Je bent onderweg, stopt even om te tanken en bezwijkt voor de verleiding van het in volle glorie uitgestalde en vooral ongezonde aanbod. Alweer een lekkere bal gehakt en een dikke reep met een blikje Red Bull om het weg te spoelen. Dagelijks staan 1,3 miljoen tankstationbezoekers aan die verleiding bloot. En dat terwijl in het Nationaal Preventieakkoord was afgesproken ook 'onderweg' een gezonde voedselomgeving te creëren. Onderzoekers van de WUR en het Voedingscentrum brachten in kaart hoe dat zou kunnen. Weg van het Wilde Westen dat het voedselaanbod langs de snelweg blijkt te zijn.
Dagelijks komen 1,3 miljoen mensen langs een tankstation langs de snelweg. De helft van hen koopt minstens 1 keer per maand iets te eten of te drinken. Voor vrachtwagenchauffeurs ligt die frequentie hoger. Zij eten 1 tot 3 keer per week bij een wegrestaurant of tankstation. Een salade is daar niet de eerste keuze. De onderzoekers doken in de voedselomgeving van de snelweg omdat het Nationaal Preventie Akkoord wel aankondigde 'onderweg' gezonder te willen maken, maar er niets mee deed.
Het tankstation bleek een 'blinde vlek' in de aandacht die er is voor de gezonde voedselomgeving in de woonomgeving. Onderzoekers van de Leerstoelgroep Consumptie en Gezonde Leefstijl van de Wageningen University & Research en het Voedingscentrum brachten in het kader van de Regio Deal Foodvalley (thema 2: 'Gezonde voeding van prille start tot oude dag') tientallen stakeholders (denk aan tankstations, wegrestaurants, supermarkten, overheden, producenten en vrachtwagenchauffeurs) bij elkaar om concrete actiepunten te ontwikkelen die het aanbod langs snelwegen gezonder kunnen maken. De resultaten van hun aanpak - een 'systeemkaart' en 31 actiepunten - staan in het vandaag uitgekomen rapport Gezond Onderweg.
De onderzoekers gingen gedegen te werk. Ze lieten de stakeholders inventariseren welke factoren van invloed zijn op het huidige, grotendeels ongezonde aanbod van eten en drinken langs snelwegen en hoe die met elkaar samenhangen. Het leverde een 'systeemkaart' op met 51 systeemfactoren die in 6 thema's geordend zijn:
Belangrijkste conclusie is dat "veel verschillende factoren momenteel de overwegend ongezonde voedselomgeving langs snelwegen in stand houden," zegt Maartje Poelman, Universitair Hoofddocent aan de Wageningen Universiteit. "Op verschillende niveaus moeten er zaken veranderen, als we echt naar een gezondere voedselomgeving willen. Dit maakt dan ook dat er meerdere acties gelijktijdig aangepakt moeten worden. Het vergt een gecoördineerde aanpak om duurzame en impactvolle resultaten te bereiken. De opgehaalde inzichten van dit onderzoek vormen een solide basis om verder richting te geven aan deze opgave”. Het rapport formuleert uiteindelijk 14 'aangrijpingspunten' en dat leidt tot concrete actievoorstellen als: ‘Richt een stuurgroep op die bestaat uit verschillende partijen in de gehele keten om samen te werken aan een gezonde voedselomgeving onderweg, en hiermee invulling te geven aan de doelstellingen in het Nationaal Preventieakkoord’ en ‘Maak “een gezond voedselaanbod” onderdeel van vergunningen voor de verhuur van stopplaatsen vanuit de overheid’.
'Onderweg ongezond eten' blijkt de sociale norm. De onderzoekers schrijven: "Allereerst werd benoemd dat het de (sociale) norm is om onderweg ongezond te eten, zowel bezien vanuit aanbieders als vanuit de weggebruikers. Aanbieders hebben de overtuiging dat de consument de voorkeur geeft aan ongezonde opties onderweg. Hierdoor is het aanbod van ongezonde voeding onderweg dominant. Dit leidt er vervolgens toe dat consumenten onderweg ook ervaren als een moment om (ongezien) te genieten van ongezonde producten waardoor de vraag naar deze ongezonde producten weer toeneemt. Naarmate meer consumenten andere weggebruikers ongezond zien eten, wordt dit gedrag voor hen steeds normaler. Daarnaast wordt ook het 'anonieme karakter' van eetgelegenheden onderweg benoemd als een factor die er aan bijdraagt dat de sociale norm voor ongezond eten onderweg in stand wordt gehouden." Breek maar eens door zo'n vicieuze cirkel heen. Het is vechten tegen de bierkaai.
