Daar gaat'ie weer. Europa is tegen genetisch gemodificeerde piepers. Daarom hebben we nu in Nederland zieke biologische aardappelen. Ze stonden mooi in bloei, maar er zijn grote zorgen.
Wie de boerenkranten leest weet het: dit jaar liggen de oogsten van biologische aardappelen tientallen procenten lager dan gebruikelijk. Dat komt omdat de gevreesde aardappelziekte, de phytophtora-schimmel, heeft toegeslagen. Chris den Herder, expert in biologische aardappelen, zegt dat hij het blad van de aardappelplanten nog nooit in zo'n slecht toestand heeft gezien. Hij zegt: "Dit herinneren we ons over tien jaar nog als een heel moeizaam jaar.'
De uitbraak heeft niet alleen consequenties voor biologische aardappelen. De ziekte noopt tot extra spuitrondes bij gangbare telers. En dan nog zullen zij de gevolgen niet volledig in kunnen dammen.
Bij veredelaar Agrico wordt gewerkt aan resistente rassen. 'De situatie is nijpend', zegt Peter Dijk van de biologische tak van het bedrijf. Toch vindt hij dat zijn bedrijf zich niet mag laten leiden door 'nood bij de introductie van resistente rassen'. Er wordt al 20 jaar aan gewerkt, maar het verkrijgen van voldoende uitgangsmateriaal kost jaren. In 2012 waren er nog maar enkele hectares pootgoed. Inmiddels is de opbrengst vertienvoudigd.
Toch komt de vraag weer op: zo lang hadden we er niet over hoeven doen. Aardappelen zijn met genetische ingrepen prima resistent te maken. En dat is niet om er lekker Roundup op te kunnen spuiten. Als iemand nou geen bespoten aardappelen wil, maar de gevreesde schimmel een probleem blijkt te worden na verloop van jaren, wat is er dan tegen een van tijd tot tijd genetisch gemodificeerde biologische aardappel?
Fotocredits: bloeiende aardappelen, boerin Carolien
-- POLL --
Dit artikel afdrukken
De uitbraak heeft niet alleen consequenties voor biologische aardappelen. De ziekte noopt tot extra spuitrondes bij gangbare telers. En dan nog zullen zij de gevolgen niet volledig in kunnen dammen.
Bij veredelaar Agrico wordt gewerkt aan resistente rassen. 'De situatie is nijpend', zegt Peter Dijk van de biologische tak van het bedrijf. Toch vindt hij dat zijn bedrijf zich niet mag laten leiden door 'nood bij de introductie van resistente rassen'. Er wordt al 20 jaar aan gewerkt, maar het verkrijgen van voldoende uitgangsmateriaal kost jaren. In 2012 waren er nog maar enkele hectares pootgoed. Inmiddels is de opbrengst vertienvoudigd.
Toch komt de vraag weer op: zo lang hadden we er niet over hoeven doen. Aardappelen zijn met genetische ingrepen prima resistent te maken. En dat is niet om er lekker Roundup op te kunnen spuiten. Als iemand nou geen bespoten aardappelen wil, maar de gevreesde schimmel een probleem blijkt te worden na verloop van jaren, wat is er dan tegen een van tijd tot tijd genetisch gemodificeerde biologische aardappel?
Fotocredits: bloeiende aardappelen, boerin Carolien
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Het phytophthoraprobleem is geen monocultuurprobleem. Als ik twee aardappelplanten in mijn tuin zet worden ze hartstikke ziek, als de voorwaarden daarvoor (aanwezigheid van ziektekiemen, nat blad etc) aanwezig zijn.
De meeste resistente biologische rassen hebben 1 R-gen. Spuit je niet (en dat mag niet in de bioteelt) dan wordt die resistentie al snel doorbroken, zeker als de aantasting niet meteen de kop wordt ingedrukt. Vervolgens zal deze resistente phytophthorastam zich snel kunnen uitbreiden. Het resistente ras en de betreffende resistentie hebben dan hun waarde verloren.
