"E-nummervrij produceren is toegeven aan chantage door de publieke opinie en pressiegroepen die onvolledig geïnformeerd zijn"Feiten
Voedselveiligheidsdeskundige IJsbrand Velzeboer maakt zich wel druk. Hij zegt: "E-nummervrij produceren is toegeven aan chantage door de publieke opinie en pressiegroepen die onvolledig geïnformeerd zijn. Dat publiek moet ook maar stoppen met ademhalen want zuurstof heeft ook een E-nummer, E948." Mensen zouden meer feiten moeten horen.
Meningen
De Tilburgse hoogleraar sociologie Peter Achterberg is dat niet met hem eens. "Het idee dat meer en vooral 'juiste' informatie de mening van mensen zal veranderen, is hopeloos naïef." Mensen hebben veel behoefte aan zekerheid in een complexe wereld. Ze zoeken bevestiging en sluiten zich af voor andere argumenten. Feiten worden ondergesneeuwd door meningen. "Niet iedereen is een wetenschapper en wil in detail weten hoe een fiets, mobieltje of in dit geval kant-en-klaarvoeding in elkaar steekt." Achterberg, schrijft Trouw, juicht het toe dat burgers hun wantrouwen en angst uiten en bedrijven ter verantwoording roepen.
Feiten doen er niet meer toe en je kunt mensen niet leren wat ze niet willen weten, zegt Achterberg'Post-fact' samenleving
De Tilburgse professor noemt ter illustratie een ouderavond op de school van zijn kinderen. Trouw noteert: Twee voedselwetenschappers kwamen op uitnodiging vertellen over gezonde voeding. Een paar veganistische ouders verwierpen alles wat zij presenteerden als klinkklare onzin. Zij lieten zich namelijk niet meer in de maling nemen door de wetenschap of de Unilevers van deze wereld. "Of je het leuk vindt of niet. We leven in een post-fact maatschappij", benadrukt Achterberg. En, tja, dan is het lastig communiceren voor bijvoorbeeld gezondheidscentra. Want meer informatie betekent alleen maar meer polarisatie, meent Achterberg.
Feiten doen er niet meer toe en je kunt mensen niet leren wat ze niet willen weten, zegt Achterberg.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
"Dat publiek moet ook maar stoppen met ademhalen want zuurstof heeft ook een E-nummer, E948."
Het verbaasd mij altijd hoe slecht deskundige onze taal begrijpen. Wetenschap, met haar technisch jargon, is niet het uitgangspunt voor taalgebruik. Dat is de spreektaal. In de spreektaal betekenen e-nummers 'onnatuurlijke chemische stoffen in ons voedsel'. Het verwijst niet naar natuurlijke stoffen die toevallig ook een e-nummer hebben, en juist weer wel naar onnatuurlijke chemische stoffen die toevallig geen e-nummer hebben. Ieder normaal mens begrijpt dit. Je moet echt een expert zijn om onze taal dusdanig uit zijn verband te rukken dat het onzin wordt... dat ligt niet bij de burger die zo verschrikkelijk ongeïnformeerd is, maar bij de expert die op zoek is naar tegenargumenten en even niet nadenkt.
"E-nummervrij produceren is toegeven aan chantage door de publieke opinie en pressiegroepen die onvolledig geïnformeerd zijn."
Als je heel even nadenkt over wat voor maatschappij we in pretenderen te leven, een democratische die heilig gelooft in marktwerking, dan wordt al snel duidelijk dat deze opmerking nergens op slaat. En "onvolledig geïnformeerd" leest men in de spreektaal gewoon als "die het niet met mij eens zijn".
En, ik heb dit al vaker gezegd, als onze samenleving op basis van al die wetenschappelijke feiten in de loop van de afgelopen paar eeuwen was uitgegroeid was tot een toonbeeld van stabiliteit, vrede en gezondheid, dan hadden we ons mogen afvragen waarom mensen zich niet naar de consensus konden schikken... maar het is een puinhoop en we worden steeds zieker. Als de burger al die feiten niet meer slik voor zoete koek moet je daarvoor bij de wetenschap kijken, niet de burger.
Het zou irrationeel zijn om het maar allemaal te blijven geloven gezien de resultaten.
Even afgezien van de al dan niet bewezen (on)schadelijkheid van de additieven, wel of niet genummerd: de kleur-, geur- en smaakstoffen zijn bedoeld om ons te laten geloven dat we iets eten wat we in feite niet binnenkrijgen. Aardbeienyoghurt of aspergesoep bijvoorbeeld. Een beetje hulp om ons, consumenten, knollen voor citroenen aan te laten zien. De producent zegt dat ie niet anders kan, want we willen immers goedkope citroenen. Ik had na de titel van dit artikel verwacht dat is gebleken dat consumenten steeds vaker gaan kiezen voor echte knollen en echte citroenen. Komt dat nog?
Beetje laat, maar beter laat dan nooit.
In het Trouw-artikel wordt aan het einde ook Melanie Peters, directeur van het Rathenau geciteerd. Zij ziet de ont-E-nummering als een logische stap, ondanks dat kant-en-klaarvoeding niet gezonder en lekkerder wordt. "Het laat zien dat de levensmiddelenindustrie de bezorgdheid van consumenten serieus neemt." Ik (en ik denk ook Foodlog) vinden het niet logisch dat we de onlogische bezorgdheid van de consument heel serieus moeten nemen en ook nog de E-ontnummering (ik ben nog nooit een dode door een E-nummer tegengekomen) een hogere prioriteit krijgt dan het duizenden malen dodelijker suiker en zout in onze voeding.