Het tankstation bleek een 'blinde vlek' in de aandacht die er is voor de gezonde voedselomgeving in de woonomgeving. Onderzoekers van de Leerstoelgroep Consumptie en Gezonde Leefstijl van de Wageningen University & Research en het Voedingscentrum brachten in het kader van de Regio Deal Foodvalley (thema 2: 'Gezonde voeding van prille start tot oude dag') tientallen stakeholders (denk aan tankstations, wegrestaurants, supermarkten, overheden, producenten en vrachtwagenchauffeurs) bij elkaar om concrete actiepunten te ontwikkelen die het aanbod langs snelwegen gezonder kunnen maken. De resultaten van hun aanpak - een 'systeemkaart' en 31 actiepunten - staan in het vandaag uitgekomen rapport Gezond Onderweg.
De onderzoekers gingen gedegen te werk. Ze lieten de stakeholders inventariseren welke factoren van invloed zijn op het huidige, grotendeels ongezonde aanbod van eten en drinken langs snelwegen en hoe die met elkaar samenhangen. Het leverde een 'systeemkaart' op met 51 systeemfactoren die in 6 thema's geordend zijn:
- ketensamenwerking
- voedselaanbieders/levensmiddelenindustrie
- de overheid
- de weggebruiker
- sociaal-maatschappelijke factoren
- mondiale trends.
Belangrijkste conclusie is dat "veel verschillende factoren momenteel de overwegend ongezonde voedselomgeving langs snelwegen in stand houden," zegt Maartje Poelman, Universitair Hoofddocent aan de Wageningen Universiteit. "Op verschillende niveaus moeten er zaken veranderen, als we echt naar een gezondere voedselomgeving willen. Dit maakt dan ook dat er meerdere acties gelijktijdig aangepakt moeten worden. Het vergt een gecoördineerde aanpak om duurzame en impactvolle resultaten te bereiken. De opgehaalde inzichten van dit onderzoek vormen een solide basis om verder richting te geven aan deze opgave”. Het rapport formuleert uiteindelijk 14 'aangrijpingspunten' en dat leidt tot concrete actievoorstellen als: ‘Richt een stuurgroep op die bestaat uit verschillende partijen in de gehele keten om samen te werken aan een gezonde voedselomgeving onderweg, en hiermee invulling te geven aan de doelstellingen in het Nationaal Preventieakkoord’ en ‘Maak “een gezond voedselaanbod” onderdeel van vergunningen voor de verhuur van stopplaatsen vanuit de overheid’.
'Onderweg ongezond eten' blijkt de sociale norm. De onderzoekers schrijven: "Allereerst werd benoemd dat het de (sociale) norm is om onderweg ongezond te eten, zowel bezien vanuit aanbieders als vanuit de weggebruikers. Aanbieders hebben de overtuiging dat de consument de voorkeur geeft aan ongezonde opties onderweg. Hierdoor is het aanbod van ongezonde voeding onderweg dominant. Dit leidt er vervolgens toe dat consumenten onderweg ook ervaren als een moment om (ongezien) te genieten van ongezonde producten waardoor de vraag naar deze ongezonde producten weer toeneemt. Naarmate meer consumenten andere weggebruikers ongezond zien eten, wordt dit gedrag voor hen steeds normaler. Daarnaast wordt ook het 'anonieme karakter' van eetgelegenheden onderweg benoemd als een factor die er aan bijdraagt dat de sociale norm voor ongezond eten onderweg in stand wordt gehouden." Breek maar eens door zo'n vicieuze cirkel heen. Het is vechten tegen de bierkaai.