Zware sneeuwval onderweg, maar in de kassen van Looije tomaten is het voorjaar. Daar hangen nu rijpe tomaten onder assimilatiebelichting. Een groter contrast is haast niet mogelijk. Komen de lekkerste tomaten uit Zuid-Europa, zoals vaak wordt beweerd? Dat is bijna een gênante vraag in een week dat Honingtomaten de publieksprijs won in de Smaak van Nederland. Zomaar, midden in de winter. En dan nog de lekkerste tomaten telen. Hoe kan dat eigenlijk?
Rond, vlees, cherry
Het verhaal begint bij Jos Looije. Westlander van afkomst. Van jongs af aan tomatenteler, maar wel eentje die wat meer wilde. Zo sloeg hij al snel de weg van de vleestomaten in, terwijl anderen nog gewone ronde tomaten teelden. In de tachtiger jaren besloot hij over te stappen op cherrytomaten. Toen nog een heel nieuw, maar veelbelovend product. Looije was een teler die zijn producten traditioneel via de groenteveiling afzette, totdat de veilingen verdwenen en hij lid werd van telersvereniging FresQ. Inmiddels is de ervaring met verkoop binnen zijn bedrijf dusdanig toegenomen dat hij deze per 1 januari zelf ter hand neemt. Althans, zijn verkoopteam.
Acht jaar geleden was voor hem een keerpunt, vertelt hij. “Toen ben ik me echt op de supermarkten gaan richten, heb de benodigde certificaten verworven, maar ben ook zelf gaan verkopen binnen de afzetvereniging.” Zijn tomaten gaan overwegend naar grote retailers in Duitsland, Frankrijk en Engeland. “Supermarkten, en dan met name de Engelse, hebben ons tuinders veel geleerd. Zij werken met strenge hygiëneprotocollen en wij hebben onze bedrijven daar op aangepast. Daar zijn we erg op vooruit gegaan.”
Kleine groep
Toen brak de dag aan dat Jos zijn hart verloor aan Piccolo. “Ik weet het nog goed. Het was een supermarkt aan de zuidkant van Londen. Ik kocht er in het voorbij gaan een doosje tomaten met de merknaam ‘Piccolo’. Ik proefde zo’n tomaatje en dacht: wauw, die wil ik telen.” In zijn speurtocht kwam hij terecht bij het Zuid-Franse familiebedrijf Gautier, die het tomaatje veredelde en het zaad op de markt bracht. Een kleine groep telers, verdeeld over heel Europa, bleek dit ras te produceren. Op eigen initiatief bracht Jos deze mensen bij elkaar om strategieën te bespreken over teelt en afzet. En dat werkte. Inmiddels komen ze regelmatig bij elkaar, in Frankrijk, Nederland of Italië. Zoveel verschillende culturen maakt het extra interessant. “Het is een hele inspirerende club, die elkaar hard nodig heeft vanwege de moeilijkheden die het ras in zich heeft”, legt Looije uit.
Dwarskop
Dat is nog niet het hele verhaal. Piccolo mag dan een lekker tomaatje zijn, het is dus heel moeilijk te telen. Het heeft een hele tijd geduurd voordat Looije, die het gemak kende van regelmatig groeiende veredelingsproducten, deze dwarskop onder de knie kreeg. De planten gaan zo hun eigen gang en produceren bij voorkeur niet al te veel vruchten.
Bovendien heeft het veel voeten in aarde om tomaten hun goede smaak mee te geven, want dat is de missie van Jos. Daarin gaat het bedrijf veel verder in dan andere telers. Naast water, CO2 en licht heeft een plant voeding nodig. Jos: “We werken in bepaalde fasen van de teelt met veel hogere zoutgehalten. Nee, die komen na afloop niet in het milieu terecht, want het voedingswater met meststoffen wordt steeds gerecirculeerd. Daarnaast besteden we erg veel aandacht aan de verhouding van verschillende vormen van bodemleven in de wortelomgeving. We weten zeker dat beide maatregelen de smaak verbeteren.”
Kapot
Toch bleef het knagen bij Jos. Hoewel Piccolo in het Engelse supermarktkanaal onder private label wordt afgezet en inmiddels een begrip is, blijkt je positie nooit zeker. Twee jaar geleden bijvoorbeeld, ging een grote retailer een ander, iets goedkoper en minder smakend ras in dezelfde verpakking verkopen. “Dat vond ik niet bepaald leuk”, vertelt Jos. “Dan maken de supermarkten iets kapot wat juist met veel moeite is opgebouwd.”
Topsegment
Dat bracht hem op de gedachte om het topsegment binnen zijn bedrijf te verkopen als Honingtomaten. Tegelijkertijd besloot hij dat hij met de consumenten wil communiceren. Honingtomaten is dus de merknaam voor de allerbeste Piccolo’s, ongeveer 20% van de totale productie van het 18 ha grote bedrijf. In het begin van de teelt smaken de eerste trossen nog niet zo goed, maar zodra de smaak een bepaald niveau bereikt breekt het Honingtomatenseizoen aan.
Drie tot vier mensen proeven wekelijks of de tomaten lekker genoeg zijn om weg te gaan als Honingtomaten. Tomaten, die bijvoorbeeld niet bespoten zijn met pesticiden. Op het hele bedrijf worden ziekten en plagen bestreden met biologische vijanden, maar zo af en toe is het nodig een kleine plek chemisch te bestrijden om daarmee het biologisch evenwicht weer te herstellen. Op dat moment worden deze struiken afgekeurd voor Honingtomaten.
