12+13 mrt in de Media

Doordat mensen hun voedsel klein leerden snijden met stenen voorwerpen, hebben ze kleinere tanden en grotere hersenen ontwikkeld.

Dat stellen onderzoekers in een recent onderzoek in Nature. De Homo erectus - die meer energie nodig had door zijn grotere hersenen en een groter lichaam - ontstond ongeveer 1,8 miljoen jaar geleden. Dit rechtoplopende menstype had kleinere tanden, minder kauwspieren, minder bijtkracht en kortere darmen.

De primatoloog Richard Wrangham lanceerde de theorie dat de ontdekking van het koken door onze voorouders deze veranderingen heeft veroorzaakt. Omdat we pas zo’n 500.000 jaar geleden voedsel zijn gaan koken, twijfelden archeologen aan deze theorie. Stenen werktuigen bestaan al 3,3 miljoen jaar. Daarom leek het hen logischer de versnelde evolutie van de mens te verklaren vanuit hun gebruik van deze voorwerpen.

Om deze nieuwe hypothese te bevestigen, keken wetenschappers hoe het bewerken van voedsel door het kleiner te maken de kracht en effectiviteit van kauwen beïnvloedt. Proefpersonen kregen stukken schapenvlees en knollen, al dan niet bewerkt, kauwden daarop tot het moment dat ze deze zouden willen doorslikken en spuugden ze vervolgens uit voor analyse. Het toevoegen van vlees aan het menselijke dieet (een derde deel vlees ten opzichte van volledig plantaardig) verminderde het aantal keer kauwen per jaar met bijna 2 miljoen keer (13%); de totale kauwkracht zou door deze verandering met 15% zijn gedaald. Door het snijden van vlees en het stampen van groenten (voornamelijk knollen) daalde het aantal keer kauwen met een extra 5% en de totale kracht met nog eens 12%.

Wrangham noemt het onderzoek ‘prachtig uitgevoerd’, schrijft NRC. Toch denkt hij dat koken een groter effect heeft op onze anatomie, omdat het niet alleen effect heeft op de kauwbaarheid van het eten, maar ook op de verteerbaarheid.

Op Follow the Money schrijft journalist Marcel van Silfhout een serie artikelen die de nieuwsgierigheid en het schandaalgevoel onder het publiek zullen prikkelen.

De serie laat zien dat diverse koks die gelden als de top in de wereld zich na een dreigend faillisement hebben laten omkopen om zich in te zetten chemische oplossingen voor de levensmiddelenindustrie gewild te maken onder het publiek. De bekend moleculaire theoreticus Hervé This en het EU-project INICON zouden een hoofdrol spelen in het vermeende 'chemieschandaal' in de topkokswereld. Ook Wageningen UR zou een rol spelen in het schandaal.

De Nederlandse toprestaurateur Peter Klosse, eigenaar van het in wild gespecialiseerde sterrenrestaurant De Echoput bij Apeldoorn, geeft toe zich er aanvankelijk mee te hebben ingelaten, maar tot inkeer te zijn gekomen.

De serie put uit het werk van Jörg Zipprick, een in Duitsland en Frankrijk bekende journalist met een neus voor onopgemerkte schandalen. Hij werd in Nederland bekend door het boek De supermarktleugen

Het tweede artikel uit de serie begint met de volgende teaser: Kookgenie Ferran Adrià werd wereldberoemd als reageerbuiskok die hemelse smaken kon toveren uit een simpel spruitje. Maar via de achterdeur van zijn kooklab loodste hij vervolgens stilletjes een reeks verdachte, ziekmakende smaakstoffen en andere toevoegingen de restaurantkeuken in. Inmiddels bereiken Adrià's omstreden additieven via de voedingsindustrie zelfs het grote publiek. Deel 2 van een reeks van vier diepgravende artikelen waarin Follow the Money de geheimen en gevaren van het moleculaire koken onthult.

De Toscaanse heuvels, waar de Chianti groeit, worden geteisterd door een 'nietsontziende invasie'. Een alsmaar in omvang toenemende populatie wilde zwijnen en herten vreet jaarlijks voor miljoenen euro's druiven en wijnranken op.

