Ik schreef over de duurzame eetinkopen van de regering en ging over de schreef, vond Joost Reus. Ik beschuldigde de regering van onnozelheid, kantine-uitbaters van sluwheid en ik stak mijn vinger in de lucht. En, vroeg hij, heb je wel voldoende bronnenonderzoek gepleegd en hoor- en wederhoor doen plaatsvinden? Joost vindt dat ik mijn openbare excuses aan de regering moet maken. De feitelijke discussie spitst zich toe op de vraag of kantine-uitbaters de boel belazeren met Ik Kies Bewust. Op iedere appel, peer, peen of struik andijvie mag immers IKB, als de verkoper zich maar aanmeldt en wat afdraagt aan IKB, dan krijgt hij automatisch zijn Ikabeetje. Als de overheid IKB gelijkwaardig vindt aan duurzaam, dan is dus voortaan de meest ordinaire appel duurzaam en hoeft biologisch niet meer. Dat, zei Joost, vindt de overheid niet. Lees het maar na in dit document van overheidsbureau agentschapnl.nl waarin de officiële inkoopnormen staan (kijk bij punt 3.2.2 op pagina 10). Ik klets en beschuldig dus uit mijn nekharen.

Dat valt te bezien. Daarom heb ik geen excuus aan, maar een excuus naar de regering om zoveel heibel te maken. Het is namelijk nog gekker dan u al dacht op basis van mijn luidruchtige wake-up call van gisteren.

Eerst even die vinger, want die moet de wereld uit. Dat was niet de mijne, maar die van het publiek als het hoort hoe er met duurzaam wordt gesjoemeld. Het stond in de tekst, maar het zij voor alle zekerheid nog maar eens gezegd. Als de burger hem heft, heb je als Nederlandse overheid die toch al niet uitblinkt in vertrouwen onder het publiek een probleem. Dik zestien miljoen mensen die je niet serieus nemen, doen gewoon waar ze zelf zin in hebben zolang ze er door de politie niet voor worden opgepakt. Over die vinger gaat het. Ik zie hem liever niet in de lucht. Vandaar.

Nou de feiten. De duurzame inkoopnormen van de overheid zoals neergelegd in het door Joost getoonde document zijn de derde versie van een document dat sinds september 2008 in ontwikkeling is. Daarin stond oorspronkelijk dat de overheid 40% biologisch zou inkopen. Dat percentage moest doorgroeien in de loop der jaren. Het ministerie van LNV wilde het braafste kind van de klas zijn en ging zelfs voor 100%. Drie versies later staat in het document dat biologisch niet meer hoeft. Als het maar duurzaam is. Dan is het ook goed. Dat staat er een beetje ambtelijk geformuleerd. Cateraars moeten vanaf 2010 met 40% 'biologische producten en/of producten met een of meer andere duurzaamheidkenmerken' komen. Anything goes, als het maar duurzaam is. Wat duurzaam dan is, vroeg toen weer iemand. Nou, zegt de nota met de normen, dat heeft iets te maken met schoner en minder milieubelastend werken of met meer dierwelzijn. De overheid is niet van plan zelf iets te definiëren en laat het over aan logo's. "Producten met de EKO-, Demeter-, BIONaturland-, Soil Association-keurmerken, Graskeurmerk, Vrije-uitloop/ CPE keurmerk, Erkend streekproduct, Milieukeur, Marine Stewardship council (MSC), groene of gele kleur op WNF-viswijzer voldoen in elk geval aan deze eis." Voorts zegt de nota 'Verificatie is niet vereist'. Logisch, dat doen die logo's. Ik belde vanmorgen ook maar met wat mensen of die me konden uitleggen wat vrije uitloop bijdraagt aan de nagestreefde temperatuurstijging op aarde van niet meer dan 2 graden. Iedereen begon te lachen.

