In Leiden is Bas Haring professor in de filosofie. Op podia en in de media is hij volksfilosoof. In de volksacademie van een krant zag ik hem simpel iets ingewikkelds uitleggen.
Hoe kan iets meer of iets anders zijn dan de som der delen? Over die vraag zijn filosofieboeken volgeschreven. We zijn een huidzak, met botten, haar, organen, spieren en vet. Waar zit dan onze vrije wil?
Bij Haring wordt zo’n onderwerp niet zweverig. Hij nam een stofzuiger. Liet zien dat het ding zoog. Toen pakte hij dezelfde stofzuiger, maar dan helemaal uit elkaar gehaald. Hij drukte op de aan-en-uit knop; het ding zoog natuurlijk niet. Iedereen begrijpt meteen waarom. Een stofzuiger zuigt alleen als hij in elkaar is geschroefd. Alleen dan heeft hij zuigkracht. Daar is niets mysterieus aan. Zo legde Haring uit dat willen net zoiets is als stofzuigen. Hij draait er niet omheen en komt to the point.
Afgelopen week modereerde ik voor ABN Amro Bank een gesprek over vertrouwen en elkaar wat winst gunnen in de keten. Dat laatste – denken sommigen – gaat fout en leidt tot uitwassen als poepvlees, fraude met biologische eieren en vlees en zelfs asbestbrood. Haring legde de zaal eenvoudig uit wat vertrouwen is. Als je erom vraagt, krijg je het niet. Je moet het geven, dan krijg je het misschien weer in elkaar. En als dat gebeurt, ga je zelfs elkaars onvermijdelijke foutjes ook accepteren én pas je wel op het te beschamen. Dan vergroot niemand ze via de media meer uit van hier tot Tokio.
Pas daarna gebeurde het. Haring luisterde naar de zaal die het had over te goedkoop eten en te weinig verdienen. “Ik begrijp het probleem niet. Ik ben blij met lage prijzen”, merkte hij droog op. De zaal verschoot. ‘Goedkoop eten’, zei Haring, ‘is geweldig. Het laat zien hoe efficiënt we kunnen organiseren en welvaart maken.’
Daarin excelleert bijvoorbeeld Lidl's manier van ketenorganisatie. Het is volstrekt duidelijk waarom consumenten daarvan genieten zolang geld het criterium is. En kan de Lidl het ook met andere criteria – lekker, gezond, schoon, eerlijk - wat kan daar dan nog tegen zijn? Dat is onverbloemde volksfilosofie. We moeten ook die grote-boze-ketens eerst eens vertrouwen. Pas als ze ons echt neppen, mag je het opzeggen. Kijk dus eerst eens hoe het echt zit.
Fotocredits: Bas Haring, ABN Amro
Dit artikel afdrukken
Bij Haring wordt zo’n onderwerp niet zweverig. Hij nam een stofzuiger. Liet zien dat het ding zoog. Toen pakte hij dezelfde stofzuiger, maar dan helemaal uit elkaar gehaald. Hij drukte op de aan-en-uit knop; het ding zoog natuurlijk niet. Iedereen begrijpt meteen waarom. Een stofzuiger zuigt alleen als hij in elkaar is geschroefd. Alleen dan heeft hij zuigkracht. Daar is niets mysterieus aan. Zo legde Haring uit dat willen net zoiets is als stofzuigen. Hij draait er niet omheen en komt to the point.
Afgelopen week modereerde ik voor ABN Amro Bank een gesprek over vertrouwen en elkaar wat winst gunnen in de keten. Dat laatste – denken sommigen – gaat fout en leidt tot uitwassen als poepvlees, fraude met biologische eieren en vlees en zelfs asbestbrood. Haring legde de zaal eenvoudig uit wat vertrouwen is. Als je erom vraagt, krijg je het niet. Je moet het geven, dan krijg je het misschien weer in elkaar. En als dat gebeurt, ga je zelfs elkaars onvermijdelijke foutjes ook accepteren én pas je wel op het te beschamen. Dan vergroot niemand ze via de media meer uit van hier tot Tokio.
