Als je de uitstoot van broeikasgassen in de voormalige koloniën meerekent, ziet de lijst van de grootste klimaatvervuilers er ineens heel anders uit. Dat is precies wat Carbon Brief, een Britse denktank die zich bezig houdt met wetenschap en beleid van klimaatverandering wil bereiken. EU-Klimaatchef Hoekstra wil China extra laten betalen. Nederland blijkt een oude en grote schuld te hebben. Daarmee ontstaat, aan de vooravond van de klimaattop in Dubai, een nieuw perspectief op het heikele vraagstuk van klimaatrechtvaardigheid.
Om het simpel te zeggen: per Nederlander hebben we meer dan andere rijke volken geprofiteerd van onze bijdrage aan klimaatverandering
"Nederland is een relatief klein land, maar het heeft een disproportioneel grote impact op het veranderende klimaat van de aarde,” zegt Simon Evans van Carbon Brief in de NRC. In een zondag gepubliceerd rapport rekent Carbon Brief ook de CO2-emissies van Nederlands-Indië, Curaçao en Suriname uit de tijd dat Nederland daar aan de macht was toe aan Nederland. Daarmee verdriedubbelt zo ongeveer de totale uitstoot van Nederland sinds de industriële revolutie vanaf ongeveer 1850.

In eigen land heeft Nederland tussen 1850 en 2023 zo’n 12,6 gigaton CO2 uitgestoten, ongeveer 0,5% van de wereldwijde emissies. Maar als de emissies uit Nederlands-Indië (21,6 gigaton, vooral door ontbossing), Curaçao (totaal 0,6 gigaton) en Suriname (0,1 gigaton) daarbij opgeteld worden, komt Nederland uit op 35,5 gigaton, wat overeenkomt met 1,4% van de wereldwijde emissies. Daarmee stijgt ons land van de 35e plaats op de lijst met grote uitstoters naar de 12e , aldus The Guardian.

Nederlander koploper
Evans rekent ook de historische emissies nog om naar emissies per hoofd van de bevolking anno 2023. Kijk je alleen naar de CO2-uitstoot van Nederlandse bodem dan gaat het om 718 ton per Nederlander, ofwel een 22ste plaats op de mondiale ranglijst. Maar tel je de emissies uit de koloniën erbij op, dan staan de Nederlanders met met 2.014 ton per persoon ineens helemaal bovenaan, boven de Britten, die verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor de emissies vooral vanuit hun voormalige koloniën India, Myanmar en Nigeria. Om het simpel te zeggen: per Nederlander hebben we meer dan andere rijke volken geprofiteerd van onze bijdrage aan klimaatverandering.

Volgens Evans is Carbon Brief "een neutrale journalistieke organisatie" en is het voor het eerst dat de historische emissies zijn gekwantificeerd. Dat neemt niet weg dat het rapport op een cruciaal moment gepubliceerd wordt. Deze week begint immers de Klimaattop in Dubai en daar gaat het juist over verantwoordelijkheden. De huidige klimaatcrisis, met het ene na het andere temperatuurrecord in 2023, is toe te schrijven aan de koolstofuitstoot van de rijke landen in het verleden. Maar de gevolgen raken met name de armere landen, die juist een lage uitstoot hebben. "Deze analyse biedt een nieuw perspectief op kwesties als klimaatrechtvaardigheid en de verantwoordelijkheid voor de huidige opwarming," zegt Evans.

Armere landen krijgen met de historische emissies een argument in handen om de verantwoordelijkheid voor klimaatmaatregelen nadrukkelijk neer te leggen bij de geïndustrialiseerde landen. Dat is bijvoorbeeld voor grote landen als China en India belangrijk, omdat zij op dit moment wel de grootste vervuilers zijn, maar historisch gezien weinig bijgedragen hebben aan de CO2-uitstoot. Daar komt nog eens bij dat we die landen onze fabrieken in de maag hebben gesplitst. Nederland verdienstelijke zijn economie, meldde het CBS onlangs.

China
Het 'klimaatschadefonds' en de landen die daar in welke mate aan moeten bijdragen is één van de belangrijkste gespreksonderwerpen tijdens de aankomende COP28. Dit weekend nog zei Wopke Hoekstra, de kersverse Eurocommissaris voor klimaat, dat China juist meer moet doen om armere landen te helpen. "Ik zeg tegen China en andere landen die aanzienlijke economische groei hebben doorgemaakt en echt meer welvaart hebben dan dertig jaar geleden, dat daar verantwoordelijkheid bij komt kijken. Gewoon omdat het eerlijk is en omdat het probleem zo groot is, dat we echt iedereen nodig hebben," aldus Hoekstra in The Observer.

De Carbon Brief leert onze Wopke een lesje geschiedenis waar de Chinezen in Dubai ongetwijfeld graag gebruik van zullen maken.