Ik vroeg agentschapnl.nl - een onderdeel van ons ministerie van Economische Zaken - of Ik Kies Bewust dan misschien niet toch mocht. De woordjes 'voldoen in elk geval aan deze eis', laten nog wel wat ruimte. Vóór 2008, zei men mij, was er expliciet sprake geweest van opname van Ik Kies Bewust in de duurzame inkoopcriteria. Bij aanvang van de huidige versie van de afspraken werd echter besloten dat dat niet kon omdat de criteria nog te veel in beweging waren zodat verificatie te wensen overliet. Daarom werd het niet expliciet meegenomen.Let wel, bij aanvang van de nota was de eis dat 40% van de overheidsinkopen biologisch zouden zijn. Inmiddels zijn ook die criteria verlaten.
Waarom, vroeg ik. Antwoord: omdat de overheid samen met alle betrokken leveranciers en zijn afnemers in eigen huis overlegt of normen wel uitvoerbaar en controleerbaar zijn.

Ik belde verder en sprak biologische telers en handelaren die merken dat sinds januari de vraag van cateraars naar biologisch afneemt. Maar zij hebben een belang. Daarom sprak ik met mensen uit de handel, die nu eenmaal altijd verdienen, of het nou bio is of niet. 'Het is een publiek geheim dat biologisch niet meer zo hoeft van de cateraars', zei een van hen me zonder een moment van dralen. 'Dat komt door de recente draai van de overheid'. Biologisch hoeft niet meer, duurzaam is goed genoeg, zelfs als het niks bijdraagt aan duurzaamheid. 'Dat is het resultaat van een succesvolle bedrijvenlobby van cateraars en hun leveranciers', kreeg ik tenslotte te horen. Het was een succes dat op het nippertje kwam, want de nota die Joost ons noemt als bewijs van goed gedrag van de overheid dateert van 21 januari van dit jaar en moet gelden voor 'vanaf 2010'. Onder de kerstboom zaten de cateraars dus nog te zweten of ze wel van biologisch af konden komen.

En nu Joost's punt. Had ik gelijk en wordt biologisch fruit weer doodgewoon maar dan duurzaam groen gewassen met een Ik Kies Bewust stickertje?

Let op. Eventuele toevoeging van gezondheidscriteria op basis van Ik Kies Bewust naast dierwelzijnscriteria die ook niks met 2 graden global warming van doen hebben, is opnieuw een overweging voor de nieuwe versie van de nota van 21 januari. Een update zit alweer in de pen. En ja dus, daar had ik iets van vernomen. Maar nu is het glashelder. Het is goddank nog allemaal in overweging. Ik hoop dat nu is aangetoond waarom Ik Kies Bewust - als het in de duurzame criteria van de overheid mag - moet verdwijnen van alle appelen, peren, komkommers en ander vers. Zo kan ik het ook. We willen echte keuzen en echte inspanningen. Als appels of een bakje kantinesla duurzaam zijn dan willen we weten waarom.
De beheerder van de kantine van een overheidsinstelling bevestigde me vanmorgen dat hij ruimte ziet om Ik Kies Bewust appelen niet expliciet (de naam staat niet in het lijstje van logo's die in ieder geval mogen), maar wel impliciet onder de normen te laten vallen.

Het is nog erger dan u dacht op basis van mijn stukje: biologisch hoeft helemaal niet meer en je kunt het vervangen door van alles. Toch doen we alsof en onderwijl kruipen alle oude belangen weer binnen. Ik weet uit betrouwbare bron dat de overheid is gewaarschuwd door een bekende Rotterdamse hoogleraar in het duurzame transitiemanagement: 'wat doen jullie toch met al die clubjes achter de gordijnen?' Van de regen in de drup komen.

Joost, formeel mag je gelijk lijken te hebben dat een excuus op zijn plaats zou zijn. Het is een raar gelijk, want flinterdun en formeel. De werkelijkheid is nog grotesker dan ik hem publicistisch schetste. Ik hoop dan ook dat iedereen achter de gordijnen nu weer weet dat het burgerdom niet gek is en meekijkt. Je kunt criteria niet in handen van de belanghebbende geven; zo gaat het met jou en mij ook niet als we door rood rijden of ons voorstellen wat we zouden willen als we bij de rechter moeten komen en alvast in zijn studeerkamer mogen meepraten over de straf en toepassing daarvan.
Niettemin blijkt dat beleid. Geloof me, daar krijg je rare en steeds moeilijker kinders van.






Dit artikel afdrukken