Met name oudere mensen zitten vaak met zo'n laatje voor 12 verschillende pillen. Artsen en onderzoekers zeggen dat ze veel te veel onnodige medicijnen gebruiken. Maar ze leren niet hoe ze hun patiënten weer van de pillen afkrijgen.
Overmedicatie komt veelvuldig voor, maar kan schadelijk zijn en brengt hoge kosten met zich mee. Amerikaanse studies laten zien dat 20% van de volwassen patiënten 5 of meer medicijnen gebruiken. Het verschijnsel heet polyfarmacie en komt veel voor onder 65-plussers. Hun aantal loopt op tot 90% onder ouderen in woonvoorzieningen. In Nederland gebruikt zo’n 30-45% van de 65-plussers 5 of meer verschillende geneesmiddelen.
Kritischer zijn
In een review in het Amerikaanse tijdschrift Circulation beschrijven onderzoekers het probleem van overbodige behandelingen. Succesvolle leefstijlverandering zorgt bij vooral diabetes type 2 dat medicatie overbodig wordt. Als behandeling zonder medicijnen mogelijk is, moeten artsen en beleidsmakers dat serieus overwegen.
‘Artsen weten niet hoe het moet’
De Amerikaanse arts Ranit Mishoori spant zich in om het medicijngebruik onder haar patiënten te minderen. Zij wil het tij van overmedicatie keren.
Volgens Mishoori leren artsen goed wat ze moeten voorschrijven bij een aandoening, maar niet hoe en wanneer ze iemand weer van die medicatie af moeten halen. Het stoppen met een medicijn, zegt ze, "vraagt vaardigheden die een arts niet krijgt aangeleerd" en er is bovendien amper onderzoek dat laat zien hoe dat het best kan.
Oorzaken polyfarmacie
Mishoori beschrijft verschillende oorzaken voor het gebruik van medicijnen terwijl het eigenlijk niet nodig is. Veruit de meeste mensen die teveel medicijnen slikken, zijn ouderen die van verschillende artsen verschillende pillen voorgeschreven krijgen. Ze eindigen met een soms indrukwekkende verzameling verschillende medicijnen. Een kleine groep gebruikt medicijnen die ze slechts kort hadden mogen gebruiken. Mensen in die groep lopen een verhoogd risico op gevaarlijke bijwerkingen. Een derde en zelfs omvangrijke groep bestaat uit de mensen die ook zonder medicijnen behandeld kunnen worden. Dat geldt met name voor mensen die hun leefstijl zodanig veranderen dat ze hun kwaal of hoge bloeddruk onder controle krijgen.
Het probleem van polyfarmacie
Overbodig medicijngebruik is problematisch. Medicijnen zijn chemische middelen die in combinatie met andere medicijnen voor bijwerkingen kunnen zorgen. Daarbij neemt bij het ouder worden de efficiëntie van de nieren en de lever af, waardoor de werking van het medicijn niet meer optimaal is en bijwerkingen kunnen versterken. Ook neemt het risico toe dat mensen door de bomen het bos niet meer zien en hun noodzakelijke medicijnen niet trouw meer nemen. Polyfarmacie blijkt te leiden tot meer ziekenhuisopnames, overlijdens en hogere kosten.
Wat kunnen artsen doen?
Om mensen aan minder pillen te helpen in plaats van meer, moeten artsen leren medicatie - een pil, poeder of vloeistof dus - af te wegen tegen bijvoorbeeld behandeling door een diëtist of fysiotherapeut. In het geval van suikerziekte heeft bijvoorbeeld Keer Diabetes Om bewezen dat een diëtist een betere optie is dan het spuiten van insuline.
Patiënten kunnen zelf actie ondernemen door alle pillen die ze slikken een keer mee te nemen naar hun arts en samen kritisch te kijken of alle medicatie nog steeds nodig is. In veel gevallen zal dat tot de conclusie leiden dat er wel wat pillen uit het dagelijkse menu kunnen.
Planning
Stoppen met medicatie vraagt om planning, onderzoek en zorgvuldige monitoring van de effecten die het op de patiënt heeft. Daar moeten artsen tijd voor maken en tijd voor krijgen. Dat is niet makkelijk te realiseren in hun bestaande praktijk, terwijl het voorschrijven van een pil zo gebeurd is.
