Het komt maar zelden voor, maar dit jaar werd de start van het haringseizoen uitgesteld. Het koude voorjaar gooide roet in het eten, de haring bleek onvoldoende vet. Maar vanaf vandaag kunnen haringliefhebbers hun hart ophalen: de Hollandse Nieuwe is er weer.
Het haringseizoen gaat traditioneel van start met de veiling van het eerste vaatje. Maar dat eerste vaatje kon door het koude voorjaar pas gisteren onder de hamer komen. Haring mag namelijk alleen Hollandse nieuwe heten als het vetgehalte hoog genoeg is, tussen de 18 en 20%. En dat was vorige week nog niet het geval. Het plankton waar de haring zich rond aan moet eten, was door het koude water nog onvoldoende aan het groeien.

"De consument wil natuurlijk geen magere haring," zei een haringgroothandelaar uit Scheveningen vorige week op NU. De haring mocht nog een weekje dooreten, en de veiling werd een weekje uitgesteld. Het eerste vaatje leverde donderdag een recordopbrengst van €159.500 op, die naar de Voedselbanken ging.

Haringschrijver Huib Stam, auteur van het boek Haring - Een liefdesgeschiedenis, mocht in het radioprogramma Met het Oog op Morgen vertellen over de bijzondere verhouding die Nederlanders met de haring hebben.

De Hollandse nieuwe, de lichtgezouten, licht gefermenteerde haring is een echt typisch Nederlands product. Nederlanders visten met relatief grote schepen op zee, waar ze de haring in een verhouding van 1 op 3 in zout pakten. Dat maakte 'm zo houdbaar dat het een exportproduct werd dat in de 17e eeuw zelfs 20% van het bruto nationaal product uitmaakte, vertelt Stam. Tegenwoordig conserveren we de haring door deze licht te pekelen en in te vriezen.

Die haring wordt overigens niet meer door Nederlandse vissers gevangen. Dat doen de komende 5 tot 9 weken Noorse en Deense vissers, die zo'n 25 miljoen kilo haring binnenhalen om deze in Noorse en Deense fabrieken te verwerken tot Hollandse Nieuwe. "Het werk wordt gedaan door Nederlandse vakmensen,’’ zegt Gerbrand Voerman, voorzitter van de Nederlandse Haringgroothandelsvereniging in het AD. Het maken van maatjesharing vereist specialistische kennis. "Dat vakmanschap is essentieel’’, zegt Voerman. "Er zijn misschien tien tot vijftien mensen in Nederland die dat kunnen.’’

Rest de vraag wat de haring kost dit jaar. Vorig jaar lagen de prijzen tussen de €2 en €3, volgens Omroep Gelderland. "€3,25" weet Stam die vanochtend zijn favoriete haringkraam in Haarlem bezocht.

Let wel, in Haarlem, niet in Amsterdam. In die stad behoren de haringkramen tot het 'immaterieel erfgoed’ van de stad. “Ze maken deel uit van een eeuwenoude unieke eetcultuur die met Amsterdam vergroeid is,” zegt auteur Paul van Ravenstein in Het Parool. “Er zijn inmiddels nog maar zeventien haringkramen over. Die moeten we koesteren.” Om als vanouds haring te kunnen happen.