Het is misschien niet aardig om Melanie Peters naïef te noemen, maar ik ben enigszins cynisch over de motieven van de voedingsindustrie en supermarkten. De ont-E-nummering of het steeds maar beantwoorden aan onderbuikgevoelens van consumenten lijkt eerder geexploïteerd te worden en kan maatschappelijk zelfs heel negatief uitpakken.
Zullen we met AH beginnen, waarvan in het Trouw-artikel de nieuwe receptuur van de hamburger wordt getoond. Daar staan nu zeezout en natuurlijk aroma op het label. Natuurlijk aroma (heb ik van de Keuringsdienst van Waarden begrepen, wordt nu vaak via gist na genetische modificatie geproduceerd, GMO's heb ik op zich niks tegen. Consument wil, denk ik, nog liever een E-nummer dan GMO-aroma), de substitutie van zout door zeezout is ronduit kwalijk. Zout is al ongezond. De zeezoutpromotie, waar geen jodium aan toegevoegd, helemaal. Ook in de Trouw van twee weken geleden stond dat de zoutconsumptie in Nederland nauwelijks was gedaald, maar wel de jodiuminname met 31%! Dat heeft alles te maken met de promotie van jodiumarm zeezout door industrie, horeca en supermarkten. Zelfs Jozo verkoopt onder zijn merk (Jozo = jodiumzout) zeezout zonder jodiumtoevoeging. Krijgen we dus nog dommere Nederlanders.
Ik heb een kleine tien jaar geleden een studentencasus bij Arnold Dijkstra, toen nog lector aan Van Hall Larenstein in op het gebied van Voedselkwaliteit en Veiligheid begeleid en een Raak-Light subsidieproject aangevraagd en gerund voor het MKB van de vleesindustrie. Daar hoorde ik van De Roller dat Albert Heijn van zijn leveranciers eiste dat bij "onschuldig klinkende" E-nummers, niet het E-nummer maar de naam vol moesten worden uitgeschreven. Citroenzuur klinkt immers niet als een E-nummer. Daarnaast werd de introductie van gezondere zoutvervangers (kalium i.p.v. natrium) bemoeilijkt door alle negatieve aandacht voor E-nummers, terwijl het ongezonde zout geen E-nummer heeft. Biologische vleesvervangers staan helaas ook vaak stijf van het zout
En die negatieve aandacht voor E-nummers werd gegenereerd door o.a. de levensmiddelenindustrie, waaronder Unilever. Materiaal van die studentencasus over E-nummers is gebruikt voor een zaak tegen Unox bij de reclamecodecommissie tegen de reclame-uitingen in de "Eerlijk is heerlijk" campagne, waarbij we later ook nog een suggestievere slogan hadden gevonden: "In Unox zit geen E te veel." Onzee klacht is afgewezen omdat wij te laat zouden zijn met de uitbreiding van onze klacht met de tweede uiting "In Unox zit geen E te veel". We waren wel op tijd, drie dagen, maar er werd door de RCC niet meer over gecorrespondeerd. Pikant detail was dat Bart Sangster, de toen mondiale directeur SEAC (o.a. Veiligheid) aan Unilever en oud-topambtenaar van Els Borst jarenlang in de raad van toezicht bij de EFSA heeft gezeten. EFSA, die de veiligheid van E-nummers garandeerde. Schizofreen Unilever wist dat er niets aan de hand was met E-nummers, maar de neus van marketing bloedde blijkbaar.
Een E-nummer kan wel degelijk kwaad: fosforzuur in cola
In 2005 heb ik in de bibliotheek van Unilever Research de hypothese ontwikkeld dat voedingszuren zoals fosforzuur in voeding bij de neutralere pH in de darm metalen konden onttrekken aan het lichaam. Een van de gevolgen is botontkalking. Dat werd in 2006 al gepubliceerd voor cola-consumptie. Mijn andere hypothese (ook mogelijke effecten op het afweersysteem door onttrekken van metalen aan bijv. cofactoren) was volgens prof. Huub Savelkoul op de laatste foodsummit vanhet TKI en TIFN ook plausibel. Er is al bewijs voor zinktekorten bij het eten van veel maïspap met phytaten in Afrika gevonden. Emmo Meijer (de oud R&D directeur van Unilever) zou dit laatste onderzoeksonderwerp voorstellen voor het TIFN-programma in Wageningen.
#42 Arnold, dat bedoel ik juist, jullie voedselproducenten leggen het (hier op Foodlog althans, rest kan ik niet beoordelen) prima uit. Dus er spelen niet-rationele argumenten een rol.
Logisch om er dan een sociaal wetenschapper bij te halen (al zou ik zelf een psycholoog interviewen), maar dan moet die professor wel met een verklarend antwoord komen. "Mensen zijn onzeker dus vermijden feiten" vind ik geen verklarend antwoord.
Linda als we het hebben over voedselproductie in relatie tot het zoeken van zekerheden is het allemaal niet zo moeilijk. Wij als voedselproducenten kunnen heel goed en duidelijk uitleggen hoe we werken en waarom. Ook kunnen we laten zien wat de inhoudelijke kwaliteit is en wat dat betekend voor onze gezondheid, maar ook de waarden voor de ecologie. Dat alles is goed te verklaren vanuit het natuurlijk denken, en laten de consumenten dat nou goed snappen, en dat geeft vertrouwen. Als je het snapt, en je begrijpt de genoemde feiten, is het niet moeilijk meer.
Als je interesse hebt van harte uitgenodigd , onze deur staat altijd open en zijn open en transparant.