Jarenlang konden de dieren zich ongestoord voortplanten, omdat ze deel uitmaken van het erfgoed van de Italiaanse wijnstreek. Maar nu zijn ze tot een plaag verworden. Om hun druiven te beschermen, zetten steeds meer wijnboeren en landeigenaren soms kilometerslange hekken om hun wijngaarden heen. Dat is niet altijd een oplossing. Sommige landgoederen zijn gewoon te groot zodat het simpelweg te duur wordt alles te omheinen. Bovendien stuiten de hekken op protest van mensen die het een aantasting van het Toscaanse landschapsschoon vinden. Wijngoedeigenaar Roberto Da Frassini weet er alles van. "De wijngaarden geven Toscane haar schoonheid. Maar schoonheidsidealen brengen geen brood op de plank."

Recent nam de regio een wet aan om het aantal zwijnen en herten binnen 3 jaar drastisch terug te brengen, van 400.000 tot 150.000 exemplaren. Beroepsjagers mogen daartoe nu ook buiten het reguliere jachtseizoen dieren afschieten. Toch mopperen de jagers. "De nieuwe regels bepalen namelijk dat alleen herten en zwijnen van bepaalde leeftijden en geslachten mogen worden gedood. Willekeurig prooien op de korrel nemen, is er niet meer bij.

Volgens milieuactivisten verandert de Chianti juist in een schietbaan, doordat onder bepaalde voorwaarden voortaan ook op wijngaarden, in parken en in woongebieden mag worden gejaagd", schrijft De Volkskrant.

Een jonger broertje of zusje lijkt een positieve invloed te hebben op het gewicht van het oudste kind. Kinderen die geen broertje of zusje krijgen als ze tussen de 2 en 4,5 jaar oud zijn, hebben een grotere kans om obesitas te hebben tegen de tijd dat ze naar first grade (ongeveer 7 jaar) gaan, dan kinderen die dat wel krijgen. Kinderen die geen grote broer of zus worden, lopen tot drie maal zoveel kans om te zwaar te worden. Dat zou blijken uit Amerikaans onderzoek.

Amerikaanse onderzoekers volgden 697 kinderen van hun geboorte tot ze naar wat wij de lagere school gaan noemen ('first grade'). Ze keken of ze een jonger broertje of zusje kregen en hoe hun gewicht zich op verschillende leeftijden ontwikkelde.

Onderzoeker Julie Lumeng: “Ons onderzoek suggereert dat het hebben van een jonger broertje of zusje, samen zou kunnen hangen met een lager risico op overgewicht. Hoe dit komt, weten we nog niet.” Een mogelijke verklaring is volgens de auteurs dat de ouders een ander eetpatroon ontwikkelen wanneer er een tweede kind wordt geboren. Aangezien kinderen hun eetgewoontes rond de leeftijd van 3 jaar ontwikkelen, kan het veranderen van het eetpatroon een significante impact hebben. Ook zou het kunnen zijn dat kinderen met een jongere kind in huis meer actief spelen of minder schermtijd hebben.

Het nieuws van dit onderzoek? De onderzoekers maakten aannemelijk dat het nuttig kan zijn meer inzicht op te doen over de invloed die gezinssamenstellingen kunnen hebben op de ontwikkeling van overgewicht bij kinderen. Er zouden immers wel harde aanwijzingen kunnen worden gevonden die leiden tot inzichten om kinderen te helpen gezonder op te groeien. Of een aanpak die tot de geboorte van meer kinderen leidt een goede strategie is om kinderobesitas te bestrijden, is een ethische vraag die bij de financiering van dergelijk onderzoek in aanmerking zou moeten worden genomen. De aarde heeft immers dringend behoefte aan minder kinderen. De onderzoekers namen deze vraag niet mee bij de interpretatie van hun onderzoeksresultaten.

In Rotterdam is door een forse groei van het aantal restaurants een tekort aan jonge koks ontstaan. Dit sluit aan bij een trend die door het gehele land te zien is, volgens online-platform Kokswereld.

De hoeveelheid koks die vanuit het beroepsonderwijs komt, kan niet voorzien in de sterk toenemende vraag naar koks. Voor koks is er daarom een situatie ontstaan waarin ze de banen voor het uitkiezen hebben en snel van baan kunnen wisselen.

Simon Wijers, eigenaar van de Rotterdamse brasserie De Prins van Terbregge, noemt het een schrijnend probleem: “Er wordt nu echt jacht gemaakt op elkaars koks, en onderlinge loyaliteit speelt daarbij geen rol meer. Ik moet op beroepsopleidingen nu al jongens en meisjes van 16, 17 jaar scouten om me ook over een paar jaar van personeel verzekerd te weten.”