In Nederland is er sinds 2012 de richtlijn Polyfarmacie bij ouderen uitgebracht door het Nederlands Huisartsen Genootschap. Volgens de Inspectie voor de gezondheidszorg was deze richtlijn in 2014 nog onvoldoende geïmplementeerd en voeren zorgprofessionals nog onvoldoende medicatiebeoordelingen uit. Onze gezondheidszorg staat nog voor een forse uitdaging. Het denken van artsen moet om. Ze moeten leren in plaats van curatief preventief te gaan optreden: in plaats van repareren achteraf, moeten ze klachten helpen voorkomen. Waar het toch fout is gegaan, moeten ze hun receptenblokje zoveel met rust laten en hun patiënten helpen hun leefstijl aan te passen. Vooralsnog doemen twee obstakels op. Artsen zijn er niet voor opgeleid en ze hebben al zo weinig tijd. Leefstijlaanpassingen vergen tijd en aandacht. Pillen zijn een snelle technische 'oplossing' die ruimte maken voor de volgende patiënt.
Dit artikel afdrukken
Kritischer zijn
In een review in het Amerikaanse tijdschrift Circulation beschrijven onderzoekers het probleem van overbodige behandelingen. Succesvolle leefstijlverandering zorgt bij vooral diabetes type 2 dat medicatie overbodig wordt. Als behandeling zonder medicijnen mogelijk is, moeten artsen en beleidsmakers dat serieus overwegen.
Veruit de meeste mensen die teveel medicijnen slikken, zijn ouderen die van verschillende artsen verschillende pillen voorgeschreven krijgenOok moeten artsen goed blijven evalueren of medicijnen die patiënten vanuit hun klachtengeschiedenis hebben verzameld en uit gewoonte blijven gebruiken nog wel nodig zijn. Bij de longaandoening COPD bijvoorbeeld, gebruiken zo’n 400.000 Nederlanders medicatie die niet helpt, maar wel voor bijwerkingen zorgt. In Groot-Brittannië is mede hierom al de richtlijn voor de behandeling van COPD aangepast.
‘Artsen weten niet hoe het moet’
De Amerikaanse arts Ranit Mishoori spant zich in om het medicijngebruik onder haar patiënten te minderen. Zij wil het tij van overmedicatie keren.
Volgens Mishoori leren artsen goed wat ze moeten voorschrijven bij een aandoening, maar niet hoe en wanneer ze iemand weer van die medicatie af moeten halen. Het stoppen met een medicijn, zegt ze, "vraagt vaardigheden die een arts niet krijgt aangeleerd" en er is bovendien amper onderzoek dat laat zien hoe dat het best kan.
Oorzaken polyfarmacie
Mishoori beschrijft verschillende oorzaken voor het gebruik van medicijnen terwijl het eigenlijk niet nodig is. Veruit de meeste mensen die teveel medicijnen slikken, zijn ouderen die van verschillende artsen verschillende pillen voorgeschreven krijgen. Ze eindigen met een soms indrukwekkende verzameling verschillende medicijnen. Een kleine groep gebruikt medicijnen die ze slechts kort hadden mogen gebruiken. Mensen in die groep lopen een verhoogd risico op gevaarlijke bijwerkingen. Een derde en zelfs omvangrijke groep bestaat uit de mensen die ook zonder medicijnen behandeld kunnen worden. Dat geldt met name voor mensen die hun leefstijl zodanig veranderen dat ze hun kwaal of hoge bloeddruk onder controle krijgen.
Het probleem van polyfarmacie
Overbodig medicijngebruik is problematisch. Medicijnen zijn chemische middelen die in combinatie met andere medicijnen voor bijwerkingen kunnen zorgen. Daarbij neemt bij het ouder worden de efficiëntie van de nieren en de lever af, waardoor de werking van het medicijn niet meer optimaal is en bijwerkingen kunnen versterken. Ook neemt het risico toe dat mensen door de bomen het bos niet meer zien en hun noodzakelijke medicijnen niet trouw meer nemen. Polyfarmacie blijkt te leiden tot meer ziekenhuisopnames, overlijdens en hogere kosten.
Wat kunnen artsen doen?
Om mensen aan minder pillen te helpen in plaats van meer, moeten artsen leren medicatie - een pil, poeder of vloeistof dus - af te wegen tegen bijvoorbeeld behandeling door een diëtist of fysiotherapeut. In het geval van suikerziekte heeft bijvoorbeeld Keer Diabetes Om bewezen dat een diëtist een betere optie is dan het spuiten van insuline.
Leefstijlaanpassingen vergen tijd en aandacht. Pillen zijn een snelle technische 'oplossing' die ruimte maken voor de volgende patiëntMishoori vindt dat artsen "uit hun comfortzone" moeten stappen. "Natuurlijk", zegt ze, "is het makkelijker om iemand aan de medicatie te zetten en te houden, maar is dat ook beter voor de patiënt? We moeten de patiënt behandelen, niet de ziekte." Daar voegt ze aan toe dat artsen niet zo bang moeten zijn voor de gevolgen van het stoppen met medicijnen. Ze denkt dat er weinig schadelijke gevolgen te verwachten zijn als de dokter zijn patiënt in de gaten houdt.
