/of geraspte verse gember. Schep de vis op een blad ijsbergsla en dien ijskoud op. Smullen maar, ogen dicht, en dromen van de ruisende passaatwind doorheen de palmen op het strand. Smakelijk.
Fotocredits: 'Coconut', Hafiz Issadeen
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Of je maakt zelf bounties met kokos
Nick toch. Laat ik nou van een stukjes schrijver als jij een goed onderbouwde reactie hebben verwacht, en geen wegduikerij achter een opeens verzonnen ‘stijlfiguur’ – als je geen enkel zinnig tegengeluid kunt laten horen.
Je badinerende passages zoals ’kokosolie schijnt‘ en ‘zgn. obesitas’ verraden dat je nooit de moeite hebt genomen je ook maar één moment serieus te verdiepen in de vele aangetoonde gezondheidsaspecten van kokos.
Arjan en Theo : dat "niet de minste reden (is) om kokos te vergoelijken" was een stijlfiguur. Kokos is uitstekend voedsel voor drenkelingen, 'survivalisten' en hongerlijders. Voor een normaal mens is het allemaal een beetje van het goede teveel, en op de eilanden van de Stille Zuidzee is het 's ochtends , 's middags en 's avonds kokos.
Kokosolie schijnt voor bijna de helft uit laurinezuur te bestaan (C12), een verzadigd vet dat in hoge dosissen irriterend is (en tegelijk bacterie- en virusdodend). Ik heb niets tegen verzadigd vet, maar zoals zo vaak: alles met mate. En dan zit er ook nog suiker in kokos.
De zgn. obesitas bij Polynesiërs is allicht ook genetisch bepaald, want het zijn net de adelijke families die het omvangrijkst worden. Koningin Salote Tupou III van Tonga (1900-1960) mat 1,90 m voor 127 Kilo, haar zoon Taufa'ahau Tupou IV (1918-2006) was op zijn grootst zo'n 230 Kilo voor meer dan 2 meter (later ging hij op dieet). De edellieden en politiekers van Fidji kunnen er ook wat van. Toen ik in Suriname werkte, moest ik voor de meeste medewerkers bukken. In Fiji moest ik steeds naar omhoog kijken!
Arjan ik drink de klappermelk altijd direct op met een rietje. Nick behoort denk ik tot een groot publiek dat het altijd heeft over ‘hoe lekker ze wel niet eten’ en lekker daardoor wat verwarren met ‘goed.’ Hetgeen – zonder dat hij dat weet – bij kokos idd het geval is.
Wicher’s moedige experiment is een stukje levend bewijs dat de door de medische industrie en haar lakeien omarmde verzadigd vet hypothese louter bedriegerij is.
Nick heeft mijn brandende vraag op 12 nog niet willen of kunnen honoreren. Vermoedelijk bezig om nog een paar extra klappers over de kling te jagen. Yummy!
Wat geinig Theo, één van de drie gaatjes prik je inderdaad zomaar door. Gewoon met een satéprikker. Nooit iets van gemerkt als ik met mijn Ryobi in de weer was. Het enige is dat één gaatje niet volstaat om het vocht eruit te krijgen. Maar goed, een gaatje minder te boren; toch winst.
Mbt tot #12, waarschijnlijk behoort de schrijver van het bovenstaande stukje tot de mensen die allergische reacties krijgen van gezondheidsclaims op voeding. Wat Janneke Vreugdenhil overviel bij de aankoop van een pompoen. Maar dat er "niet de minste reden (is) om kokos te vergoeilijken" komt mij voor als een onzinnige bewering.