Begin juli organiseerde Foodlog in samenwerking met de provinciale organisaties Natuur en Milieu Overijssel en Gelderland een richtinggevend debat over het door de Raad van State afgeschoten Programma Aanpak Stikstof (PAS). De partijen die het PAS met succes hadden aangevochten, deden eraan mee. Duidelijk werd dat Nederland een politieke keuze moet maken.

Er zijn in essentie drie keuzen.

Zien we ons land als een gebied met steden en daar ver vandaan gelegen natuurgebieden (Nederland telt 166 zogeheten, op basis van EU-wetgeving beschermde, Natura-2000 gebieden) die we willen herstellen en beschermen volgens plan? Zien we ons als een verstedelijkt gebied waarin we zoveel mogelijk stukken groen met wat wild leven willen behouden? Zien we ons als een stad tussen (wilde) parken en boerengebruik van de niet-bebouwde ruimte?

In de beide laatste gevallen is het nog tot in lengte van jaren onvermijdelijk dat er een hogere stikstofuitstoot is dan de EU van ons eist, omdat ons land 166 te beschermen natuurgebieden heeft aangewezen. In het eerste geval zal er fors gesneden moeten worden in de stikstofemissies, met veel pijn voor (vee)boeren als gevolg. Zij nemen volgens de officiële statistieken bijna de helft van de stikstofemissies voor hun rekening. Mobiliteit is verantwoordelijk voor een ruime derde, blijkt uit diezelfde officiële statistieken. Volgens een aantal kritische organisaties worden de stikstofemissies van boeren overdreven omdat ze via modellen worden berekend, waarvan betwijfeld mag worden of ze de werkelijkheid voldoende benaderen.



Omdat boerenactiviteit in Nederland de belangrijkste aanleiding was voor de manier waarop de regering het PAS inrichtte, sprak Dick Veerman gistermiddag met Teun de Jong, voorzitter van de Nederlandse Akkerbouwers Vakbond (NAV). In het - omdat een studio niet haalbaar was met een iPhone opgenomen - gesprek analyseren zij de situatie zoals die zich in Nederland ontwikkeld heeft voor boeren. Ze gaan in op Remkes, het boerenvraagstuk waar minister Schouten mee kampt en het protest van boze boeren op 1 oktober in Den Haag. De kern van de analyse? Nederlandse kringloopbouw zal niet gaan werken omdat het juiste regulerende wetgevende kader eromheen ontbreekt. Harde generieke stikstofmaatregelen tegen de boeren zijn unfair omdat andere sectoren niet in gelijke mate worden getroffen in de stadstaat Nederland. Dat neemt niet weg dat we wel degelijk aan stikstofreductie moeten werken.

Over Remkes' advies bestaan verschillende verwachtingen. Zijn commissie kan generieke maatregelen voorstellen, maar ook een aantal gerichte. In het laatste geval zal hij voorstellen te snijden in de veestapel in de buurt van Natura-2000 gebieden. De grootste klap valt dan in gebieden als De Peel (Oost-Brabant en het noorden van Limburg), waar natuur is aangewezen naast concentraties van intensieve veehouderij. De NOS meldt vanmorgen dat stoppen voor vier op de tien veehouders bespreekbaar is.



UPDATE 20:00 uur: In de media is volop geschreven over het eind deze middag gepresenteerde advies van de Commissie Remkes. Het draagt de titel 'Niet alles kan'. Coalitiepartners CDA en VVD reageren kritisch, schrijft het AD.
'Niet alles kan' stelt voor: warme uitkoop van boeren rond natura2000-gebieden, serieus herstel van natuurgebieden, het in de praktijk brengen van kringlooplandbouw, het verlagen van de maximumsnelheid en het tegengaan van 'listen' ('Niet alles kan') om Nederland tot groen stedelijk gebied te verklaren. Begin komend jaar verschijnt het tweede deel (langetermijn) van het advies van de Commissie. Minister Schouten zegde namens de regering toe zo snel mogelijk te zullen reageren op het advies.


Vanuit het provinciebestuur van Gelderland reageerde alvast gedeputeerde Peter Drenth (CDA): "Het is goed dat het advies van Remkes er nu ligt. Niet alles kan en er zijn noodmaatregelen nodig om stikstofuitstoot terug te dringen. Tegelijkertijd is er een groot maatschappelijk belang om ontwikkelingen weer op gang te brengen. Mensen moeten een dak boven hun hoofd hebben en we moeten dijken kunnen versterken. Dit zal bestuurlijke moed en keuzes vergen."