Hoe groter de trek naar de stad, hoe rijker de mensen zijn. Dat was de algemene regel, die ook achter de pleidooien voor intensieve landbouw schuilt. Het World Development Report 2013 van de World Bank haalt die wetmatigheid onderuit.
"The urbanisation trap', noemt The Economist de vaststelling dat de trek naar de stad niet automatisch tot economische groei leidt. De ontwikkelingen in Azië die tot deze gedachtengang leidden, worden geïllustreerd door de linkergrafiek: de ontwikkeling in Aziatische landen van 1985 tot 2010. De rechtergrafiek laat echter zien dat in veel Afrikaanse landen de toename van de stadsbevolking niet automatisch tot economische groei leidt.
In het World Development Report 2013 valt te lezen dat een aantal van de grootste Afrikaanse landen, zoals Nigeria, weliswaar hun stadsbevolking explosief zag groeien, maar dat dit vooral gebeurde in de vorm van onproductieve sloppenwijken. De landen waar een groeiende stadsbevolking wel een economische groei genereert, Kenia, Ghana en Ethiopië, blijven met hun ontwikkelingscurve duidelijk achter bij de Aziatische voorbeelden.
Conclusie: steden zonder voldoende perspectief trekken een straatarme klasse aan die geen cent te makken heeft en omkomt van de honger zodra de prijzen van voedsel stijgen. 'The Urbanisation Trap' is dan ook tevens een voedingsbodem voor opstand en revolutie in met name Afrika.
Fotocredits: Chrissy Olson
Dit artikel afdrukken
In het World Development Report 2013 valt te lezen dat een aantal van de grootste Afrikaanse landen, zoals Nigeria, weliswaar hun stadsbevolking explosief zag groeien, maar dat dit vooral gebeurde in de vorm van onproductieve sloppenwijken. De landen waar een groeiende stadsbevolking wel een economische groei genereert, Kenia, Ghana en Ethiopië, blijven met hun ontwikkelingscurve duidelijk achter bij de Aziatische voorbeelden.
Conclusie: steden zonder voldoende perspectief trekken een straatarme klasse aan die geen cent te makken heeft en omkomt van de honger zodra de prijzen van voedsel stijgen. 'The Urbanisation Trap' is dan ook tevens een voedingsbodem voor opstand en revolutie in met name Afrika.
Fotocredits: Chrissy Olson
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dit artikel schuurt heel kort tegen de hypothese van Borlaug (zie artikel intensieve landbouw kan natuur niet redden). Honger er armoe drijft mensen naar de stad en ze nemen hun ellende mee. Maar het is goed voor de natuur! Het ontvolkte platteland produceert geen voedsel meer, want er is toch niets aan te verdienen tót het moment van schaarste optreed en dan word de ellende nog vele malen groter. Je hoeft geen rurale economie gestudeerd te hebben om deze ontwikkeling te doorzien.
Jos, dat is inderdaad de klassieke visie. Die visie ligt onder het denken van Louise Fresco, Aalt Duijkhuizen en Rudy Rabbinge: niemand wil autarkisch keuteren, want het betekent armoe en misère.
Daarom ontvolkt het land en werkt in ontwikkelde regio's nog slechts een verwaarloosbaar aantal mensen in de landbouw. Het land komt ver van de stad te liggen. Het voedsel komt niet meer van het ommeland. Nu beginnen we te ontdekken dat ons dat ca. 1 miljard sociaal en economisch uitgesloten mensen heeft opgeleverd. Naast een rijke toplaag is er een brede middenklasse. De vraag die we de klassieke denkers dan ook moeten stellen luidt: is de welvaart van die grote groep de nieuwe honger en misère van het miljard dat op en naast de vuilnishopen van de wereldsteden woont waard?
NB1: op die vuilnishopen is meer te eten dan op het arme land. Rijken gooien immers de helft van hun voedselinkopen weg. Het is echter de schrijnende en groeiende ongelijkheid die ons sociaal pijn zou moeten doen én die aanzet tot haat, nijd en opstand.
