Tonnen beton, staal, koper en aluminium liggen er ongebruikt in de 'mijn' Nederland. Die moeten we meer en beter hergebruiken, vindt hoogleraar 'urban mining' Ester van der Voet. Het gaat om zo'n 448 ton materiaal per Nederlander. Dat komt doordat hergebruik van grondstoffen nauwelijks in ons denken zit. Nieuw beton maken is nog altijd goedkoper dan het hergebruiken. Leidingen en kabels voor water of elektriciteit blijven bij vervanging ongebruikt in de grond liggen. Opgraven en terugwinnen is onrendabel.
"KPN, nu vooral druk met de aanleg van glasvezelkabel, vroeg ons onlangs waar hun koperen leidingen liggen en hoe groot die voorraad is," vertelt Ester van der Voet in een interview in de Volkskrant. "Dat weten ze dus zelf niet, maar nu willen ze het wel weten om te zien wat ze ermee zouden kunnen. Ze denken daar ook dat het misschien ooit verplicht zal worden om je rommel op te ruimen en te hergebruiken. Dat lijkt mij geen slecht idee."

Van der Voet is hoogleraar duurzaam grondstofgebruik aan de Universiteit Leiden. Urban mining maakt deel uit van haar vakgebied. Ze adviseert de overheid over hergebruik van grondstoffen, vanuit de doelstelling dat er in 2030 50% reductie van primair grondstofgebruik gerealiseerd moet zijn. Hoe dat moet, is voor Van der Voet niet zo ingewikkeld: "Voor een duurzame of circulaire economie haal je niets meer uit de grond en houd je de huidige materialen van gebouwen, infrastructuur en producten in gebruik. Dat kan door recyclen en dat gebeurt al wel, maar voor geen enkel materiaal al voldoende." Hergebruik van beton is bijvoorbeeld duurder dan nieuw beton maken.

Haar eerste inventarisatie levert op dat er in Nederland 7,81 miljard ton gebruikt materiaal voorhanden is. "Dat zit in spullen, leidingen, gebouwen. Van koper en aluminium is in totaal bijna 9 miljoen ton ‘in voorraad’; 400 duizend ton ervan ligt nu onder de grond, voornamelijk als elektriciteitskabel. Zo’n 13 duizend ton dáárvan ligt ongebruikt onder de grond, waarbij je dus moeite moet doen om eraan te komen." De grote bulk bestaat uit beton en staal.

Hét probleem bij urban mining is dat het inzicht in bruikbaar materiaal en de waarde daarvan ontbreekt. "Het economische denken gaat over stromen, nooit over voorraden. Als een gedolven grondstof eenmaal is verkocht, kijkt niemand er meer naar om. Terwijl we er wel iets mee kunnen. Zeker wanneer we ons onafhankelijk willen maken van landen als Rusland of China. Door geopolitieke veranderingen kan ook het denken hierover ineens omslaan. Zo hebben de vele nadelen van de toestand in de wereldpolitiek ook nog een voordeel."

En uiteraard: wetgeving die verplicht 25% materiaal uit hergebruik bij te mengen, zal al snel een markt creëren voor circulair opgraven.