1 min
Waar in coronatijd het aantal kinderen tot 18 jaar met overgewicht steeg, is er afgelopen jaar weer een lichte daling te zien. Bij de 18- tot 25-jarigen steeg het aantal mensen met overgewicht juist weer wat.
Van de kinderen en jongeren van 2 tot 25 jaar had 17% in 2022 overgewicht. Vooral 18- tot 25-jarigen zijn vaak te zwaar: een kwart had overgewicht, waarvan 7% ernstig overgewicht (obesitas). Over het geheel genomen ging het percentage kinderen en jongeren met overgewicht omhoog. In 2014 had 15% van de 2- tot 25-jarigen overgewicht. Er is vooral een toename te zien bij 18- tot 25-jarigen: van 21% in 2014 naar 25% in 2022. Het aandeel jongeren met obesitas bleef gelijk. Jongeren met overgewicht bewegen vaak minder dan de richtlijnen aanbevelen.
Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2022, in samenwerking met het RIVM.
Er zit weinig verschil tussen jongens en meisjes. Wat verder opvalt, is dat jongeren met een Nederlandse herkomst het minst vaak overgewicht hebben. Leeftijd, opleidingsniveau en het gewicht van de ouders spelen ook een rol. Zo kwam in 2018/2021 onder 2- tot 12-jarigen met ouders die maximaal een vmbo-opleiding hebben afgerond drie keer zo vaak obesitas voor als onder kinderen met ouders die een hbo- of universitaire opleiding hebben afgerond. Ook bij kinderen met minstens één ouder met obesitas komt (ernstig) overgewicht vaker voor.
Beweegrichtlijnen
Meer beweging is een kans. Over het algemeen voldoen jongeren met overgewicht minder vaak aan de beweegrichtlijnen. Waar van de groep kleuters en kinderen tot 12 jaar nog 57% voldoet aan de richtlijn, is dat bij de groep jongeren van 12 tot 18 jaar slechts 33%. De jong-volwassenen scoren met 51% voor wie geen overgewicht heeft een stuk beter. Wel ligt het percentage lager voor wie overgewicht (44%) of obesitas (40%) heeft. Jongeren van 12 tot 18 jaar met overgewicht voldoen het minst vaak aan de richtlijnen (29%).
Van de kinderen en jongeren van 2 tot 25 jaar had 17% in 2022 overgewicht. Vooral 18- tot 25-jarigen zijn vaak te zwaar: een kwart had overgewicht, waarvan 7% ernstig overgewicht (obesitas). Over het geheel genomen ging het percentage kinderen en jongeren met overgewicht omhoog. In 2014 had 15% van de 2- tot 25-jarigen overgewicht. Er is vooral een toename te zien bij 18- tot 25-jarigen: van 21% in 2014 naar 25% in 2022. Het aandeel jongeren met obesitas bleef gelijk. Jongeren met overgewicht bewegen vaak minder dan de richtlijnen aanbevelen.
Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2022, in samenwerking met het RIVM.
Er zit weinig verschil tussen jongens en meisjes. Wat verder opvalt, is dat jongeren met een Nederlandse herkomst het minst vaak overgewicht hebben. Leeftijd, opleidingsniveau en het gewicht van de ouders spelen ook een rol. Zo kwam in 2018/2021 onder 2- tot 12-jarigen met ouders die maximaal een vmbo-opleiding hebben afgerond drie keer zo vaak obesitas voor als onder kinderen met ouders die een hbo- of universitaire opleiding hebben afgerond. Ook bij kinderen met minstens één ouder met obesitas komt (ernstig) overgewicht vaker voor.
Beweegrichtlijnen
Meer beweging is een kans. Over het algemeen voldoen jongeren met overgewicht minder vaak aan de beweegrichtlijnen. Waar van de groep kleuters en kinderen tot 12 jaar nog 57% voldoet aan de richtlijn, is dat bij de groep jongeren van 12 tot 18 jaar slechts 33%. De jong-volwassenen scoren met 51% voor wie geen overgewicht heeft een stuk beter. Wel ligt het percentage lager voor wie overgewicht (44%) of obesitas (40%) heeft. Jongeren van 12 tot 18 jaar met overgewicht voldoen het minst vaak aan de richtlijnen (29%).
Het is inmiddels wel duidelijk dat alles in de biologie samenhangt met alles. De omstandigheden van ouders hebben epigenetische effecten, micro-organismen in ons microbioom worden overgedragen tussen huisgenoten, voeding beïnvloedt ons metabolisme, hormonen, immuunsysteem, en microbioom, en als je samenleeft met iemand met een aandoening heeft dat ook effect op jezelf. Wat wil ik hiermee zeggen? Dat aan één knop draaien niet voldoende is. Dat geldt ook bij het onderzoek naar de effecten van elke knop afzonderlijk.
