Lees ook
imageIn de Volkskrant (Het Betoog) van dit weekend, een uitgebreid artikel van de hand van Martijn Katan (VU) en Louise Fresco (UvA), beide ex-Wageningen.

Het is verheugend om te lezen dat voedingsleer ten aanzien van obesitas zo verfrissend simpel kan worden beschreven. De kern van hun betoog is de meest eenvoudige natuurkunde: als je meer eet dan je verbrandt, word je te dik. Dat is basale thermodynamica, de wet van het behoud van energie.

Katan en Fresco geven bij implicatie hun Wageningse collega Frans Kok, de Gezondheidsraad, het IKB-logo, de mogelijke 'stoplichten' van hun Amsterdams collega Jaap Seidell en het 'gezonde keuze'-logo van AH een flinke veeg uit de pan:

Uitstekend dat er aandacht is voor gezond eten, voor goede vetten, vezels, fruit en groente, maar de waan dat je van zulk eten slank wordt, moet de wereld uit.

Uiterst helder is de evolutionaire analyse van ons lichaam. We zijn gebouwd op verbranding, het profiteren van eten als dat er is en zijn daarom geprogrammeerd op eten zodra we dat voor onze neus krijgen. Eetschaarste - de normaalsituatie van de soort mens - is in ons deel van wereld omgeslagen in een grotesk overaanbod dat we altijd en overal bij de hand hebben. Bewegen doen we niet meer, daar hebben we technologie voor.

We hebben een lichaam, maar zijn een hoofd. Eten doen we uit begeertebevrediging en dient nauwelijks meer om oms te voeden. De aan bedrijven uitbestede voedselvoorziening en - bereiding speelt daar noodzakelijk op in om te kunnen voldoen aan de eis van de beurs: groei!

Een kind kan de rest van de redenering afmaken. Ons lichaam dateert uit letterlijk oeroude tijden en kan zich niet sneller aanpassen dan onze inventieve economische geest zou willen.

Er zijn dus helemaal geen onzinnige labels en etiketten nodig. Mensen moeten zich maar eens leren beheersen op eetgebied. Citaat van het slot van het artikel:

De mensen heeft in de loop van de evolutie geleerd om zijn geweldsimpulsen en seksuele lusten te kanaliseren. We slaan elkaar niet het hoofd in en wij hebben geen seks in de tram. In iedere beschaving bestaan oeroude wetten die dergelijke impulsen aan banden leggen omdat ze het wekzijn van het collectief bedreigen. In bijna alle culturen was ook de consumptie van voedsel tot voor kort aan regels gebonden en had voedsel vaak een religieuze dimensie die tot uiting kwam in spijswetten die voedselinname aan banden legden, vaak ook door vasten. Voor de huidige, unieke situatie van van ovoedselovervloed en fysieke inactiviteit hebben wij nog geen nieuwe spijswetten. Vetzucht is zo een symbool van het ongebreidelde consumptiegedrag van de eerste generaties mensen die in structurele overvloed leven en nog niet hebben geleerd die oervloed samen in te tomen.

We zijn dus weer terug bij 'wormen en naarden'. Katan en Fresco zijn zich daar zeer van bewust. Gemiddeld is 1 op de 9 Nederlanders is obees. Onder de laagopgeleiden is 1 op de 3 te dik. Het goede nieuws is dus kennelijk dat alleen het klootjesvolk het nog niet begriijpt. Ik durf er wat onder te verwedden dat onder de hoogst opgeleiden en meest verdienenden het aantal obesen veel kleiner is dan die 1/9, terwijl dikte vroeger het vrijwel exclusieve recht was van precies die maatschappelijk top. De top heeft dus geleerd om te gaan met eten in een context van overvloed, de onderkant niet.

Jammer genoeg is het klootjesvolk van oudsher dominant in iedere bevolkingssamenstelling. Vroeger waren ze nodig om het de heer makkelijk te maken. Nu om te zorgen voor consumptie waaruit het inkomen van de bovenklassen kan worden betaald. Spijswetten moeten hen er weer onder krijgen, want voor wat betreft hun eetpatroon moeten ze terug in de maatschappelijke tucht. Na sex en geweld, is nu eten aan de beurt. Mobiliteit en informatie staan nog even in de wacht ;-)

Echt, ik vind het artikel verfrissend, moedig zelfs van Katan als biomedisch voedingswetenschapper. Maar ........

Ik weet nog steeds niet wat ik moet met de beleidsmatige conclusies, die zwaar trekken op Fresco's Spijswetten uit 2006. Zijn sobere spijswetten de oplossing?

Een exuberante samenleving van overvloed wil immers méér, niet mínder. Waarom dan zo protestants kiezen voor minder? Die vraag is niet onzinnig omdat ons economische model gericht is op meer. Zonder 'groei' zakt ons systeem in elkaar.

Een sprongetje. Ik zag gistermiddag twee jongens van een jaar of 15 op straat elkaar tongzoenen en uitgebreid betasten in het heerlijke voorjaarszonnetje.
Dacht je dat we dat ook weer ondergronds kregen? Dat bedoel ik dus: zit er niet een enorme kloof tussen deze analytica en de mensen die zij analyseert? Ik moet bekennen dat ik die uitstekend begrijp, want ik had er nogal moeite mee me om te draaien in m'n verbazing over de volstrekt ongeremde seksuele consumptie van deze twee jongens (nota bene voor de poort van het Christelijk Gymnasium). Zij hadden er geen enkele moeite mee en stonden voor mijn gevoel niet te provoceren.

Meer of minder? Spijswetten of beweegwetten?

Een nieuwe industrie staat op, helemaal in dienst van de onverzadigbare, door Midas Dekkers zo verfoeide homo adidas. Een exuberante bewegingsindustrie straalt ons tegemoet. Beleggers, houd je hoofd koel en je middelen onder handbereik. Uiteindelijk komt er nl. een subsidie op bewegen voor de onderklassen. Tot die tijd hebben de bovenklassen een personal beweeg- en eetcoach en zien ze er beter uit dan ooit in de geschiedenis. Ze zullen elkaar kiezen en 'bovenkinderen' produceren. Ergo, er ontstaat een nieuwe eet- en beweeggereleteerde klassenmaatschappij. Om die te doorbreken ontstaat er uiteindelijk ook 'beneden' weer discipline. Alles gaat tegenwoordig snel, dus met een jaar of 50 hebben we dat waarschijnlijk als maatschappij doorgemaakt. Onderwijl vallen de nodige regeringen op de vraag wie de enorme gezondheidskosten voor het consumptievee moet betalen. Zijzelf of de maatschappij. De onderklassen zijn en bljven immers cruciaal als consumerende motor van onze economie.
Ach, dit is maar een visioen, dus maak je niet druk

Beweeg. Onderwijl - ik ben blij dat ook Katan en Fresco het zo duidelijk stellen - houden industrie en overheid elkaar in ieder geval gezellig bezig met labeltjes en geeft ons geliefde Voedingscentrum voorlichting over gezonde voeding.
Dit artikel afdrukken