Pas daarna gebeurde het. Haring luisterde naar de zaal die het had over te goedkoop eten en te weinig verdienen. “Ik begrijp het probleem niet. Ik ben blij met lage prijzen”, merkte hij droog op. De zaal verschoot. ‘Goedkoop eten’, zei Haring, ‘is geweldig. Het laat zien hoe efficiënt we kunnen organiseren en welvaart maken.’
Daarin excelleert bijvoorbeeld Lidl's manier van ketenorganisatie. Het is volstrekt duidelijk waarom consumenten daarvan genieten zolang geld het criterium is. En kan de Lidl het ook met andere criteria – lekker, gezond, schoon, eerlijk - wat kan daar dan nog tegen zijn? Dat is onverbloemde volksfilosofie. We moeten ook die grote-boze-ketens eerst eens vertrouwen. Pas als ze ons echt neppen, mag je het opzeggen. Kijk dus eerst eens hoe het echt zit.
Fotocredits: Bas Haring, ABN Amro
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Een bloemlezing volksfilosofie:
"De wereld kan ook met de helft van het aantal soorten toe. Hij ziet in dat verband de wereld als een grote boekwinkel, waar de toppers op tafels liggen en negentig procent van de omzet maken, met in de kasten een veelheid aan boeken die nauwelijks geld opleveren."
"Stel dat de biodiversiteit afneemt tot het niveau van dat in Nederland, dan houden we nog een mooie wereld over."
"Zelfs als we het regenwoud vervangen door maïsvelden, dan nog zullen de mensen in de toekomst daar vermoedelijk niet echt ongelukkig van worden."
Maar Bas haring heeft gelijk: lage prijzen zijn geweldig voor 17 miljoen consumenten. En vervelend voor 70.000 boeren. Die overigens hun boodschappen bij de Lidl doen. Over de rest van de keten maak ik me totaal geen zorgen.
Jopie, we leven in een land waarin iedereen kan kiezen. Ook boeren. Toch? Het volk verdient wat het verdient. Willen we lage prijzen, dan krijgen we lage prijzen. Een consument die eerlijk, gezond of lekker wilt hebben kan dat ook al kopen. Ik snap Haring wel. Waar ligt het probleem?
Ik ben het helemaal met je eens, boeren kunnen kiezen en dat zouden ze veel vaker moeten doen.
Het probleem ligt hem voor mij in de denkwereld die eronder schuil gaat. Dat efficiëntie alleen te meten is in prijs, en dat alle andere waarden daaraan ondergeschikt zijn. Moet het laatste stukje Amazone wijken voor een maïsveld? Who cares? Als de karbonade maar goedkoop blijft.
Jopie, ik denk daar ook anders over. Waarschijnlijk liggen onze persoonlijke denkwijzes zelfs heel dicht bij elkaar. Wellicht zouden we Bas Haring moeten vragen hoe we de onderliggende denkwereld zouden kunnen verbeteren. Positiever, duurzamer, meer gericht op betekenis, elkaar, leuk en lief.
@Dick
'Pas als ze ons echt neppen' mag je het vertrouwen opzeggen in de voedingsmiddelenindustrie, suggereer je. Ben je serieus? Misschien moet je de grote denker Bas Haring met zijn stofzuigeract eens uitnodigen om ons te komen uitleggen waarom het zo goed is dat voedsel zo lekker goedkoop is. Dan vragen we ook iemand van de ABN Amro om iets te vertellen over de grootschalige speculatie met (voedings)grondstoffen, waar deze genationaliseerde bank zo goed in is. Wellicht lukt het ze ons vertrouwen in de kapitalistische monocultuur van de voedingsmiddelenindustrie te herstellen. Misschien moeten we ook wat vertegenwoordigers van AH, Jumbo en Lidl vragen om uit te leggen wat ze nog meer gaan inzetten in de nu al jaren durende supermarktoorlog, behalve bijna gratis bananen.