Meer bewegen is bij een zittende leefstijl waarschijnlijk gunstig, maar veruit onvoldoende. Probleem is niet alleen het verschil tussen meer en minder hoogopgeleide (cq. welvarende) gezinnen, maar begint m.i. bij het beeld dat bij het grote publiek over gezondheid wordt neergezet. Daarin wordt niet of nauwelijks gesproken over voorgenoemde samenhang, maar wordt de focus gelegd op losse brokjes, zoals suiker, of sport, of smartphonegebruik. Gevolg is dat mensen denken met het toepassen van zulke losse brokjes al heel wat te bereiken. Maar als iemand bijvoorbeeld een light variant van frisdrank gaat drinken, zal hij of zij waarschijnlijk geen verschil bemerken. Idem als iemand 1x per week gaat sporten. Het resultaat is dat de overtuiging dat je zelf enige invloed op je gezondheid hebt heel snel verdwenen is, en daarmee het geloof in adviezen.
Mijn suggestie zou daarom tweeledig zijn:
1. Zorg dat mensen veel bewuster worden van de samenhang in onze fysiologie, zodat mensen beter zelf in staat zijn om gevoel te ontwikkelen voor de mogelijke effecten van losse stukjes leefstijlverandering (nihil) en wellicht sneller gemotiveerd zijn om naar het hele plaatje te kijken.
2. Laat de grote invloedsfactoren (m.n. voeding, maar ook bijv. social media) niet langer door 'de markt' gestuurd worden. De markt stelt omzet altijd boven de samenleving. Coca Cola zal zichzelf niet opheffen, net als Facebook. Toch laten medewerkers van bijvoorbeeld Facebook hun eigen kinderen het platform niet gebruiken, en ik vermoed dat dat bij Coca Cola medewerkers niet anders zal zijn. Ondanks dat mensen binnen deze firma's de nadelige gevolgen kennen, kiezen commerciële partijen nooit als eerste voor het belang van mensen. Zolang de commerciële belangen voor die van de samenleving gaan, zal er weinig fundamenteel veranderen.
In het Nationaal Preventieakkoord zijn afspraken gemaakt om overgewicht terug te dringen. Een van de maatregelen is meer sport en bewegen. Hoe kan het dan dat Nederlandse jongeren desondanks dikker worden? Niet alleen het niet nakomen van de beweegrichtlijnen is een boosdoener van overgewicht.
Het ligt niet altijd aan factoren zoals voeding, beweging en slaap. Ook genen, hormonen en omgeving hebben allemaal invloed op je gewicht. Zo’n leefstijlverandering vraagt tevens om mentaliteitsverandering.
Nog een stapje terug. Ouders en kinderen zien het probleem niet, want ‘te zwaar is nu eenmaal niet hetzelfde als ziek’. Dan is het moeilijk om als ouder of kind verantwoordelijkheid te nemen, en al helemaal zonder steuntje in de rug van de overheid.
Want ondanks dat Preventieakkoord om Nederlanders gezonder te maken, komt er maar weinig actie. Discussies omtrent verlaging van btw-tarieven op groente en fruit of afspraken over reclame voor ongezonde producten duren ellendig lang. Bovendien vliegen de ongezonde producten de hele dag om je oren. De huidige maatschappij is omgetoverd tot eetpaleis. In combinatie met een stijging in zowel armoede als productprijs is het maken van een gezonde(re) keuze een hele opgave.
Eigen schuld, dikke bult? Hmm, think again. Wat mij betreft een gedeelde verantwoordelijkheid.
Ze hebben vast geen overgewicht door te weinig bewegen, maar door te veel meuk eten.
Maar daar iets aan doen is duidelijk onbegonnen werk, want overal en altijd verkrijgbaar.
Bewegen? Hoezo bewegen? Van bewegen wordt je - structureel - geen gram lichter? Elk pondje gaat door het mondje? Veel sterk bewerkt "voedsel"?
Tuurlijk: bewegen is overal goed voor, doen we ook te weinig, maar om te weinig bewegen te zien als oorzaak van overgewicht....... Mooi argument om de aandacht af te leiden van alle Red Bulls en andere meuk. Ik zie kindertjes 's ochtends voor schooltijd de AH uit komen, met een Red Bull en een croissant of een zak chips.