De uitspraak ging niet eens als een schok door de Rode Hoed. Het publiek was begeisterd door Gunter Pauli en wilde niet meer horen van kritiek.
Gisteravond trad Gunter Pauli op in de Rode Hoed serie It's the Food Stupid. De avond ging over de biobased economy. Meesterverteller Pauli vertelde met alle knappe pauzes, stemverheffingen, enthousiasme en rust over dierlijk eiwitvervangende paddestoelen die groeien op koffieprut en de stoelen in je Mercedes en geurvretende zolen in je Timberlandschoenen die je daar vervolgens met winst nog van kunt maken, nadat je ook de koffieolie al te gelde hebt gemaakt. Daarnaast vertelde hij over distels die op Sardinië in een oude Nafta-raffinaderij verwerkt worden tot mens- en diervoeders en nog een aantal toepassingen. Zijn verhaal las als een routekaart die de zaal aansprak: doe het zelf, vergeet de incapabele en incompetente overheid en onderwijsinstellingen die het verleden voortzetten. Het betoog was even aanstekelijk als het interview dat ik een tijdje geleden met hem had.
Zijn beoogde tegenspeler, de Nederlandse minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, moest helaas verstek laten gaan. De organisatie vond een meer dan uitstekende vervanger in Niek Koning, universitair docent aan de Universiteit van Wageningen. Volgens hem heeft de wereld net zoveel behoefte aan reserve-voorraden als aan innovatief ondernemerschap. De oplossingen die de liberale economie kan verzinnen zijn mooi, maar kunnen uiteindelijk niet voorkomen dat de economie stokt of voor rampen zorgt. Marx, Mansholt en John Maynard Keynes gingen hem voor. Staand op de schouders van de geschiedenis én deze reuzen deed Koning iets dat gespreksleider Felix Rottenberg deed beseffen dat hij de avond van zijn leven meemaakte. Koning maakte wereldcoryfee Pauli met een sympathiek scheldwoord uit voor 'softe neoliberaal'. De markt gaat niet oplossen wat overheden nalaten te doen: ervoor zorgen dat eten en andere levensbehoeften een stabiele prijs hebben. Zo zorg je voor rust en vrede in de wereld.
Pauli voelde wat hem overkwam maar was standvastig. Praten met overheden en zeker die van de EU is tijdverspilling, stelde hij. Ondernemersgeest met een eco-inborst gaat de wereld redden. Ook Koning hield voet bij stuk. Pauli was een heer en zei met een aimabele glimlach 'ik word uitgemaakt voor gek.' Rottenberg wilde beide heren het eens laten worden. Daar toonde Pauli zich wederom een heer van stand: 'Nee, we hoeven het niets eens te worden. Verschil van inzicht brengt de wereld verder.'
Ik moest denken aan mijn oude baas, de bankier Wim Scherpenhuisen Rom, de antroposoof die me ooit leerde dat de wereld is als de slinger van de klok. Noch de ene, noch de andere kant biedt dé oplossing. De slinger beweegt zich tussen het ene en het andere. Dat is leven. Vooral de balans in het midden moet je vermijden. Daar heerst de dood. Het leven is de beweging van het ene op weg naar het andere. En omgekeerd.
Zou het leven nu even ecoliberaal en koopmanschappelijk zijn - domweg omdat overheden incompetent zijn?
De doorgaans linkse, overheidsminded en donkergroene zaal smulde van Pauli die applaus kreeg op zijn kritische opmerkingen over overheden en een ouderwets intensief denkend Wageningen. Onderwijl preekte hij een zo mogelijk nog intensiever, maar ecologisch en economisch diverser beleid.
Ik twitte dat ik de reactie van de zaal sociologisch buitengewoon interessant vond.
Fotocredits: vlnr Rottenberg, Pauli, Koning, Foodlog Media
Dit artikel afdrukken
Zijn beoogde tegenspeler, de Nederlandse minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, moest helaas verstek laten gaan. De organisatie vond een meer dan uitstekende vervanger in Niek Koning, universitair docent aan de Universiteit van Wageningen. Volgens hem heeft de wereld net zoveel behoefte aan reserve-voorraden als aan innovatief ondernemerschap. De oplossingen die de liberale economie kan verzinnen zijn mooi, maar kunnen uiteindelijk niet voorkomen dat de economie stokt of voor rampen zorgt. Marx, Mansholt en John Maynard Keynes gingen hem voor. Staand op de schouders van de geschiedenis én deze reuzen deed Koning iets dat gespreksleider Felix Rottenberg deed beseffen dat hij de avond van zijn leven meemaakte. Koning maakte wereldcoryfee Pauli met een sympathiek scheldwoord uit voor 'softe neoliberaal'. De markt gaat niet oplossen wat overheden nalaten te doen: ervoor zorgen dat eten en andere levensbehoeften een stabiele prijs hebben. Zo zorg je voor rust en vrede in de wereld.
Pauli voelde wat hem overkwam maar was standvastig. Praten met overheden en zeker die van de EU is tijdverspilling, stelde hij. Ondernemersgeest met een eco-inborst gaat de wereld redden. Ook Koning hield voet bij stuk. Pauli was een heer en zei met een aimabele glimlach 'ik word uitgemaakt voor gek.' Rottenberg wilde beide heren het eens laten worden. Daar toonde Pauli zich wederom een heer van stand: 'Nee, we hoeven het niets eens te worden. Verschil van inzicht brengt de wereld verder.'