Patiënten kunnen zelf actie ondernemen door alle pillen die ze slikken een keer mee te nemen naar hun arts en samen kritisch te kijken of alle medicatie nog steeds nodig is. In veel gevallen zal dat tot de conclusie leiden dat er wel wat pillen uit het dagelijkse menu kunnen.
Planning
Stoppen met medicatie vraagt om planning, onderzoek en zorgvuldige monitoring van de effecten die het op de patiënt heeft. Daar moeten artsen tijd voor maken en tijd voor krijgen. Dat is niet makkelijk te realiseren in hun bestaande praktijk, terwijl het voorschrijven van een pil zo gebeurd is.
In Nederland is er sinds 2012 de richtlijn Polyfarmacie bij ouderen uitgebracht door het Nederlands Huisartsen Genootschap. Volgens de Inspectie voor de gezondheidszorg was deze richtlijn in 2014 nog onvoldoende geïmplementeerd en voeren zorgprofessionals nog onvoldoende medicatiebeoordelingen uit. Onze gezondheidszorg staat nog voor een forse uitdaging. Het denken van artsen moet om. Ze moeten leren in plaats van curatief preventief te gaan optreden: in plaats van repareren achteraf, moeten ze klachten helpen voorkomen. Waar het toch fout is gegaan, moeten ze hun receptenblokje zoveel met rust laten en hun patiënten helpen hun leefstijl aan te passen. Vooralsnog doemen twee obstakels op. Artsen zijn er niet voor opgeleid en ze hebben al zo weinig tijd. Leefstijlaanpassingen vergen tijd en aandacht. Pillen zijn een snelle technische 'oplossing' die ruimte maken voor de volgende patiënt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Interessant artikel; ik ga met een dame van in de 80 frequent met behulp van rolstoel 'erop uit'. Dat (+ de hulp van nog een andere vrijwilligster) geeft haar een mogelijkheid haar huis te verlaten.
Zij gebruikt meer dan 5 medicijnen. Bij de laatst toegevoegde 'plaspil' kreeg zij snel allerlei klachten -kreeg ik tot vermoeden- , maar ik ben natuurlijk een leek in medische zaken.
Ik heb haar laatst zover weten te krijgen dat zij een geriatrisch arts bezocht om alle zaken op een rijtje te kunnen zetten (haar huisarts heeft haar -naar mijn idee- afgeschreven: "We kunnen niets meer voor u doen", zou deze gezegd hebben). Dat verhaal is nog niet rond, maar geeft tot nog toe geen soelaas.
Haar zuster echter -in de '60- slikt ca. 20 verschillende medicijnen per dag! Naar horen vertellen heeft de huisarts van de zuster aangegeven dat ze deze of kan innemen of dood kan gaan.
Eindelijk...
Het is al lang bekend dat 'medicijnen' hooguit de symptomen van een ziekte bestrijden - maar je vrijwel nooit van de kwaal afhelpen. 'Medicijnen' zijn géén GENEESmiddelen - op één na...
Hallo, is er een dokter in de zaal die dit kan ontkrachten? Kan iemand 3 'medicijnen' noemen die écht iets genezen?
Adriaan Keij
-Antibiotica
-Antivirale middelen (Sovaldi is berucht duur maar werkt als een tierelier)
-Antikankermiddelen
En verder: Hoe erg is het, dat paracetamol of insuline niet geneest? Je hoofdpijn gaat weg en een diabeticus (type 1) gaat anders dood.
Martijn #3: antibiotica, dat is die ene echte medicijn.
Of Sovaldi meer goed dan kwaad doet weet ik niet, lees dit en oordeel zelf of je dit als 'geneesmiddel' of gif ziet. Of het überhaupt werkzaam is weet ik ook niet, want wie toonde de 'werkzaamheid' aan? De producent zelf, kijk hier voor alle resultaten. Nou ja, "alle"... BigPharma staat erom bekend creatief met de feiten om te gaan, over 10 jaar kan zomaar blijken dat er het een en ander "een alternatief feit" bleek te zijn, om het eens modern uit te drukken...
"Antikankermiddelen" - als die werkelijk zo effectief zijn, als die écht genezen, waarom staat sterfte aan die vreselijke ziekte dan nog zo hoog (en met stip) in de top-10?
De kortste klap is om te checken of alle medicijnen die verschillende artsen voorgeschreven hebben überhaupt wel samen ingenomen mogen worden. Dat kan elke apotheker beoordelen en voorkomt, afgezien van de bijwerkingen van al die medicijnen, dat je medicijnen neemt die tegen elkaar inwerken en ook nog allebei side effects hebben. Stap 2 is dan welke van die medicijnen gestopt kunnen worden. Kijk daarbij ook naar PPI's. Een recent artikel van Zhernakova et al uit Groningen laat zien dat dat tot veel problemen kan leiden.