Minister moet nu knoop doorhakken over btw op groente en fruit

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport organiseerde het rondetafelgesprek, waar in vier rondes respectievelijk wetenschappers, fiscalisten, gedragseconomen en organisaties hun position papers konden toelichten.

Want hoewel het voorstel simpel lijkt, is de uitwerking dat allerminst.

Wat is groente en fruit?
De eerste vraag, waar tot nu toe de meeste aandacht naar uitging, is 'hoe bepaal je wat groente en fruit is'. Met name de Belastingdienst krijgt er "fiscaal buikpijn" van, zegt Toon Vroon in De Telegraaf.

Dat heeft te maken met het 'neutraliteitsbeginsel', dat inhoudt dat onderscheid tussen producten via de btw verbiedt. "Als de consument het raar vindt dat het ene met nul en het andere met negen procent wordt belast, dan is dat beginsel in het geding." Dat kan bijvoorbeeld gelden voor een salade en een rijk met groenten belegde pizza.

Op Foodlog bood tuinder Rob Baan een simpele oplossing voor dit geharrewar: ga uit van de hele en ongesneden grondstoffen. Er zijn ook fiscale deskundigen die geen problemen voorzien. In andere Europese landen doen ze immers ook niet zo moeilijk, daar bestaat het nultarief al. Bovendien vindt de Europese Commissie ‘belastingprikkels’ juist oké als die onze voeding gezonder en duurzamer maken.

Effect?
Het tweede obstakel heeft te maken met het effect van de prijsverlaging. "Grijpen we sneller naar een komkommer dan naar drop als de btw op groente en fruit verdwijnt?" vraagt het AD. Uit een eerder verschenen onderzoek door SEO blijkt dat de verkoop van groente en fruit in het gunstigste geval met 4% zal toenemen. Dat komt overeen met "een appel of kleine broccoli per maand". Maar hier komen de gedragsexperts in het geweer. Volgens hen scheelt zelfs zo'n schamele 4% écht, als onderdeel van een groter pakket. "In combinatie met een suikertaks en het aan banden leggen van reclame op ongezond eten betekent het echt een serieuze stap”, zegt hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum.

Dat komt doordat "het effect van een btw-verlaging misschien klein lijkt, maar omdat het voor de hele Nederlandse bevolking geldt, juist groot is,” aldus Feike van der Leij, lector Health & Food aan Hogeschool Inholland in De Telegraaf.

Het gaat echt om een 'cruciale keuze', benadrukken de gezondheidsexperts, die past in het verbeteren van de totale voedselomgeving. "We zijn als bevolking niet meer van zoet en vet gaan houden, maar het wordt ons vaker aangeboden en het is ook goedkoper," zegt Maartje Poelman, associate professor aan de Wageningen University & Research. "We worden aangemoedigd om sterk bewerkte voedingsmiddelen te eten. De focus moet dus liggen op het verbeteren van de voedselomgeving. Als iedereen een klein beetje gezonder wordt, heeft dat grote gevolgen op populatieniveau."

Inkomstenverlies
Er is nog een derde horde te nemen. Afschaffen van de btw op groente en fruit gaat de schatkist flink wat inkomsten schelen, naar schatting tussen de €550 en 950 miljoen per jaar. "Dat is nog zonder de kosten van eventuele juridische procedures van voedselproducenten," vult het AD aan. In diezelfde krant maakt VVD-Kamerlid Rudmer Heerema een sommetje. "Ik heb even snel gerekend: voor hetzelfde geld kunnen we ook 5 miljard appels kopen. Dat zijn 300 appels per Nederlander. Kun je dan niet beter vouchers uitgeven voor gratis groente en fruit?”

Hoe nu verder?
"Nu wetenschappers, juristen, fiscalisten, gedragseconomen en organisaties hun zegje hebben gedaan in de Tweede Kamer, is de minister aan zet. Die hakt, zo is de verwachting, voor Prinsjesdag een knoop door over de kwestie," aldus Change.inc.