Ik moest denken aan mijn oude baas, de bankier Wim Scherpenhuisen Rom, de antroposoof die me ooit leerde dat de wereld is als de slinger van de klok. Noch de ene, noch de andere kant biedt dé oplossing. De slinger beweegt zich tussen het ene en het andere. Dat is leven. Vooral de balans in het midden moet je vermijden. Daar heerst de dood. Het leven is de beweging van het ene op weg naar het andere. En omgekeerd.
Zou het leven nu even ecoliberaal en koopmanschappelijk zijn - domweg omdat overheden incompetent zijn?
De doorgaans linkse, overheidsminded en donkergroene zaal smulde van Pauli die applaus kreeg op zijn kritische opmerkingen over overheden en een ouderwets intensief denkend Wageningen. Onderwijl preekte hij een zo mogelijk nog intensiever, maar ecologisch en economisch diverser beleid.
Ik twitte dat ik de reactie van de zaal sociologisch buitengewoon interessant vond.
Fotocredits: vlnr Rottenberg, Pauli, Koning, Foodlog Media
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De wetenschappelijk analist in mij is somber. Maar de ondernemer in mij gaat door, probeert stappen te zetten in de praktijk. Te Doen. Neen, ik heb altijd meer met Gunter Pauli dan met een analist die de boel plat redeneert. "Mensen hebben behoefte aan snellere paarden", "een computer zonder toetsenbord waar je je vieze vingers op kan achterlaten? no way" en mijn vader die ik nog hoor zeggen "een kleurentelevisie waarom zouden we die nodig hebben". Ik ben niet in de rode hoed geweest, maar ik heb het idee dat hier de klassiek kamergeleerde -hoe slim ook- hier in gesprek ging met een moderne doe-ondernemer in de blue economy aka groen 2.0. De constructeur van de Titanic zou volgen de overlevenden ook lang beweerd hebben dat paniek niet nodig was, de Titanic kon immers niet zinken.
Voor wie het nog niet doorheeft. Niks crisis, we zitten in een logische en voorspelde grootschalige transitie. En de kamergeleerden die denken dat we met analyse, wetenschappelijk onderzoek en 'het grootte ontwerp' stappen gaan maken, die hebben het mis, althans dat is mijn stellige overtuiging.
En die slinger? Leuk Dick, daar spraken we zaterdag op de skype lang over. Ik ben fan zoals je weet van de 'slinger' van Bernard Lietaer. We slingeren als maatschappij tussen 'efficiency' (maar kwetsbaar, de mono-cultuur) en 'veerkrachtbaarheid' (maar te klein en divers) in. Collectief 'voelen' we dat we iets minder mono-cultuur en iets meer diversiteit nodig is. Pauli predikt net als ik een een derde ecologische weg. Ik geef graag toe dat ik een aanhanger ben van datzelfde geloof, dus negeer mijn berichtjes maar.
Maar zeg nu zelf. Het leven is echt aangenamer door te denken dat het glas halfvol is. En theoretici die ook nog eens vertellen dat een virtueel glas halfleeg is, daar heb ik al helemaal niks mee. Liever een echt glas dat halfvol is dus.
Wat voor mij blijft hangen na de presentatie van Pauli is dat er met enige kennis en inventiviteit veel meer en betere producten te maken zijn als je aansluit bij evolutionaire processen. Het voorbeeld van de koffie waar oesterzwammen groeien op de drap, er olie van wordt gemaakt, kleding UV werend en geurwerend wordt gemaakt, het is een ongelofelijk succesverhaal. Wetend dat maar een beperkt deel van al ons voedsel wordt geëxporteerd, zijn creatieve bijdragen aan duurzame producten die op kleine schaal lokaal te maken zijn een belangrijke bron van vooruitgang. Er bestaat zoals Wouter de Heij aangeeft geen enkel alles oplossend masterplan, we hebben innovatieve 'softies' nodig en bestuurders die -net als Tinbergen destijds - hun nek uit durven steken om bv speculatie met voedsel tegen te kunnen gaan.
De slinger is een concept van noodzakelijke onbalans. Het beschrijft de dynamiek zonder eindpunt of ideaaltoestand tussen de twee "te's", die van teveel en te weinig. Het is zoals de relatie tussen Yin en Yang: er is geen goed of kwaad, maar altijd onbalans die zorgt voor spanning en ontwikkeling. In zo'n denkwereld is balans een fout begrip. Het draait om onbalans, proces en ontwikkeling.
En thuiskomend ook nog even tegenlicht, kiemen van het nieuwe Nederland, gezien op uitzending gemist. Tjonge wat een avond!
En besefte ik me ook dat ik Pauli vergeten was een vraag te stellen: Blue economy, kan een wereld ook zonder economy?
Wat ik gisteren nog gemist heb in de discussie is publiek commentaar van Pauli op de bio-brandstoffen, die een grote factor vormen in de discussies over biobased economy. Ik heb hem er - naast hem zittend in de zaal - even op kunnen aanspreken en hij erkende dat het de meest inefficiënte omzetting is voor energie, aansluitend op het betoog van Lucas Reijnders op de tweede avond in de serie over voedselproductie en energie. Hou zouden Pauli en Koning zich samen tot dit onderwerp verhouden?