Trossen die wel goedgekeurd zijn krijgen ze nog een grondige inspectie in de verpakkingshal. Alleen de mooiste trosjes mogen door.
Jos: “Ik wil nog eens benaderukken dat we gezondheid van ons gewas ook als één samenhangend systeem zien. Soms moet je een maatregel nemen als een plaag te veel uit de hand loopt, maar dat heeft altijd invloed op het totale evenwicht. Chemisch of biologisch is dan van ondergeschikt belang. Sommige middelen die in de biologische teelt zijn toegestaan hebben een meer vernietigende invloed dan chemische middelen.” Overigens gebeurt het omgekeerde ook.
Hard werken
Honingtomaten zijn door die speciale behandeling bij verkoop veel duurder dan gewone Piccolo’s. Looije stuurt ze niet naar de supermarkt. Hij belevert alleen de AGF-detaillisten en horeca. Verder staat het bedrijf steeds vaker op consumentenbeurzen, zoals de Libelle Zomerdagen en stuurt ook producten in voor smaakcompetities. Het is hard werken om dit duurdere tomaatje aan de man te brengen.
En is er op een bepaald moment onvoldoende vraag naar dit exclusieve product, dan gaan die mooie trosjes gewoon tussen de Piccolo naar de consument. Dan liggen ze in de supermarkt en kun je als consument het geluk hebben om per ongeluk een Honingtomaatje in handen te krijgen. Misschien roep je dan ook wel ‘wauw’, net als Jos.
Wie de Honingtomaten eens life wil meemaken kan meelopen met een excursie. Volg ze bijvoorbeeld op twitter (@honingtomaten), want daar komt regelmatig een uitnodiging voorbij. Of kijk eens op de site van Looijetomaten
Jos Looije, foto: Pieternel van Velden
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Zo is het maar net. Hightech in combinatie met ambacht is prachtig. Looije creert als het ware zelf het terroir van de tomaatjes.
De smaakverschillen tussen telers zijn vaak groter dan tussen rassen. Die Piccolo uit NL smaakt altijd goed, en heeft een bijzondere krokante bite. Wij van Monsanto zitten achter een aantal andere rassen met iets andere smaakkarakteristiek en iets minder suikergehalte. Zo is er voor elke marlkt (en budget) een troscherrytomaatje, en die van Jos zijkn de top.
Het is zonder meer een heerlijk tomaatje. Toen ik het te proeven kreeg tijdens #smaakNL vond 1 van de medejuryleden het misschien wel te zoet. Toen ik ze vorige week proefde (in de winter, en ik neem aan dat dat ondanks het 'assimilatielicht' toch uitmaakt - of vergis ik me?) smaakten ze iets minder zoet maar hadden ze nog steeds de smaak van tomaten die je nooit proeft maar waar je wel van droomt.
Waren die zoete niet zo lekker dan? Nou en of. Twee bakjes belandden in mijn auto. Ik heb nog nooit zulke lekkere snoepjes gehad. Ik zou ze dan ook bij de kassa van een super neerzetten, maar ik weet dat Jos verstandiger is.
Ik zei het vorige week al in Den Bosch: zet ze bij de Keurslager. Succes gegarandeerd. Een tomaatje mevrouw, u-weet-wel waarom.
Vraag nog aan Jos: wat is nou precies die Composthee? Ik snap dat het zorgt voor een goede beestjes-huishouding in de bodem. Maar zet het sommige aan en andere uit?
Nou weet ik niet hoe productief Piccolo is ten opzichte van andere cherrytomaatjes. Maar stel dat Piccolo 10% minder kilo's produceert dan de gangbare cherrytomaatjes dan is de kostprijs per kilo een stukje hoger. Als maar 20% van de totale productie als honingtomaat verkocht kan worden, dan moeten die honingtomaatjes wel gigantisch veel meer opleveren dan de 80% die in de bulk verdwijnt, om het 'gat' te dichten. Daarbij dan nog de extra marketinginspanningen die Jos en zijn gevolg verrichten ten opzichte van de teler die massa voor de veiling teelt.
Maar het kan natuurlijk ook zijn dat Piccolo goed mee kan in de productie. Dan is het een iets ander verhaal. Maar hoe dan ook: respect voor Jos en zijn mannen en vrouwen.
Beste mensen. We telen op steenwol. zoals zo veel in de tuinbouw. Alleen we hergebruiken de steenwol. Het bijzondere is dat we dit doen zonder desinfecteren. Al 4 keer staan tomaten op de mat zonder wat te doen........ Hoe kan dat? eigenlijk gewoon weten dat er allerlei soorten leven in het groeimedium zitten. goed en slechte. Het gaat om evenwicht tussen al die levensvormen die de tomaat beschermd tegen de ziekte verwekkers. Oude wortelresten zijn soort katalystoren in dat proces in het groeimedium. Door Compostthee houden we evenwicht in al die levensvormen, die de plant beter doet groeien
Honingtomaten, nou serieus, want ik mag dan misschien wel een beetje meer weten dan ik doe voorkomen (hoewel ...), maar .... er zijn hier bergen lezers die graag wat meer willen weten.
Moeten ze daar voor langskomen (aanbevolen!) of willen jullie hier ook aan wat consumenteneducatie doen? Ik hoop zo verschrikkelijk op dat laatste.