Gisteravond kruiste ik 'de degens' met Onno Franse (links) van Ahold over gezondheidslabelling. Volgens debatvoorzitter Gijs Weenink mocht ik me de winnaar noemen wegens het overlopen van aanvankelijke voorstanders voor gezondheidslabelling naar het kamp van de tegenstanders.
Stelling: Door gezonde-keuze-logo's op voedingsmiddelen gaan consumenten gezonder eten.
Franse pleitte voor, ondergetekende tegen.
Het werd een debat langs de lijnen die we hier veelvuldig hebben gezien. De termen 'goed' en 'gezond' werden gebruikt voor een alleen maar 'minder slecht' product. 'Gezond' werd gezien als de eigenschap van een product, terwijl alleen voedingspatronen gezond kunnen zijn. Als je als student bijv. leeft op een dinermenu van voornamelijk IKB-gelabelde Cup-a-Soup, AH Belgische friet met klavertje vier en IKB-toetjes met minder vet maar nog steeds toegevoegde suiker, dan eet je volgens de letter van de IKB-wet gezond. De praktijk is evident anders.
Eet je een komkommer en een tomaat dan maak je volgens Albert Heijn's klavertje vier geen gezonde keuze.
Gooi het maar in m'n pet, zei ik toen. Het is niet ondenkbaar dat de nodige consumenten dat ook doen. Ze hebben twee keuzen. Hun middelvinger in de lucht steken of de logo's maar slaafs volgen omdat 'ze' het wel zullen weten en 'ze' wel betrouwbaar zullen zijn. Weg gezonde tomaat, vol lycopeen. Weg komkommer, vol gezonde mineralen. De moderne industrietomaat en -komkommer hebben nl. te weinig vezels; bij de oude rassen viel dat wel mee overigens.
Tsja, als alleen vet, zout, zoet en vezels tellen.
Niks betrouwbaar, stelde ik daarom. Want niet alleen is er geen intuitief touw meer aan de labelling vast te knopen, het systeem is bovendien gebaseerd op wetenschappelijk drijfzand en die tunnelblik van zout, suiker, vet en vezels.
Franse voerde nl. aan dat de inzichten waarop de labels gebaseerd zijn, internationaal wetenschappelijk gestaafd zijn. Ik wierp tegen dat Professor Martijn Katan (VU) de handdoek in de ring heeft gegooid door de facto te verklaren dat de op epidemiologisch onderzoek gebaseerde voedingswetenschappen nauwelijks enige basis hebben om welk dieet dan ook voor te schrijven. Professor Frans Kok (WUR), adviseur van de Gezondheidsraad, heeft zich in dezelfde zin uitgelaten. Dus vroeg ik of de marketeers die deze 'wetenschap' implementeren wel even op de brokken wilden letten als er straks iets toch weer heel anders in elkaar zou blijken te zitten.
Verrassend was de volle bijval die ik later in het debat kreeg van Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie (WUR), in mijn pleidooi voor minder epidemiologisch onderzoek en voor een meer op solide hypothese-vorming en modelbouw gebaseerde wetenschap.
Natuurlijk kon ik het niet laten om de labels 'dombo-iserend' te noemen, in de betekenis die het in de lange discussies op deze site heeft gekregen. Kreeg er uiteraard de lachers mee op m'n hand.
Natuurlijk werd van de zijde van de voorstanders van de labels gesteld dat ze niet ideaal zijn, maar wel een goede stap in de richting van een voedings- en leefpatroon gerichte benadering.
Conclusie van het debat:
- gezondheidslogo's zijn op zijn best geschikt om voedselfabrikanten te bewegen minder ongezonde producten te maken
- ze maken het publiek afhankelijk van kennis die op z'n minst betwijfelbaar is; op een manier bovendien die niet leidt tot patroonverbetering
Als de labels iets kunnen bijdragen, is het dan onverantwoord om de productgerichte labeling-strategie af te doen als onzeker en daarom onbruikbaar?
Wat mij betreft ook na gisteravond niet. Zorgt het relevante gezondheidswinst? Niemand die het kan zeggen, terwijl er wel degelijk een alternatief is: ga weer 'gewoon' eten - kook zelf, geen pakjes en zakjes met merkjes - en pak de fiets. Deftiger gezegd: stimuleer dat, maak het in een eigentijdse vorm beschikbaar en maak het sexy. Want op hoeveel wetenschap en deels in boterzachte wetenschap gefundeerde labels ga je zitten wachten als het zo'n 50 jaar geleden prima ging?
Nee, ik ben bepaald geen anti-wetenschapper, integendeel zelfs, maar wil wel een solide basis als we die gebruiken om de opvoeding en koopbeslissingen van honderden miljoenen mensen te beinvloeden. Aangezien we die niet binnen 10 jaar hebben, hebben we tot die tijd iets dat niet zo slecht is, want het werkte. Bewezen!!
En dan komt de hamvraag: waarom kiezen de voedingsindustrie en retail die strategie niet?
Ze hebben immers de communicatie-, productie- en distributiemacht om het publiek te sturen.
Is het de noodzaak om de bestaande obesitas genererende productstroom - licht aangepast - te blijven verkopen of gewoon een blinde vlek?
Vooruit, ik gun ze het voordeel van de twijfel en doe een gokje. Het is een gebrek aan collectieve creatieve intelligentie, want dat is de makke van ieder mega-concern. Verdorie, het is dus een organisatieprobleem!
NB: Felicitaties aan de WUR voor dit initiatief. In de volstrekt open debatten testten hoogleraren de waarde van hun kennis op het scherpst van de argumentatieve snede. Waarheid bestaat immers niet, we kunnen alleen maar de kracht van argumenten testen. Zo hoort het. Het mag van mij veel vaker gebeuren. 'T zou wel eens leuke TV kunnen wezen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Afgezien van het nut van die labels, kan de vraag of de consument er belang aan hecht al beantwoord worden?
Lijkt me een basisvoorwaarde.
Ik zou benieuwd zijn of de omzet van producten met gezond label is toegenomen en of de omzet van de "ongezonde" komkommers bv is verminderd.
Dat moet voor AH toch makkelijk na te gaan zijn.
Laat nou niemand in de zaal op die vraag gekomen zijn. Serieus, da's geen ironie.
Van wat ik begrepen heb, werken de labels in de zin dat producten met label beter zijn gaan verkopen.
Wouter: Ik plaatste in het artikel over etiketten-oorlog een interessante link naar een docuement van het OIVO en de Koning Boudewijn-stichting. Echt zeer verhelderend.
Uit dat document leer ik dat mensen verhangen zijn aan merken of aan goedkoop.
Labels is voor het grote publiek vooral iets van de laatste jaren. Merk en prijs lijken mij vooral het belangrijkst te zijn. Wat gezondheid betreft zijn mensen eerder hardleers of onwillig.
Dick, voelde jij je ook de winnaar, achteraf?