Elke dag gaan ze zitten op de Utrechtse baan in Den Haag. Elke dag worden ze opgepakt en weer losgelaten, zonder aantekening in een strafblad. Carice van Houten noemt het inmiddels een soort schoolreisje en laat zich steevast oppakken en weer gaan. Hanneke Groenteman doet mee. Ook de immer scherpe chemicus, biomassa-criticus en emeritus hoogleraar voedingsleer Martijn Katan doet mee uit zorgen over de toekomst van zijn kleinkinderen. Bij het 'rechts georiënteerde' WNL op Zondag gaf oud-Telegraaf hoofdredacteur Jules Paradijs Extinction Rebellion vol onderuit de zak. Het Algemeen Dagblad sprak experts die het heel anders zien.
Zwarte Piet zie je niet meer. Roetveeg- en andere alternatieve pieten hebben zijn plek in het Sinterklaasjournaal, reclames en gemeentelijke intochten in genomen. De woke Kick Out Zwarte Piet beweging kreeg het voor elkaar in modern Nederland. Een en ander ondanks gevechten en ooit even irritante als controversiële demonstraties bij intochten.

Volgens een aantal deskundigen gaat dat ook Extinction Rebellion lukken. Minister Rob Jetten bevestigde dat de subsidies (nee: belastingkortingen) die de grote olieverbanders krijgen nóg groter zijn dan NGO's onlangs berekenden: tussen de €39,7 en 46,4 miljard. De NGO's bleven steken bij €35 miljard.

Laten we maar gewoon stoppen met fossiel, zei oud-weerman Gerrit Hiemstra dan ook. Dan maken we een mooi radicaal begin en zien we wel. Het kwam hem meteen op dodelijke kritiek van een medicus te staan.



En toch wordt Extinction Rebellion een soort nieuw normaal zoals de roetveegpiet, denken deskundigen. In het Algemeen Dagblad zijn de volgende experts te horen:

Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar Sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit (VU)
Van Stekelenburg ziet KOZP als vergelijkbaar: "Die beweging wil institutioneel racisme in Nederland stoppen, geen kleine opgave. Wat ze slim deden was een concreet, tastbaar aspect daarvan als gezicht van de acties gebruiken: Zwarte Piet. Extinction Rebellion doet hetzelfde. Klimaatverandering is een enorm dossier. Door één doel uit te lichten, de overheid laten stoppen met fossiele subsidies, is je boodschap helder. Bij de Occupy-beweging in 2011 zag je bij elk tentje een andere boodschap: de één had het over democratie, de ander over het grote bankwezen. Hetzelfde bij de Gele Hesjes, toen zij met Mark Rutte gingen praten vroeg die ze, enigszins terecht: waar moet ik volgens jullie nu mee aan de slag? Extinction Rebellion kiest een precies tijdstip, doel en de schuldige: dat is effectief.”

Van Stekelenburg denkt dat de steun aan de beweging ver reikt zolang die geweldloos blijft. "Bij de boerenprotesten in Nederland bleef de steun heel lang boven de tachtig procent, totdat er geweld werd gebruikt, toen kelderde het snel”, zegt ze.

Bert Klandermans, emeritus-hoogleraar sociologie aan de VU
Klandermans volgt Van Stekelenburg. "Extinction Rebellion doet dat tot nu toe erg slim. Ze hameren enorm op geweldloos demonstreren. Een beetje ordeverstoring is natuurlijk wel nodig om aandacht te krijgen, dus wat dat betreft is de blokkade een goede tactiek." Geen geweld lijkt dus het geheim van de smid te zijn.

Gerrit Schaafsma, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, gespecialiseerd in klimaatverandering en burgerlijke ongehoorzaamheid
Schaafsma denkt "dat er overeenkomsten zijn tussen KOZP en de huidige klimaatacties. In beide gevallen brengen ontwrichtende acties een verwaarloosd onderwerp op de politieke agenda. Het is begrijpelijk dat sommige mensen zich ergeren aan de blokkade van de A12, maar dat maakt burgerlijke ongehoorzaamheid juist effectief. Het dwingt mensen om aandacht te besteden aan een probleem dat genegeerd wordt.”

Geert Buelens, professor Environmental History en Climate Crisis aan de Universiteit Utrecht
Buelens denkt dat grote veranderingen niet tot stand komen "door er vriendelijk om te vragen". Volgens hem zijn belangrijke sociale omwentelingen ontstaan "door acties die toen ongewenst of zelfs verboden waren. Extinction Rebellion kan wel braaf protesteren op de aangewezen plaats, maar dat leidt hooguit tot een postzegeltje in de krant. Dat is veel minder sexy dan honderden mensen in bikini die platgespoten worden door een waterkanon.”

Buelens denkt dat de plek in de geschiedenis van Extinction Rebellion ook afhangt van de stem van het volk bij het kiezen van het nieuwe parlement. Hij denkt dat veel zal afhangen van de nieuwe coalitie, maar dat zegt ook dat "door deze acties dit fossiele subsidiedossier veel centraler zal staan tijdens de komende coalitiebesprekingen dan voorheen, lijkt me onvermijdelijk.”