Er zijn meer inschrijvingen op koksopleidingen dan ooit, maar de lange uren, hoge werkdruk en het schamele salaris zorgen ervoor dat veel afgestudeerden niet in de topkeukens mee kunnen of willen draaien. Ook is volgens Wijers maar 10% van de afgestudeerde starters geschikt voor het vak.

Spa meldt in Distrifood dat in nieuwe limonades van Spa voortaan alleen ingrediënten gaan van natuurlijke oorsprong.
Dus geen aspartaam meer, maar suiker.

Chocoladeproducent Tony’s Chocolonely heeft plannen om in 2019 een chocoladefabriek te bouwen in Amsterdam-Noord. Hier wil het bedrijf niet alleen chocola produceren, maar ook 500.000 bezoekers per jaar ontvangen. Chief chocolate officer Henk Jan Beltman wil er een echte belevingsfabriek van maken, die vergelijkbaar is met de Heineken Experience maar dan over chocola. Onderdeel van deze experience is een achtbaan die door de fabriek gaat.

Het klinkt naar de chocoladefabriek van Willy Wonka uit het kinderboek van Roald Dahl.

Beltman, ook wel de ‘Henkie Honka’ van Nederland genoemd, wil zo transparant mogelijk zijn over de productie van de chocolade. Ook de film TONY, die op 14 april in première gaat, zal hieraan bijdragen. Deze documentaire vertelt het verhaal over het ontstaan van Tony’s Chocolonely, met als basis de idealistische wens om een einde te maken aan de kindslavernij in de cacao-industrie.

De documentaire is gemaakt door Benthe Forrer, de partner van Maurice Dekkers die met zijn uitzendingen over fair trade chocolade in de Keuringsdienst van Waarde de basis legde voor het chocolademerk Tony's.

Danvo Bakeries lanceert op 10 maart een nieuw product: Joepies. Dit zijn eenhapsbroodjes, bestaand uit brooddeeg, aangevuld met vers fruit en kruiden. Er zijn drie varianten verkrijgbaar. De hartige bevat bosui, Italiaanse kruiden en kaas. De zoete variant is gemaakt me stukjes appel en kaneel en de fruit-Joepie is gevuld met vijgen en rozemarijn.

Danvo wil met deze drie uiteenlopende smaken de broodjes geschikt maken als snack voor ieder moment van de dag. Daarnaast zijn er speciale puntzakken te verkrijgen voor de Joepies, waarin ook een speciaal vakje voor dipsaus is.

De bakkerij bedoelt de Joepies als snack voor evenementen, feesten en partijen. Joepies zijn verkrijgbaar in dozen van 180 stuks. In de loop van het jaar wil Danvo meer varianten op de markt brengen, waarvan de smaken gebaseerd zijn op de seizoenen.

Onder die plastische kop bracht de Britse Telegraph de resultaten van een Amerikaans onderzoek dat het eetpatroon in kaart bracht van1.905 patienten bij wie recent longkanker werd vastgesteld. Hun eetpatroon werd vergeleken met ruim 2.400 gezonde mensen.

Het eten van producten met 'snelle suikers' - zoals wittebrood, bagels, rijst en croissants - zou de kans op longkanker significant vergroten. Het onderzoek werd uitgevoerd om vast te stellen wat de oorzaak is van longkanker bij niet-rokers en mensen die nog nooit hebben gerookt.

Volgens de onderzoekers van de University of Texas is longkanker duidelijk geassocieerd met de consumptie van producten met een hoge Glycemische Index (GI). Het zou dus gaan om producten met zogenaamde 'snelle suikers' die in hoog tempo in de bloedbaan worden opgenomen.
Mensen met de hoogste inname van hoge GI-producten bleken in het onderzoek een 49% hogere kans op longkanker te hebben dan mensen die de meeste lage GI-producten eten. Bij mensen die nog nooit gerookt hadden lag die kans nog hoger. Een lagere opleiding bleek de hogere kans op longkanker te versterken. Dat zou te maken kunnen hebben met het feit dat lagere opleidingen zorgen voor lagere inkomens. Mensen met lagere inkomens in de VS hebben veelal een ongezond, door veel snelle suikers gedomineerd eetpatroon.

Er is geen oorzakelijke relatie tussen 'het eten van wittebrood' en longkanker vastgesteld. De onderzoeksresultaten en interpretatie daarvan door de onderzoekers wijzen er niettemin op dat een menu dat bestaat uit voornamelijk op koolhydraten gebaseerde dikmakende voeding tevens de kans op longkanker zou vergroten.

