Nutella zit al 60 jaar verankerd in het bewustzijn van miljoenen mensen. De iconische chocolade-hazelnootspread is een vaste waarde op ontbijttafels over de hele wereld en al decennia een symbool van zoete verleiding. Van Nutella-ijs en crêpe Nutella tot Nutella in de politiek: je ontkomt bijna nergens aan de Italiaanse klassieker.
Nutella viert zaterdag haar 60e verjaardag. In de 60 jaar van zijn bestaan ontwikkelde de hazelnootpasta zich tot een klassieker, op een stukje brood, crêpe of als ingrediënt in een luxueus dessert.

Het verhaal van Nutella begon op 20 april 1964 in het kleine Italiaanse stadje Alba in Piemonte, schrijft Der Spiegel. Al in de 19e eeuw begonnen mensen in het noorden van Italië gemalen hazelnoten te gebruiken om zoetwaren te maken, in plaats van schaars (en dus duur) cacaopoeder. Zo ontstond bruine nougatcrème.

Het was de geniale ingeving van Michele Ferrero, zoon van de oprichter van zoetwarenproducent Ferrero, om die crème in glazen potten te stoppen met de naam 'Supercrema'. In de beginjaren was het product enkel bekend in Italië. Een verplichte naamsverandering volgde: "super" mocht niet langer gebruikt worden in productnamen. Voilà de geboorte van Nutella, een combinatie van het Engelse 'nut' (noot) en het Italiaanse verkleinwoord '-ella'. Het succes van Nutella maakte van Ferrero een grote speler in de zoetwarenindustrie, gespecialiseerd in chocolade en notenlekkernijen. Er is zelfs een heuse World Nutella Day, elk jaar op 5 februari.

Geheime receptuur met 72 suikerklontjes
Hazelnoten, cacao, melkpoeder, suiker en palmolie zijn de belangrijkste ingrediënten van Nutella. Door de jaren heen bleven die grotendeels onveranderd. De receptuur is geheim, Gefluisterd wordt dat het roosteren van de noten het succes van de smaak uitmaakt.

De ingrediënten zijn inmiddels onderhevig aan kritiek. Zowel het vettype (palmolie) als de ruime hoeveelheid suiker stuiten voedingskundigen tegen de borst. Een pot van 400 gram bevat het equivalent van 72 suikerklontjes. Dat is geen enkel probleem omdat Nutella geen voedsel is maar een genotsproduct, zei een kwaliteitsmanager enkele jaren geleden.

Die mythe hield Ferrero tot 2012 in stand.

Pas nadat een Amerikaanse moeder Ferrero aanklaagde wegens misleidende reclame, presenteerde het bedrijf de hazelnootpasta niet langer als onderdeel van een uitgebalanceerd ontbijt. De controverse beïnvloedde het succes van de verspreiding van Nutella overigens nauwelijks.

Het gebruik van palmolie is ook controversieel vanwege de milieueffecten. Hoewel Ferrero na jaren van kritiek overstapte op palmolie uit gecertificeerde duurzame bronnen, zijn de vraagtekens bij de natuurimpact blijven staan.

Kwart wereldwijde hazelnotenoogst wordt Nutella
Ferrero is 's werelds grootste afnemer van hazelnoten. Het bedrijf gebruikt ongeveer een kwart van de wereldwijde hazelnotenoogst om die jaarlijks in ruim 400 miljoen potten Nutella te verwerken. Dit toont niet alleen de schaal van de Nutellaproductie aan, maar ook de impact op de hazelnootmarkt. Turkije is 's werelds grootste hazelnootproducent. Jaarlijks wordt in Turkije ruim 700.000 ton noten geoogst, waarvan ongeveer een derde door Ferrero wordt veiliggesteld. Niet altijd tot tevredenheid van Turkse hazelnootboeren. Ze beschuldigen Ferrero regelmatig van het monopoliseren van de hazelnootindustrie.

Ook in eigen land is Nutella een gepolitiseerd onderwerp. Niets wordt in Italië zo emotioneel besproken als eten. Matteo Salvini, toenmalig hoofd van de rechts-populistische Lega, maakte enkele jaren geleden tijdens de Italiaanse verkiezingscampagne bekend dat hij voortaan geen Nutella meer zou eten. De hazelnootpasta was voor hem niet meer Italiaans genoeg. "Ik ontdekte dat Nutella Turkse noten gebruikt en ik help liever bedrijven die Italiaanse producten gebruiken", aldus de als groot Nutellafan bekendstaande Salvini. Het leidde tot heftige reacties in het thuisland van de 'notennougatcrème'. Wat Salvini wilde, bleek overigens helemaal niet mogelijk, de Italiaanse hazelnootoogst is daar met zo'n 12% van de wereldproductie simpelweg te klein voor.

Anti Nutri-Score
Moederbedrijf Ferrero bleek ook deel uit te maken van een agressieve campagne tegen de Nutri-Score, samen met de Italiaanse radicaal-rechtse regering. Onder het mom van bescherming van het mediterrane product lobbyde Ferrero samen met producenten van andere Italiaanse klassiekers: parmaham, gorgonzola en parmigiano reggiano. Die zouden dankzij het label een slechte score krijgen door hun vet en zoutgehalte, bij Nutella zou de slechte score het gevolg zijn van de suiker- en vetgehaltes.