De nieuwste generatie biorassen heeft twee resistentiegenen. Dan moet de schimmel (oomyceet) zich al iets harder op zijn kop krabben, maar uiteindelijk weet hij ook die barriere te omzeilen. En weg zijn de volgende twee resistentiegenen, voor dat betreffende teeltgebied. Niet spuiten tegen aardappelziekte (of niet op tijd doodmaken) in resistente rassen betekent dus op de lange termijn de betrokken resistentiegenen niet meer bruikbaar zijn. In theorie kunnen die 20 resistentiegenen dus allemaal onbruikbaar worden, voor zowel de biologische als gangbare sector.
Voor wie meer wil weten. Ik heb specialist Geert Kessel van WUR over dit onderwerp geinterviewd:
http://edepot.wur.nl/287774
#41 Er zijn inderdaad klassiek veredelde rassen met fytoftora resistentie. Probleem van veel van die rassen is echter dat de resistentie vaak op een enkel gen berust en hierdoor het gevaar eerder bestaat dat virulente stammen ontstaan en zich mogelijk handhaven. Stiekem hoop ik om die reden dat die arealen van enkel-gen-resistentie-rassen niet te groot worden de komende jaren... Zodat de meerlaagsresistenties (merkergestuurde veredeling is ook prima, maar duurt langer voor een geschikt ras dan cisgenese) in de toekomst kans hebben en we niet te veel achter deze nare ziekte aan blijven lopen.
Een polycultuur van resistentiegenen is wel een geopperde strategie tegen fytoftora met kans(doen wilde aardappels ook). Is iets anders dan een polycultuur van gewassen (maar van genen dus), dat werkt inderdaad niet bij deze ziekte.
Het is een beetje ondergesneeuwd in de reactie van Huib, maar er zijn al lang klassiek veredelde Phytophtera resistente rassen beschikbaar. Naast de door Huib genoemde kun je al een paar jaar pootgoed kopen van Sarpo Mira en Bionica.
Sarpo Mira en Carolus zijn beide erg sterk tegen Phytophtera maar worden door de handel moeilijk opgepikt. Misschien dat dit jaar zorgt voor een doorbraak. De consument zou deze rassen niet willen. Knappe jongen of meisje die ze er tijdens een blinde smaaktest uitvist.
Verder moet me op deze vroege morgen toch van het hart dat de rest van deze draad veel geleuter bevat. Polycultuur helpt niet tegen Phytoptera. De schimmel gedijdt het best in een omgeving met een langdurige en hoge luchtvochtigheid. Voor mijn huis staat er een paar aardappels van vorig jaar in een veld met spelt en ik kan je verzekeren dat die eerder Phytophtera hebben dan in een open monocultuur geteelde aardappels.
En C.T. de Wit draait zich terecht in zijn graf om bij het lezen van #20 van Lourens: "Verder lijkt me verschillende gewassen door elkaar telen zelden een succes." In eigenlijk élk onderzoek kun je zien dat gemengde teelt altijd meer oplevert dan de monocultuur. Zelfs mengen van twee verschillende graansoorten (haver en gerst) levert meer op dan dezelfde oppervlakken in monocultuur en bij sterk van elkaar verschillende gewassen is het opbrengstverschil nog groter.
Tarwe/veldboon mixen leveren prima opbrengsten mét nog eens hogere eiwitgehaltes in de tarwe door de nalevering van stikstof uit de bonen tijdens de korrelvulling.
#32
>Vraag aan Hendrik Rietman, hoe gaat die GMO aardappel worden?
Net zoals andere aardappels, alleen met een resistentiegen uit een wilde aardappelvariant die er met een bodembacterie is ingezet. Fytoftora is een bijzonder organisme en heeft een heel scala aan gereedschappen om de aardappel vatbaar te maken (ze moet wel degelijk door een aantal resistentiebarrières heen breken). Noemen we effectoren, deze gereedschappen. Het resistentiegen herkent de verschillende gereedschappen aan de vorm en kan er voor zorgen dat bij aanwezigheid een celdoodreactie in werking wordt gezet. Een paar aardappelcellen sterven dan af en fytoftora met hen. Weg fytoftora. Bij resistente aardappels kan je dat trouwens zien aan kleine zwarte vlekjes op het blad. Voor meer achtergrondinfo, zie hier een bijdrage van mij in het ledenblad 'Gewasbescherming' van de KNPV .
