Naar aanleiding van Rondom Tien schreef Pieternel een analyse over de reden waarom boeren doorgaan met boeren. Tevens stipte ze aan op welke punten de uitzending kansen miste om Nederland te laten zien waar het misgaat met onze boer.
Pieternel:
Eén op de drie boeren en tuinders wil stoppen en een kwart voelt zicht werkende arme. Dat was het schrijnend resultaat van een onderzoek van Rondom Tien, in samenwerking met LTO Nederland. De respons was enorm; meer dan 3.000 boeren en tuinders vulden geduldig het vragenlijstje in. Gisterenavond moest dan de apotheose komen in de uitzending van Rondom Tien ‘Het verdriet van de boeren’, midden tussen de strobalen in de schuur van Piet van IJzendoorn in Zeewolde. Het zou gaan over het langzaam verdwijnen van de traditionele boer en het feit dat er over dertig jaar nog maar de helft van de –overwegend- gezinsbedrijven over zullen zijn.
Verraad
De uitzending begon veelbelovend. Een mooi portret, waarin champignonkweker André Zwinkels en boerin Lijntje Boons over de beëindiging van hun gezinsbedrijf vertelden. Petje af voor deze mensen. Daar kun je alleen maar met diep respect naar kijken. Zo vol voor de camera tegen het Nederlandse publiek vertellen dat je moest stoppen met hetgeen je het allerliefste deed in het leven. Lijntje: “Ik heb gezien hoe mijn kalfjes werden geboren en nu moesten ze weg. Onze koeien zijn altijd goed voor ons geweest. Ik voel het als verraad dat ik niet meer voor ze kan zorgen.” Met die uitspraak verwoordde ze precies waarom die tomaten of die kipfilet zich onderscheiden van alle fabrieksproducten in de supermarktschappen. Boeren is meer dan voedsel produceren. Boeren is betekenis geven aan voedsel. Boer zijn is je leven. Dat irrationele is nu precies het verdriet van de boeren als het niet langer meer gaat.
Vrouwen
Het viel me op dat de vrouwen echt de boventoon voerden in deze uitzending. Of het nu de ervaren Jennifer van der Burg en Lijntje Boons waren, of de nieuwe generatie in de vorm van dochter Lisette van der Burg en tuinder(ster) Aletta van der Velden. Zij durfden het thema een gezicht te geven. De mannen vervielen vervolgens weer in een discussie over mega-bedrijven. En daar ging, mijns inziens, de uitzending stuk. Toen eenmaal dat macho-woord viel duikelde iedereen over elkaar heen en vervloog ‘Het verdriet van de boeren’. Daar miste ik een stuk research van de redactie, die moeite had een goede lijn in het verhaal te brengen en slechts constateerde. En dat terwijl er zoveel materiaal voorhanden is van eerdere discussies in De Rode Hoed, op de site van het Agrarisch Dagblad en het levenswerk van Jan Douwe van der Ploeg. Ik noem er maar een paar en er is zoveel meer te vinden.
Twijfels
Praten boeren en tuinders te weinig over hun zielenroerselen en pakt de samenleving dat niet op? Dat vraag ik me dus af. Afgelopen week zat ik aan de keukentafel van een tuindersfamilie precies over hetzelfde onderwerp te praten. Paprika’s telen ze, op een gemiddeld groot modern familiebedrijf.
De kluts kwijt
Een boer, een tuinder mag niet huilen. Ik merk dat dagelijks. Zodra een tuinder zijn kop laat hangen ziet de buitenwereld hem niet meer staan. Ik sprak vorig jaar nog een jongen van school. Hij werd bijna automatisch tuinder, deed het goed, stond op het punt om een nieuwe kas te bouwen. Toen begon het hem te duizelen. Hij raakte de kluts kwijt. Waarom ga ik mee in die ratrace naar nog groter? Zwaar overspannen zat hij een half jaar thuis om vervolgens het moedige besluit te nemen zijn bedrijf te verkopen. Hij vertelde me dat hij altijd in zijn kring een gerespecteerd man was geweest, maar op het moment dat hij onderuit ging zag niemand hem nog staan. Sterker nog: hij verdween van het prioriteitenlijstje van de toeleveranciers en afnemers. Hij was niets meer, niemand, zo dacht hij. Gelukkig namen vrienden het voor hem op, door een vuist te maken naar die toeleveranciers. ‘Als je hem niet behoorlijk behandelt hoef je bij ons ook niet meer te komen’, was hun houding. Dat hielp bij het toch al zo moeilijke proces waar hij doorheen ging. Niet janken, maar schouders er onder.
Zwijgen doet overleven. De boer huilt, maar vooral van binnen.
Vervolg
Ik zou nu graag een vervolg zien op Rondom Tien. Eén keer zo’n onderwerp oppakken is natuurlijk onvoldoende om een bijdrage te leveren aan de landbouwdiscussie, zeker nu deze zo rommelig is verlopen. Dat merkte ik wel aan de reacties die via Twitter de revue passeerden.