Het onderzoek staat vooralsnog in een onduidelijke relatie tot de resultaten van observationeel epidemiologisch onderzoek. Professor Ellen Kampman (WUR) is gespecialiseerd in de relatie tussen voeding en kanker. Zij liet ons weten dat het World Cancer Research Fund uitgaat van een "een inverse associatie tussen BMI en longkanker. Dus hoe hoger de BMI [de maat die de relatie tussen gewicht en lengte aangeeft, red] hoe lager het risico op longkanker. Hiervoor is geen mechanistische verklaring en het kan goed zijn dat dit wordt veroorzaakt door ‘reverse causation’. Dat betekent dat mensen wellicht al ongediagnosticeerde longkanker hadden en daardoor gewicht verloren. Ook roken kan deze inverse relatie verklaren, omdat rokers over het algemeen ook lichter zijn."

De Russische vleesindustrie krijgt de komende 2 jaar te maken met een groot aantal faillissementen. Dat zegt de Meat Council van de Eurasian Economic Union (EEU).
De EEU voorspelt dat een kwart van de varkensproducenten, 15% van de kipproducenten en 20% van de vleesverwerkende industrie in 2018 het bijltje erbij neergegooid zal hebben.

De binnenlandse vleesproducenten hebben sinds de invoering van de boycot op voedingsproducten uit de EU en VS kunnen profiteren van een grotere vraag. Maar dit effect is niet blijvend. "Gedurende de eerste anderhalf jaar van de economische crisis had de Russische vlees- en vleeswarenmarkt weinig problemen, omdat goedkopere importproducten van de schappen verdwenen", aldus Mushegh Mamikonyan, voorzitter van de Meat Council. Dat vervangingseffect is nu verdwenen.

De markt staat inmiddels echter voor een periode van dalende vraag (meer dan de helft van de Russen geeft minder aan voedsel uit) en een sterke toename van de concurrentie tussen binnenlandse producenten. Onder normale omstandigheden zou dat tot meer export leiden, maar dat is niet snel te realiseren door technische en toezichtsbarrières voor toetreding tot de internationale handel.

De Vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten (VBVD), wilt tijdens de Week van de Diëtist fabels over gezonde voeding aan de kaak stellen.

De campagne ‘Nonsens! Laat je niks wijsmaken, vraag raad aan je diëtist’ loopt van 14 tot en met 20 maart. Meer dan 250 voedingsdeskundigen doen er aan mee door voedingsmythes te ontzenuwen.

‘Voeding is een wetenschap, maar voor velen tegenwoordig ook een hype’, legt Nathalie Antonis van beroepsvereniging VBVD uit. "Zo beloven fruitsapjes de zogezegde eeuwige jeugd en zorgen combinatiediëten dan weer voor een spectaculair gewichtsverlies. Niets is echter minder waar. Daarom willen we iedereen op een wetenschappelijk onderbouwde manier wegwijs maken in de wereld van de gezonde voeding en komaf maken met al die mythes.’

Diëten is volgens Antonis veel meer dan ‘lijnen’, het is een aangepast voedingsadvies op maat.

De week van de Diëtist 2016 start op maandag aanstaande 14 maart met een bewustwordingsactie in enkele grote stations, waaronder Antwerpen-Centraal, Leuven, Brussel-Noord, Hasselt en Gent. Tussen 7 en 9 uur delen diëtisten daar zakjes krielaardappelen uit. Ook organiseren zij acties om vrijblijvend kennis te maken met de manier waarop een professionele voedingsdeskundige te werk gaat.

Nederlandse wetenschappers zijn erin geslaagd om groenten te oogsten uit grond die op de echte bodems van de maan en Mars lijkt.

De onderzoekers van Alterra (Wageningen Universiteit) oogstten tomaten, rogge, radijs, erwten, rucola en tuinkers. Daarnaast kweekten de onderzoekers ook prei, spinazie, quinoa en bieslook. Behalve spinazie, doen alle groenten het verrassend goed, meldt Science Daily.

Onduidelijk is nog of het voedsel veilig is. In de bodems zitten giftige zware metalen, zoals lood, kwik, arseen en veel ijzer. Daarvan willen de onderzoekers eerst te weten komen of deze niet in de planten en in de eetbare delen zijn terechtgekomen. Dat moet het volgende onderzoek uitwijzen, hiervoor startten de onderzoekers crowdfunding. De onderzoekers willen uiteindelijk echt voedsel kweken op de maan en Mars, voor als mensen zich daar ooit gaan vestigen.