NB2: langzaam worden nieuwe samenlevingsconcepten zichtbaar. In de Engelstalige wereld werd Carolyn Steel bekend met een theoretisch concept voor de uitbreiding van de wereldbevolking NIET in wereldsteden (die de geschetste problematiek van het sociale uitschot zullen verergeren als we de food waste beter zullen - en moeten - beheersen), maar in gemeenschappen van max. 30-40.000 mensen die hun bestaan zoveel mogelijk rond hun 'stad' en in uitwisseling met andere soortgelijke steden moeten vinden. Eea met gebruikmaking van de highest possible tech. De Nederlandse socioloog Jan Douwe van der Ploeg is een van de voorlopers van een dergelijk denken geweest. In Nederland is zijn denken uitgelopen op een clash met het klassieke denken. In China, Brazilie en zelfs elders in Europa (Italie) is er belangstelling voor. Zelf ontdekte ik in Frankrijk Jean Ollivro, sociaal geograaf en hoogleraar in Rennes, die vanuit nauwgezette analyses (wetenschappelijk gezien way beyond Steel) vanuit een dergelijk denken naar de toekomst kijkt.
Te constateren valt dat het klassieke denken uitgaat van samenlevingen als noodzakelijk 'big city driven'. Als dat niet zo is (want we hebben Internet om altijd overal samen te zijn, zonder dat we fysiek in elkaars nabijheid te zijn) wordt een andere wereld denkbaar. Die mogelijkheid sluiten de klassieken teveel buiten.
ik heb helemaal geen visie dick, ik schets alleen wat er gebeurt en dat dat te voorzien is, zoals 1+1=2. En ongetwijfeld zijn er een aantal lieden op onze planeet met wél een visie, en daar is Jan Douwe van der Ploeg er een van, die weten dat het anders en beter kan. Alleen hoor ik dhr van der Ploeg inmiddels al 25 jaar hetzelfde verhaal houden en dendert de trein gewoon door......
Jos, klopt. Die trein dendert door. Het is logisch: de kritische productiemiddelen om de rijke steden te voeden zijn zo laag rendabel, de inzet ervan wordt vanuit een zo beperkt aantal handen gestuurd en ze zijn zo zwaar gefinancierd, dat ze niet van koers kunnen veranderen.
Maar .... en dat is alles wat ik wil zeggen: intensivering door de wereld heel groot te maken is geen natuurwet. Zelfs geen economische (integendeel, want het leidt tot implosie). Intensivering met maximaal behoud van kringlopen binnen beperkte gebieden is een sociologisch én economisch fenomeen dat a) volstrekt denkbaar is en b) mogelijk een les en perspectief biedt voor een op dit moment in zijn voegen krakend systeem. Mijn kritische houding ten opzichte van Fresco wordt bepaald door de gedachte dat juist zij met haar invloed niet de toekomstbeelden schetst die eruit voortgaan, maar - ook nu in haar jongste boek (ik heb het nog niet uit, maar wel doorgebladerd) - het denken de facto beperkt tot het classicisme dat vertrekt vanuit de gedachte 'modern agriculture = efficient = big and gloBal'. De optie 'modern agriculture = efficient = gloCal' blijft op zijn best in de mist hangen. Hij heeft articulatie en verbeelding nodig.
Vandaag in de Volkskrant: Frits Bolkestein over sub-Sahara Afrika. Citaat:
"Maar het ergste wat men boeren kan aandoen, is hen van hun land halen. Het werd dan ook een enorm fiasco."
Bolkestein heeft het over ontwikkelingshulp en ondernemerszin. Die moet je lokaal laten, betoogt hij. Klopt als een bus. Je moet ook een visie hebben op het sociale stramien van een land (want Bolks visie lost de lokale uitstoot van mensen niet op). En daar komt'ie dus:
- agronomen kijken naar productie en vergeten economie en sociologie: mensen die geen geld hebben in de stad moeten eten van de vuilnisbelten (terwijl de rijken hun afval nu - met dank aan de 'duurzaamheid' - ook nog eens voor zichzelf gaan houden)
- economen vergeten soms de sociologie
- wat vergeten de sociologen eigenlijk of krijgen ze hun boodschap slecht over de bühne?