Ik zoek namelijk een antwoord op de vele vragen die gisterenavond bleven hangen. Een duidelijke uitleg waarin oude landbouweconomische wetmatigheden worden benoemd, met een gefundeerde verklaring waardoor de wereldwijde landbouwcrisis is ontstaan en hoe we die gaan ombuigen naar de toekomst. Van der Ploeg: “We staan op een serieuze tweesprong: mega-landbouw met bedreiging van ons milieu of een aantrekkelijke landbouw waar het familiebedrijf zijn plaats behoudt.”
Ik ben benieuwd welke TV-zender in combinatie met interactieve media niet alleen boeren maar ook burgers weet te betrekken bij die keuze.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Pieternel, laat ik je eerst complimenteren met het goede stuk over het programma rondom 10. Je benoemt zaken erg kenmerkend. Boeren en tuinders die stoppen moeten niet vreemd worden aangekeken ze moeten met normaal respect behandelt worden. Maar we weten ook beiden hoe het gaat in de land- en tuinbouw niet overleven is eigenlijk een zonde.
Toch wil ik ook een kritische noot plaatsen. In een comerciële wereld is het voortbestaan een harde business. Er zijn bedrijven geweest die van groot, groter grootst hebben gemaakt. Dit is een optie om te overleven. Ik noem bewust een optie omdat het niet moet. Maar helaas hebben we er velen zien volgen. Dus moest het ook nog groter en meer om te gaan overleven. Dit noem ik geen goede ontwikkeling.
Ik heb Herman de Boon wel eens horen zeggen "goed in groot en fijn in klein" Hij raakte een kern. Wil je groot zijn en worden dan mag en kan dat maar moet je heel anders gaan opereren in de markt en met je bedrijf dan wanneer je klein wilt blijven.
Het vertellen van het verhaal is goed, zeer goed zelf. Alleen laten we het niet met een zielige ondertoon gaan doen maar vanuit de werkelijkheid. Hier zit de consument ook op te wachten. Ik hoop met jou mee dat er een TV zender komt die het agrarisch nieuws wederom op de juiste manier in beeld brengt en laat ervaren wat het is om boer/tuinder te zijn. Vind ik echt is voor de NCRV of RTL Z.
Nee, niet met een zielige ondertoon graag, maar realistisch. Emotie is niet persé zielig.
Volgens het Productschap Tuinbouw is er een eenvoudige oplossing. Tuinders moeten gewoon meer vertrouwen hebben in marketeers.
Zo, en waarom is die dan nog niks gelukt?
Emotie kan heel krachtig zijn in de verkoop van je producten. Maar zelf zou ik geen producten kopen omdat ik de verkoper 'zielig' vind.
@Dick, mocht PT inderdaad denken dat de oplossing in de marketing ligt, dan hebben ze niet het artikel van Jan Peter gelezen. http://www.foodlog.nl/vandaag/bericht/marketing_gaat_tuinbouwsector_niet_verlossen/
Eigenlijk brengt een vervolg een soort hetzelfde zinloos constateren van beleving van een beroep dat met de tijd mee moet. Wat erg dat er per dag 6 à 7 mensen uit die sector vertrekken. Ik zou zeggen: kijk naar andere sectoren. De handwerker, de postbode voor het leven, de baanzekere ambtenaar of de hoogopgeleiden van Organon.
Niets en niemand ontkomt aan fout beleid. De boer of tuinder die stoppen moet met of door een kont vol schuld is daarop weinig verschillend als een werknemer die met dezelfde verplichtingen zit.
Als ik mij verplaats in de neutrale kijker die wat info opneemt en die afzet tegen zijn of haar eigen sores is het doek snel gevallen. Ja boer of tuinder, denkt die kijker, als je niet meer mee kan komen moet je wat anders gaan doen, dat moeten anderen ook die weggesaneerd worden.
Een uitzending uitsluitend gaan baseren op emoties mag het verdriet van boeren heten, een uitzending over toekomstperspectief mag land van hoop en glorie gaan heten. Daarom vond ik het wel terecht dat varkenshouder Schuttert een beeld neerzette van een groter bedrijf dat andere mogelijkheden kan bieden. Zijn gevaar is dat hij steeds mee moet gaan in kostprijsverlaging. De biologische huisbaas wees daarop over het gevolg: overproductie.
Bedenk daarbij dat NL een flink exportland is, hoeveel boerenleed veroorzaakt onze megaproductie elders wel niet? Kun je zomaar een tv programma over maken. De roep om oplossingen zal gezocht moeten worden in eerlijker productie verdeling en toepassing van productbeheersing.
Ook dan verdwijnen er Nederlandse boeren en tuinders maar voor de blijvers ligt er een kans om uit positieve saldi een herkenbaar positief product te maken.
Voordeel hierbij is dat verstorende subsidies kunnen verdwijnen.