De term 'ambachtelijk' is in Nederland niet beschermd. Producenten en supermarkten mogen hun producten een aantrekkelijk, ambachtelijk etiket opplakken. Want aantrekkingskracht heeft 't. Volgens een onderzoek door de Consumentenbond verwachten consumenten dat ambachtelijke producten een minder lange ingrediëntenlijst hebben en minder toevoegingen en E-nummers bevatten. Dat er een 'traditioneel' of 'authentiek' recept aan te pas komt, en handwerk in plaats van een fabrieksproces. Daar laten consumenten zich door in ieder geval door verlokken. In de praktijk valt het anders uit.

Bij AH blijkt 'alles dat gemaakt is volgens traditioneel recept, gestoken in een modern jasje' ambachtelijk te mogen heten
Geen vastomlijnd begrip
De Consumentenbond vond tientallen ambachtelijke producten bij Albert Heijn, Aldi, Coop, Jumbo en Lidl. Vooral bij Albert Heijn zijn ze dol op de term. Bij AH blijkt 'alles dat gemaakt is volgens traditioneel recept, gestoken in een modern jasje' ambachtelijk te mogen heten. De andere supers springen ook vrijpostig met het begrip om. Lidl: "Ambachtelijk is geen vastomlijnd begrip. Ambacht heeft te maken met bijvoorbeeld bereidingswijze, authenticiteit, vakmanschap of traditie. Ambachtelijke producten zijn bereid volgens een niet 'standaard' receptuur of productiemethode." Jumbo en Coop laten het afhangen van het product, waarbij ze door laten schemeren dat smaakkwaliteit of (meer) hoogwaardige ingrediënten een rol kunnen spelen.

Geen verschil
Een analyse van 6 ambachtelijke producten laat zien dat er soms geen of nauwelijks verschil is tussen de 'normale' en de ambachtelijke versie van een product. Zo blijkt het in de winkel afbakken en verpakken Jumbo's eierkoeken ambachtelijk te maken. En dat terwijl er in de duurdere ambachtelijke koeken ook nog eens goedkopere scharreleieren zitten (in de normale zitten vrije-uitloopeieren). Nog wat voorbeelden: "De ambachtelijke zeezout & zwarte peper chips van Albert Heijn bevatten suiker, uipoeder, gistextract en aroma’s en de ambachtelijke Oma’s Poffertjes van Lidl water, melkpoeder, aroma’s en emulgator." Op de Wall of Shame van de Bond zijn ze in detail te bekijken. Een aantal producten is inmiddels uit de schappen verdwenen of aangepast.

Ergernis, misleiding en te duur
Consumenten hebben weinig vertrouwen in de ambachtelijke producten. Wat als aanbeveling bedoeld is, slaat om in een reden tot ergernis. Tel daarbij op dat consumenten de term als een marketingkreet of ronduit misleidend beschouwen en de producten onnodig duur vinden, en je vraagt je af waarom supermarkten nog aan 'ambachtelijk' vasthouden. In de productieprocessen én bij de ingrediënten blijkt het immers nauwelijks verschil te zijn. Alleen Jumbo gaf ruiterlijk aan de Consumentenbond toe dat "het gebruik van het woord ambachtelijk een commerciële keuze is".

De Consumentenbond pleit voor duidelijke richtlijnen rondom het gebruik van de term 'ambachtelijk'. Bart Combée, directeur Consumentenbond: "Nederland kan een voorbeeld nemen aan Ierland, daar heeft de toezichthouder onlangs voorgeschreven wanneer een fabrikant een product ambachtelijk mag noemen."

Fotocredits: ambachtelijk brood bakken in de Larzac, akunamatata
Dit artikel afdrukken