Het had een 'stabiel' advies moeten zijn over hoe Nederland de klimaatdoelstellingen van 2050 kan halen met de afspraken uit het coalitieakkoord: voorbereiden van de bouw van 2 nieuwe kerncentrales. Maar het advies 'Splijtstof?' dat de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) vandaag aan minister Rob Jetten aanbood, is meteen al 'besmet'. Niet alleen trok een van de externe adviseurs bij het rapport zich met harde kritiek terug, ook verwijt de oppositie het rapport 'vertragingstaktieken' in een tijd dat we juist moeten versnellen met kernenergie. Wat adviseert het rapport dan? Vermijden van een zigzagkoers en binnen 3 jaar 'zorgvuldig besluiten over kernenergie'.
"Als we weer een zigzagkoers varen, als er weer vertraging komt, gaan we de doelen van Parijs niet halen”, zei Rli-voorzitter Jan Jaap de Graeff bij de presentatie van het (ongevraagde) advies Splijtstof? Daarmee verwees De Graeff naar de grillige historie van het Nederlandse kernenergiebeleid. Er waren immers eerder kabinetten die kerncentrales wilden bouwen, maar daar na heftige maatschappelijke en politieke discussies weer van afstapten. Rutte IV trekt in het coalitieakkoord €5 miljard uit voor de bouw van 2 nieuwe kerncentrales.

Zonder zich voor of tegen kernenergie uit te spreken, gaf de Rli woensdag de overweging mee dat "binnen drie jaar de belangrijkste besluiten moeten zijn genomen over de manier waarop het energiesysteem voor 2050 wordt omgebouwd naar een klimaatneutrale voorziening," aldus De Graeff in de NRC. Dat betekent dat duidelijk moet worden of er kerncentrales bij komen, of er bedrijven zijn die die willen en kunnen bouwen, welke subsidies en garanties daarbij een rol spelen en waar de nieuwe centrales dan komen te staan. Meer kennis, meer informatie en meer inzichten zijn nodig.

Omdat het zo'n beladen onderwerp is (waarvoor het draagvlak overigens wel toe lijkt te nemen), stelt de Rli voor dat het kabinet een burgerforum inricht. In zo'n forum zouden 100 tot 150 burgers, begeleid door wetenschappelijke experts, concrete voorstellen kunnen aanleveren voor de politiek. Het burgerforum zou naast de 'klimaatraad' komen die het kabinet wil instellen, met energie-experts, ethici, psychologen, sociologen, ruimtelijke wetenschappers en economen als een 'wetenschappelijk intermediair' in de politieke en maatschappelijke discussie.

Ondanks alle zorgvuldigheid, is het Rli-rapport meteen al 'besmet'. Extern adviseur Ad Louter, directeur van uraniumverrijker Urenco Nederland, was door de Rli gevraagd mee te denken maar stapte in juni op omdat hij vindt dat de raad 'een veel te negatief frame kiest'. "In het advies staan beweringen, onder andere over de kosten en bouwtijd van kernenergie, de flexibiliteit en veiligheid van kerncentrales, beschikbaarheid van splijtstof en oplossingen voor radioactief afval, die naar mijn oordeel niet op feiten berusten. Deze onderwerpen zijn eerder uitvoerig onderzocht door internationaal erkende instituten en instanties. Deze feitelijke, objectieve en wetenschappelijk onderbouwde informatie is mijns inziens onvoldoende benut. De uitvoering van het voorliggende advies zal derhalve kunnen leiden tot vertraging en verwarring," zegt Louter in De Telegraaf.

Volgens de Rli is de kritiek van Louter in het definitieve advies verwerkt.

Onderwijl draait Rusland de gaskraan naar de EU geheel dicht nu de Unie de prijzen voor energie probeert te plafonneren. Daarmee probeert het land van president Poetin vermoedelijk om burgeropstanden te veroorzaken in de Unie en tweespalt tussen de lidstaten. Energieintensieve bedrijven zullen hun activiteiten moeten staken als de EU Rusland niet minder hard aanpakt en onderdelen levert voor zijn haperende interne economie en oorlogsindustrie. Hoe ernstig dat strategische spel verder zal uitpakken, zullen we in de komende maanden al meemaken.