De Ginkgo biloba L. is een boom die in geen enkel botanisch straatje past. Hij is vooral verwant met de naaldbomen, hij heeft ook eigenschappen van de cycadepalmen, maar draagt echte bladeren, die ook nog eens afvallen. De ginkgo is een zogenaamde naaktzadige. Ginkgonoten zijn dus geen echte noten, maar zaden, en die zitten niet in een echte vrucht, al lijkt het wel zo.
De ginkgo vindt zijn oorsprong in China, waar hij al millennia in de omgeving van tempels staat. Sommige auteurs noemen hem dan ook wel Chinese tempelboom. Heel lang was er geen enkel exemplaar van bekend in het wild, een echte mensenboom uit steden en tuinen, dus. Ondertussen heeft men er wel ontdekt, diep in het woud in de binnenlanden van China, maar de vraag is of die niet lang geleden ‘verwilderd’ zijn uit de tuinen van Chinese monniken? Ze blijken allemaal genetisch erg verwant te zijn.
In Europa werd de ginkgo voor het eerst aangeplant in 1730. De oudste in onze contreien staat in Geetbets (Vlaams-Brabant) en zou uit datzelfde jaar stammen. De mooie boom met zijn lieflijke bladeren werd beroemd door een gedicht van Goethe, die zich bij de vorm van het blad – allegorie voor de liefde – afvroeg of het één blad was dat verscheurde, of twee bladeren die vergroeiden.
Ondanks de zeldzaamheid gedijt een ginkgo goed in moeilijke omstandigheden en is hij, naar het schijnt, vrij makkelijk te kweken uit scheuten of zaad. Waarom zien we dan zo weinig notendragende ginkgo’s in onze omgeving? Dat heeft te maken met stadsplanners en het geslacht van bomen. Ginkgo’s zijn tweehuizig; er zijn dus mannelijke en vrouwelijke bomen. De gewestelijke en gemeentelijke plantsoendiensten vermijden het om vrouwelijke bomen, die de noten dragen, aan te planten. Waarom dat zo is, leerde ik eerst uit de schrijfsels van overzeese journalisten. De schijnvruchten, die eruitzien als rijpe reine-claudepruimen, zouden stinken als de pest. Ik las hoe in Amerika Chinese inwijkelingen de vieze vruchten oprapen. Ze dragen handschoenen en plastic schorten bij het plukken. Niet alleen zou het vlezige zaadomhulsel boterzuur bevatten (een notoir stinkend product), het sap zou ook nog eens bijtend zijn voor de handen.
Thuis ontdoen de plukkers de noot van het schijnvruchtvlees met spoelen en schrobben. Dan gaan ze de smakelijke noten langs de straat venten.
Kort nadat ik dit had gelezen, liep ik op een late avond, eind januari, door de Jean-Baptiste Depairelaan in Laken. Deze lange, rechte straat is aan de benedenkant afgezoomd met statige ginkgo’s.
Ik boog me over de gevallen pruimen: de geur leek nog het meest op die van vers braaksel. Maar we zijn wetenschappers of we zijn het niet, en dus raapte ik een portie stinkpruimen bij elkaar, rolde ze in een krant en nam ze mee naar huis. De krengen bleken ook nog bijzonder sappig en ik was blij toen ik mijn handen mocht wassen. Maar van bijtend vocht heb ik niets gemerkt. Ik heb al het vlezige weg geschrobd. De ‘noten’ die dan verschijnen, lijken verbazend sterk op pistaches. Ik kraakte ze met een notenkraker en vond binnenin ivoorwitte zaden met een lichtgroene schijn.
Het pakje dat ik in de winkel kocht, bevatte grotere noten, die ook veel geler oogden. Ik heb er wat in een droge wok laten toasten, zoals aangegeven in enkele Chinese kookboeken. Behalve een bittere ondertoon was de smaak maar niets. Alsof ik op gekookte maïs zat te kauwen, maar dan groter en bitter.
Mijn eigen pluk was helemaal anders. Ik deed ze rauw in de hete wok en liet ze enkele minuten springen in de warmte, zonder vetstof. Ze werden groener en geler en glanzend. Ze bleken ook helemaal anders van beet dan de winkelginkgo’s, met een zoete ondertoon en een smaak die wat aan kastanje deed denken. Helemaal niet slecht, die verse Lakense variëteit.
Ginkgonoten worden gebruikt in de Japanse en Chinese keuken, vooral als borrelnootje. Bij grote feestelijkheden wordt de buitenste schaal rood gekleurd. Men kan ze ook diepvries of in blik vinden, maar net zoals deze uit het pakje zijn ze niet bijster lekker. Ga ze vers rapen onder de boom! Misschien dat de buurtbewoners rond de stinkpruimen nu inzien dat ze een heel bijzonder cadeau voor de deur hebben staan? Smakelijk.
Nick Trachet © Brussel Deze Week
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik heb net allerhande mails ontvangen van bewoners van de Depairelaan. Blijkbaar (maar totaal toevallig) heeft de stad Brussel nu net besloten de 88 gingkgo's in die straat te kappen. Er hangt een "bekendmaking van onderzoek" uit.
De bewoners bevestigen dat er Chinese (?) vrouwen de 'pruimen' komen rapen. Er lagen er eergisteren nog steeds.
Voor een tripje Brussel: de Depairelaan ligt vlak bij het Koning Boudewijnstadion aan de Heizel.
Ik hoef die stankzooi niet in huis hoor!
Dus ik koop ze al schoongemaakt of niet. ;-)
Alhoewel, voor een nog illustratievere foto...
Hm, misschien toch een tripje Brussel doen. Liggen ze er nog?
De foto is die van de prut die ik uit het pakje uit de winkel haalde.
Toen het ogenblik van een foto nemen gekomen was, waren mijn zelf geraapte al lang verorberd.
5,95/kg in de winkel in NL? Neen, gratis op grond in Brussel!
Overigens, de geraapte hadden een veel witter zaad dan die op jouw foto, met een groene zweem.
Beetje onduidelijke foto, Nick!
Hier zie je ze beter: klik.
Ik vond er ook niet veel aan.