Het is een spookbeeld voor overheid en gemeenten: overal dezelfde winkels en ketens. De aantrekkelijkheid van een winkelgebied kan flink verminderen als meer winkels en horecagelegenheden onderdeel worden van een keten of winkelformule. In vaktaal heet dat verschijnsel 'filialisering'. Winkelgebieden gaan meer op elkaar lijken door overal dezelfde merken op de gevel, terwijl het publiek juist op zoek is naar een unieke ervaring. ABN Amro stelde vast dat het met de filialisering wel mee valt. Behalve voor bezorg- en afhaalketens.
Het aantal restaurants dat zich specifiek richt op het afhalen of bezorgen van maaltijden is de afgelopen jaren verdrievoudigd. Uit onderzoek door ABN Amro blijkt dat er in 2017 423 van dit soort zaken waren, maar dat het aantal begin 2023 gegroeid was naar 1.273.

Voor wat het hele winkelaanbod betreft, neemt de filialisering met overal dezelfde merken op de gevel juist af.

In 2010 was er nog sprake van 28,1% filialisering en in de jaren tot 2023 nam die gestaag af tot 24,3%. Alleen de afgelopen 2 jaar was er weer sprake van een lichte stijging, doordat de filialisering in de horeca niet langer teniet werd gedaan door de afname van die van de winkels. De groei in ketenvestigingen is vooral te vinden bij pizzaketens als Domino's, New York Pizza en Papa John's en sushiketens als I Love Sushi en Mr. Sushi, schrijft het FD.

Ook speelde de pandemie een rol. Tijdens de lockdowns lieten de bestedingen bij afhaaldiensten een flinke impuls zien, blijkt uit transactiedata.

Daarnaast is de voorkeur van de consument voor gemak een aanjager voor het openen van veel nieuwe bezorg- en/of afhaalrestaurants. De vraag naar thuisbezorging en afhaal neemt inmiddels wel iets af, volgens recente kwartaalcijfers. "Mogelijk is dit het gevolg van de prijsstijgingen die vooral voedingsmiddelen treffen, waardoor de consument bezuinigt op deze vorm van luxe en wat vaker weer voor een thuis gemaakte maaltijd kiest," zeggen de sectoranalisten van de bank.

Aan de andere kant neemt de vraag naar bezorgmaaltijden ook af doordat consumenten weer vaker juist buitenshuis gaan eten.

Ook in categorieën met een van oudsher lage filialiseringsgraad zoals cafés en café-restaurants is sprake van schaalvergroting. Als voorbeelden noemt ABN Amro de horecagelegenheden van 3WO, Hell’s Kitchen Horeca Groep, Won Yip, Khalid Oubaha en Robèr Willemsen. "Het exploiteren van unieke restaurants binnen een groter concept heeft als voordelen dat een winkelgebied gevarieerd blijft en dat deze horecagelegenheden hun eigen identiteit behouden, terwijl ze wel van de schaalvoordelen profiteren zoals bij het delen van personeel en het inkoopbeleid." Maar dat mag van de bank geen filialisering heten.

Al met al verwacht ABN Amro niet dat de filialisering voor een toenemende eentonigheid het straatbeeld in winkelgebieden gaat zorgen. De Vereniging Nederlandse Gemeenten is er minder gerust op en pleitte vorige maand voor uitbreiding van de Impulsaanpak winkelgebieden om verdere verschraling tegen te gaan. De huidige aanpak zou onvoldoende zijn om de achteruitgang van winkelgebieden te stoppen.