De gereedschapjes zijn vaak redundant, dat wil zeggen dat met verschillende effectoren hetzelfde bereikt kan worden. Denk aan een beugelzaag en een timmermanszaag. Nou wil het geval dat een resistentiegen vaak maar 1 vorm gereedschap herkent. Oftewel: zet je een resistentiegen in dat de beugelzaag herkent, dan is bij uitschakeling van de beugelzaag (mutatie) de timmermanszaag nog over om het werk te doen.
Nu is het de kunst om van te voren, dus voordat je het gen uberhaupt gaat opzuiveren uit wilde aardappels, de functie (welke effector herkent wordt) van het resistentiegen te kennen. Dat kan. Door de specifieke effector te bestuderen in diverse fytoftora stammen kan er een voorspelling worden gemaakt hoe sterk een resistentiegen is. Was dit voor rassen met resistentiegenen gedaan die in de vorige eeuw (jaren 60-70) uitgebracht zijn, dan wisten we van te voren al dat die genen waardeloos zouden zijn -virulentie (doorbrekende stammen) was al aanwezig, maar in de achtergrond. Kennis van de aardappel-fytoftora biologie is dus uitermate belangrijk.
Door 3-4 van dergelijke sterke resistentiegenen te combineren in 1 aardappelras is de kans op resistentiedoorbraak erg klein -er moeten namelijk 3 resistenties doorbroken worden-.
>Waar zitten de risico's?
Die liggen overal op de loer. Je zou kunnen denken aan rassen met maar 1 resistentiegen dat vrij sterk is. Hiervan zijn nu een aantal rassen op de markt. Door opschaling van dergelijke rassen is de kans dat virulentie ontstaat groter. Dus een potentieel gevaar voor een strategie die 3-4 sterke genen in 1 plant wil combineren (zoals cisgenese of merkergestuurde veredeling (dat duurt alleen 10-tallen jaren langer!))
>Muteert de "schimmel" oömyceet niet al ras nadat het nieuwe pootmateriaal is geboren?
Zie hierboven.
>Waar haalt men de resistentie vandaan?
Uit wilde aardappels. Maar ook uit bestaande rassen. Zo is nu de resistentie van het ras Sarpo Mira ontrafeld . Bleken minimaal 5 fytoftora resistentiegenen in het ras te zitten, waarvan het merendeel op dit moment waardeloos is en er dus een kans is dat het werkzame gen binnenkort ook doorbroken wordt. Het goede gen kan nu dus wel gebruikt worden in stapelingswerk (cisgenese of MAS).
>Uit Andes materiaal?
Mexicaans en Andes.
>Zo ja, is dan niet de laatste barrière al gauw geslecht.
Er zijn gelukkig 10-tallen resistentiegenen voorradig waarvan de meeste (sommige hele sterke!) nog niet opgezuiverd of ingekruist zijn. Mocht de pool aan resistentiegenen opraken, dan heeft de tomaat er nog een paar. Daarnaast heeft fytoftora nog een aantal zusjes die andere planten infecteren, zoals de Limaboon. Theoretisch zouden resistentiegenen uit zulke gewassen ook ingezet kunnen worden (en natuurlijk visa versa, in het geval dezelfde gereedschapjes door de zusjes gebruikt worden voor infectie).
>Zijn we dan niet nog verder van huis?
Fytoftora zal (hopelijk) ook beperkt zijn in het aantal gereedschapjes dat het simultaan kan missen. Door alle genen in te zetten komen de sterke combinaties natuurlijk ook bovendrijven en kunnen op basis daarvan nieuwe combinaties van resistentiegenen ingebracht worden. Bovendien kunnen in het lab door mutaties resistentiegenen aangepast worden zodat ze nieuwe varianten van gereedschapjes herkennen (zie bijvoorbeeld dit patent)
>Hoe zit het met genetische armoede?
