Wijnzeikers van foodlog, hoe smaakt vanille?
Jij kan als culinair publicist toch wel vertellen hoe een koningskrab smaakt, zei de verslaggeefster.
Ik ben niet in het bijzonder culinair publicist, ik ben gewoon verslaggever. Maar ik maak een tv-serie over vis en andere spul uit de zee en dus moet ik me verantwoorden tegenover collega-verslaggevers. Raar, ik zou zelf nooit een collega-journalist interviewen.
Maar het moest. Ik vertelde haar, verslaggeefster, over de vangst van kingcrabs en hoe we die kookten aan boord, hoog in het noorden, boven de poolgrens.
Nooit eerder, zei ik, at ik zo iets lekkers uit de zee.
Verslaggeefster: hoe smaakte dat dan?
Ik kon en kan het niet zeggen. Ze kon het niet geloven. Het kostte me veel uitleg en overtuigingskracht: de handicap van mensen is dat ze (we) smaken en geuren niet kunnen benoemen.
U, lezer, bent nu even beledigd, want u klepzeikt op dit weblog graag een eind weg over wijn, maar als u de smaak van een wijn beschrijft heeft u onder veel meer kiezel nodig en vanille. Wijn heeft kiezel en een toon van vaninille. Ja maar hoe smaakt kiezel? Hoe smaakt vanille? Geef me de woorden, u gaat het niet redden want u hebt ze niet.
Eerst moet je iets proeven en wat je proeft moet je onthouden en als je het terug vindt in iets anders ben je blij want dan kan je zeggen dat er een toon van vanille in je wijn zit. Wijnzeiker, je kunt nog steeds niet zeggen hoe vanille smaakt.
Ik kom met het intense geluk van een gekookte poot van een koningskrab dan ook niet verder dan wauw wat lekker of te gek wat goed. Delicaat zou Diny Schouten zeggen, al even hulpeloos als ze de smaak van iets wat ze lekker vindt moet omschrijven.
Beseft u, lezer, dat we niets kunnen zeggen over smaken maar smaken alleen vergelijken met iets wat we kennen? Realiseert u zich dat we geen enkel woord voor een smaak hebben behalve de universele begrippen, zoet, zout, zuur en bitter? Is het niet weer eens tijd voor schaamte en bescheidenheid, wijnkakko?
Dit artikel afdrukken
Jij kan als culinair publicist toch wel vertellen hoe een koningskrab smaakt, zei de verslaggeefster.
Ik ben niet in het bijzonder culinair publicist, ik ben gewoon verslaggever. Maar ik maak een tv-serie over vis en andere spul uit de zee en dus moet ik me verantwoorden tegenover collega-verslaggevers. Raar, ik zou zelf nooit een collega-journalist interviewen.
Maar het moest. Ik vertelde haar, verslaggeefster, over de vangst van kingcrabs en hoe we die kookten aan boord, hoog in het noorden, boven de poolgrens.
Nooit eerder, zei ik, at ik zo iets lekkers uit de zee.
Verslaggeefster: hoe smaakte dat dan?
Ik kon en kan het niet zeggen. Ze kon het niet geloven. Het kostte me veel uitleg en overtuigingskracht: de handicap van mensen is dat ze (we) smaken en geuren niet kunnen benoemen.
U, lezer, bent nu even beledigd, want u klepzeikt op dit weblog graag een eind weg over wijn, maar als u de smaak van een wijn beschrijft heeft u onder veel meer kiezel nodig en vanille. Wijn heeft kiezel en een toon van vaninille. Ja maar hoe smaakt kiezel? Hoe smaakt vanille? Geef me de woorden, u gaat het niet redden want u hebt ze niet.
Eerst moet je iets proeven en wat je proeft moet je onthouden en als je het terug vindt in iets anders ben je blij want dan kan je zeggen dat er een toon van vanille in je wijn zit. Wijnzeiker, je kunt nog steeds niet zeggen hoe vanille smaakt.
Ik kom met het intense geluk van een gekookte poot van een koningskrab dan ook niet verder dan wauw wat lekker of te gek wat goed. Delicaat zou Diny Schouten zeggen, al even hulpeloos als ze de smaak van iets wat ze lekker vindt moet omschrijven.
Beseft u, lezer, dat we niets kunnen zeggen over smaken maar smaken alleen vergelijken met iets wat we kennen? Realiseert u zich dat we geen enkel woord voor een smaak hebben behalve de universele begrippen, zoet, zout, zuur en bitter? Is het niet weer eens tijd voor schaamte en bescheidenheid, wijnkakko?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ha, je hebt het over het meesterschap in de voedingsschrijverij.
Met de artikels die ik schrijf, heb ik het vaak over voedsel dat mijn lezers absoluut niet kennen. De vraag "hoe smaakt dat?" komt vaak terug en het is verschrikkelijk om daarop te moeten antwoorden. Ik probeer dat dan ook te vermijden. Want het is zo onvolledig.
Ik herinner mij hoe ik iemand in Paramaribo van een Westmalle (dubbel) liet proeven. "Ja", zei hij, "smaakt als Parbo Stout". Nu volgens mij absoluut niet, maar ik ken dan ook vijftien bruine bieren, terwijl die Surinamer er in zijn leven nog maar één had geproefd: Parbo Stout. Hij had dus gelijk. (Amerikanen vinden dan weer dat alle lichte proteinenvoeding "tastes like chicken")
Ik zou aan mijn Brusselse lezers moeten uitleggen hoe mango smaakt. "Perzik met terpentijn", zeg ik dan. Dan moet je weten hoe terpentijn geurt, natuurlijk, maar ook hoe perzik smaakt. Zuiderse of brabantse? Totaal ander parfum. Maar hoe leg je aan een Surinamer uit hoe perzik smaakt? Mango zonder de terpentijn?
