Al enige tijd vermoedden onderzoekers dat de lichtvervuiling boven Europa niet af, maar juist toenam. Dat blijkt ook te kloppen. Doordat veel landen van de traditionele openbare roodoranje natriumlampen overstappen op energiezuinige ledlampen, worden de Europese nachten niet donkerder, maar wel blauwer. De vermeende afname van de lichtvervuiling was te danken aan satellietcamera's, die simpelweg 'blind' bleken te zijn voor blauw licht.
"Ons onderzoek toont aan dat de lichtvervuiling toeneemt, ook op plekken waar het volgens eerdere metingen leek af te nemen,” zegt astrofysicus Alejandro Sánchez de Miguel van de universiteit van Exeter. Bijna al dat eerdere onderzoek was gedaan met satellietmetingen en jammer genoeg zijn de satellietsensoren blind voor licht in het blauwe spectrum. Daarom gebruikte het onderzoeksteam 'handgemaakte' kleurenfoto's, gemaakt door de astronauten in het internationale ruimtestation ISS.
Ze vergeleken foto’s van Europese nachten in 2012 en 2013 met foto's uit de periode 2014 tot 2020 en zagen de kleur van het uitgestraalde licht verschuiven, van warm rood naar koud blauw. In de landen waar het gebruik van ledlampen het sterkst toenam, Groot-Brittannië, Italië en Roemenië, was het effect het grootst. In Nederland, Oostenrijk, Duitsland en met name België veranderde de kleur minder.
De verschuiving baart de onderzoekers zorgen. "Lichtvervuiling zorgt er niet alleen voor dat we ’s nachts nauwelijks sterren zien”, zegt Sánchez de Miguel. "Kunstlicht, en dan vooral het blauwe licht, heeft negatieve gevolgen voor de natuur en de menselijke gezondheid.” Zo heeft blauw licht een sterke invloed op nachtdieren. De nachtelijke hemel kleurt van zichzelf vooral blauw, en dat maakt dat de ogen van nachtdieren extra gevoelig zijn voor licht in het blauwe spectrum. Bos- en de meeste soorten vleermuizen vermijden blauw licht, omdat ze vrezen daarin zichtbaar te zijn ('vleermuisvriendelijke' verlichting is amberkleurig of, bijvoorbeeld in Ede, groen). Sommige insecten zijn er juist niet van weg te slaan, waardoor ze hun eigen levensbehoeften 'vergeten' en bovendien een makkelijke prooi zijn voor insecteneters.
Leer minder afhankelijk te zijn van licht
Maar ook voor mensen is blootstelling aan blauw licht niet bevorderlijk. Langdurige blootstelling kan het verouderingsproces versnellen en de slaapcyclus verstoren (door effect op het hormoon melatonine). "Melatonine-cycli zijn belangrijke componenten van de circadiane systemen en determinanten van biologische tijdsorganisatie voor een veelheid van organismen. De productie van dit hormoon wordt onderdrukt door kunstmatige nachtverlichting," zeggen de onderzoekers in de studie. Zij vrezen dat "mensen minder besef krijgen van de 'natuur' en van hun plek in het universum" en pleiten voor minder kunstlicht. Kamiel Spoelstra, bioloog bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is er kort over: "Mensen moeten misschien ook leren om minder afhankelijk te zijn van licht.”
Ze vergeleken foto’s van Europese nachten in 2012 en 2013 met foto's uit de periode 2014 tot 2020 en zagen de kleur van het uitgestraalde licht verschuiven, van warm rood naar koud blauw. In de landen waar het gebruik van ledlampen het sterkst toenam, Groot-Brittannië, Italië en Roemenië, was het effect het grootst. In Nederland, Oostenrijk, Duitsland en met name België veranderde de kleur minder.
De verschuiving baart de onderzoekers zorgen. "Lichtvervuiling zorgt er niet alleen voor dat we ’s nachts nauwelijks sterren zien”, zegt Sánchez de Miguel. "Kunstlicht, en dan vooral het blauwe licht, heeft negatieve gevolgen voor de natuur en de menselijke gezondheid.” Zo heeft blauw licht een sterke invloed op nachtdieren. De nachtelijke hemel kleurt van zichzelf vooral blauw, en dat maakt dat de ogen van nachtdieren extra gevoelig zijn voor licht in het blauwe spectrum. Bos- en de meeste soorten vleermuizen vermijden blauw licht, omdat ze vrezen daarin zichtbaar te zijn ('vleermuisvriendelijke' verlichting is amberkleurig of, bijvoorbeeld in Ede, groen). Sommige insecten zijn er juist niet van weg te slaan, waardoor ze hun eigen levensbehoeften 'vergeten' en bovendien een makkelijke prooi zijn voor insecteneters.
Leer minder afhankelijk te zijn van licht
Maar ook voor mensen is blootstelling aan blauw licht niet bevorderlijk. Langdurige blootstelling kan het verouderingsproces versnellen en de slaapcyclus verstoren (door effect op het hormoon melatonine). "Melatonine-cycli zijn belangrijke componenten van de circadiane systemen en determinanten van biologische tijdsorganisatie voor een veelheid van organismen. De productie van dit hormoon wordt onderdrukt door kunstmatige nachtverlichting," zeggen de onderzoekers in de studie. Zij vrezen dat "mensen minder besef krijgen van de 'natuur' en van hun plek in het universum" en pleiten voor minder kunstlicht. Kamiel Spoelstra, bioloog bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is er kort over: "Mensen moeten misschien ook leren om minder afhankelijk te zijn van licht.”