Valt mee. Mede dankzij fytoftora en andere ziekten/plagen (bijvoorbeeld nematoden) is er veelvuldig met wild materiaal ingekruist en lopen er 10tallen kleine en grotere veredelingsprogramma's.
>Dan nog even voor de veenkoloniale fabrieksaardappelteelt, moet niet die één op twee teelt van tafel?
Hier hebben we het al wel eens in een ander draadje over gehad volgens mij...
>Hoe groot is de besmetting wanneer je op één op vijf gaat zitten?
Laag. Ook dit is wel eens in een eerder draadje aan de orde geweest. Gelukkig zitten er in de Veenkoloniën niet tot weinig biologische telers die rassen verbouwen met 1 enkel resistentiegen; je doelt namelijk volgens mij op de seksuele vermeerding van fytoftora die met korte teeltcycli gepaard gaat?
>Wie gaat dat betale, betale? Welke andere teelten kun je daar dan economisch rendabel tussen schuiven?
Soja in de toekomst ;P
Monocultuur, polycultuur, etc. Hoe dan ook: feitelijk is er bar weinig dat landbouw natuurlijk maakt. Landbouw is cultuur - agricultuur. Het toppunt daarvan is monocultuur. Dat kennen we weinig in Nederland. Wat we vooral kennen (in de akkerbouw) is seriële monocultuur. Eerst aardappels, dat tarwe, dan bieten, etc. Maar per jaar een monocultuur. Sterker nog: dat is waar boeren volop hun aandacht op focussen.
Bioboeren zijn veel meer met biodiversiteit bezig dan gangbare. Dwz in negatieve zin: want bio start het seizoen met meer plantsoorten per ha maar het einddoel is die biodiversiteit terug te brengen tot 1 - het gewas. De rest is onkruid wat uitgeroeid moet worden(gangbaar spuiten ze o.a. met bodemherbiciden waardoor onkruiden nooit het daglicht zien).
Eigenaardige gedachte: waarom zou het zo zijn dat alle grote gewassen die we kennen er voor altijd zullen zijn? Waarom zou de plant geholpen door de mens (pesticiden, rassenveredeling op resistentie) sterker zijn dan micro-organismen die zo'n ongelofelijke reproductiesnelheid hebben? Want pesticiden/resistentieveredeling vechten met 1 hand op hun rug. Pesticiden moeten biologisch afbreekbaar zijn. Plantveredeling moet o.a. niet leiden tot planten met hooggiftige inhoudsstoffen.
Wat is er dit jaar aan de hand? Lourens #20 heeft het over een mixteelt van mais en aardappels. Exact dat is er aan de hand. Net als mixteelten van tarwe en aardappels. Alleen is er geen bewuste mix maar een ongewenste. Door het volledig afwezig zijn van vorstperioden zijn alle oogstverliezen (mn kleine knollen) uit gaan lopen. Met het vroege voorjaar gaven die al vroeg planten die de perfecte springplank voor de Phytophtora vormen. Al in maart werden de eerste aangetaste planten gevonden.
Wederom: wat is dat eigenlijk voor een hopeloos gewas dat accuut ziek wordt zodra er niet wekelijks wordt gespoten? Hoezo natuur.
Voor de duidelijkheid, ik heb het zowel over gangbaar als bio.
IN Flevoland komen steeds minder BD bedrijven. Reden: bij BD mag geen koper worden gespoten en is aardappelteelt zeer problematisch.
Er zijn overigens wel degelijk resistente rassen: Carolus, o.a. en Alouette. Tot nu toe worden deze dit jaar nog neit aangetast. Het areall neemt snel toe. Nou ja snel, maximun is 4 á 8 keer per jaar.
NB het gaat hier om de normale veredeling, niet GMO.
In de aanhef staat: " Aardappelen zijn met genetische ingrepen prima resistent te maken. " O ja? Is dat zo? En hoe dan wel en hoe blijvend is die resistentie? {Niet langer dan van niet GMO-veredeling]
Overigens: de situatie van de bio-gewassen is wat minder dramatisch dan 3 weken terug werd gedacht. Er is wel opbrengstreductie maar de meeste gewassen zullen toch opbrengst geven. Met dank aan het redelijk gunstige weer.