Trouwens, parfum is de beste term, het duidt smaak én geur aan.
Smaken kunnen we benoemen, maar dat zijn er zeer weinig: zout, zoet, bitter, zout, zalvend (umami) en adstringerend, misschien nog wat meer: mosterd brand in de neus, madame jeanette in de keel.
Voor de rest zijn het conventies die bijzonder streekgebonden zijn. Ik herken de geur van mijn huis wanneer ik van een lange reis terugkom, maar wanneer ik al even binnen ben, kan ik die niet meer ruiken, wij her-ijken voordurend onze neus, die daarenboven telkens weer "tilt slaat". Daarom moet je tijdens proeverijen nu en dan eens aan je eigen mouw ruiken, om je meetapparatuur weer te ijken.
Ik herinner een wijnbeschrijving door een ernstig collega, waarin hij de gereduceerde geur van een onontwikkelde wijn als "tripes de poule" omschreef. Ik wist meteen wat hij bedoelde, maar het is echt wel een vergezochte conventie. Maar wat had hij dan wel moeten zeggen?
Dit allemaal uitleggen, is nu de uitdaging van ons beroep. En ook in proeverijen moet je niet achter goeroe's lopen, maar je eigen ijkwezen uitvinden. Ja, er zit een bananenparfum in bepaalde beaujolais nouveau, ja je vindt hazelnotengeur terug in bepaalde oesters, maar ik herkende eerlijk ooit eens "grapefruit" in mijn Duitse moeselwijn... ik dacht dat de wijboer mij ging buitengooien. Hij wou het niet geweten hebben.
Eppur si muove...
Enkele termen ?
Litchi: smaakt zoals een roos ruikt.
Carob: chocolade en bruin brood in beschimmelde kelders.
petrichor: de geur van zomerregen na een lange droogte.
Wie heeft nog mooie termen?
Zou umami niet het best vertaald worden met: hartig?
Da's nogal een onderwerp! En een mooie ervaringsdeskundige reactie van Nick!
Ik praat nogal vaak over smaak - ook nog eens als 'foodkakko', en over spullen die mensen niet kennen. Dat kan dus kennelijk wel. Voorbeelden doen het het best.
Eerst maar eens even die vermaledijde winespeak van de kersjes, besjes, vuursteen en amerikaans dan wel Frans eiken. De mooiste wijntermen zijn de niet-officiele (zijn er trouwens officiele? - Nick's grapefruit 'mag' ook al staat hij niet in 'het lijstje' ). De mooiste wijngeurterm die ik ooit heb gehoord is 'natte hond aan de Noordzee'. Je-weet-wel: de geur van een hond in de regen. Iedere hondeneigenaar die zijn hond wel eens in de regen uitlaat weet wat dat is. Het beste effect krijg je, dacht, ik bij stugharige-rassen ;-)
Zelf heb ik deze in omloop gebracht, staat niet in het lijstje: 'natte buxus op een stralende lentemorgen'.
Vreselijk kakko! Maar zo absurd dat mensen je aankijken en zeggen 'hoe ruikt buxus, en wat is het verschil met een motterende herfstdag of een stoffige zomerdag?' Kom daar maar eens achter.
Ik heb begrepen dat een enkele cursist wel eens een wespen- of andere insectenbeet oploopt. Maar er is een wereld voor ze open gegaan: ze weten dat woorden zinloos zijn, alleen ervaring telt.
Tuinbonen smaken naar oorsmeer, zeggen kinderen. Oorsmeer is een pracht referentie. Iedereen heeft het bij de hand.
Wilde duif heeft onmiskenbaar een echte 'wildsmaak'.
Ja, maar gek genoeg tamme duif ook, dus het is geen wildsmaak maar iets anders.
Pas als ze wat ouder zijn gaan kippen naar kip smaken.
Een van de allermooiste geuren, niet te vatten, niet te benoemen (men weet niet eens hoe hij onstaat, die geur): die van de stad, de straat of je erf na een regenbuitje na een warme dag. Benoemen hoeft in dit geval ook niet, iedereen weet precies wat wordt bedoeld.
Frambozensnoepjes ruiken naar frambozensnoepjes, niet naar frambozen. En alles wat naar frambozen moet smaken ruikt naar frambozensnoepjes, niet naar frambozen.
Het mondgevoel van piepschuim is uniek. Best prettig.
Ruik aan je handen nadat je stuk ijzer vast hebt gehad. Een oude, grote sleutel of zo'n schoenmakers aambeeld. Vergelijk eens een oude en een nieuwe (echt, enorm verschillend!!).
Ik vind het smerig en wil het van m'n handen - als ik geen zeep heb haal ik ze door het gras of was ik ze met zand. Gek: in (rode) wijn kan ik het waarderen, als het maar niet bovenop ligt.
Ruik aan het haar van je geliefde! Ik zweer je, shampoo wordt een heel andere issue. Voortaan schroef je de flesjes al in de winkel van AH open. Ik ben dol op Andrelon met groene thee!!
De geur van de stad na een buitje als de zon er weer doorheen komt- vooral die van een pas gemaaid plantsoen dat zich vermengd met de stad. Puur synesthetisch geluk voor een urbo!
Of die van benzine - als kind was ik er gek op: zo schoon! In m.n. Elzasser Riesling vind je het terug. Wat zijn ze altijd geshokeerd: eerst noem ik het abrikoos en op z'n Frans 'goût de pétrole' en dan vertaal ik het.
Paniek: ruiken abrikozen naar benzine?!?!
Onze katten proeven met hun ogen dicht; even in hun bek, is het niks dan spugen ze vreemde dingen gewoon weer uit. Zij weten van veel meer dingen hoe ze smaken dan wij ;-)