Dat zegt professor Edith Lammerts van Bueren in een kort gesprek dat ik met haar had naar aanleiding van het jongste rapport van de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV). Die tuin is de Flevopolder.
De jonge bodem van Flevoland staat bekend als een van de meest vruchtbare. Daarom wordt Flevoland ook wel de groentetuin van Europa genoemd. Toch neemt de kwaliteit van die nieuwe op de oude Zuiderzee gewonnen bodem zienderogen af. De hoge grondprijzen en de door de door de overheid geliberaliseerde pacht leidt tot steeds korter lopende pachtcontracten en drijft de pachtprijs hoog op. Dit stimuleert korte termijn denken en zoveel mogelijk rendement uit de kwetsbare jonge poldergrond te persen. Deze jonge bodem die nog onderhevig is aan een natuurlijk inklinkproces heeft bij uitstek een zorgvuldig beheer nodig en een grote hoeveelheid organische stof om bewerkbaar te blijven. Ook de verwerkende industrie speelt een rol die steeds later in het jaar de producten als suikerbieten, peen en witlof van het land wil hebben met het risiko van oogst onder te natte omstandigheden. Ook dit zet de bodem letterlijk onder druk.
Uitgewoond stuk grond
Steeds meer akkerbouwers gaan daarom over tot het zogenaamde 'diepploegen', een drastische en slechts tijdelijke oplossing die de bodem nog één keer net zo vrucht- en bewerkbaar maakt als hij was. Daarna is het afgelopen en resteert een uitgewoond stuk grond. Een belangrijke oorzaak van de achteruitgang is dat alle schakels in de agrarische keten geen gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen bij het beheer van de bodem. Dat is merkwaardig, want het probleem wordt wel erkend. Dat blijkt uit de recent verschenen publicatie ‘Van bodemdilemma’s naar integrale verduurzaming’ van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) , die zojuist aan Gedeputeerde Bert Gijsberts van Flevoland is overhandigd.
Gevende en nemende gewassen
Ik sprak met Edith Lammerts van Bueren, voorzitter van de RIDLV. Wat is er aan de hand? "Bij het ingebruiknemen van de akkers van Flevoland is meer en meer uit zicht geraakt dat er zorgvuldig met de bodem moet worden omgegaan. Er moet een goede balans zijn tussen gevende en nemende gewassen. Graan, peulvruchten en gras verrijken de bodem en wonen die niet uit. Peen, aardappelen, bieten en uien juist wel. De verschillen in opbrengst per hectare belopen echter een factor 1:10. Waar graan € 2.000 oplevert, leveren groenten en aardappelen tot het tienvoudige op. Omdat de pachtprijzen hoog zijn, zijn boeren gedwongen voor die gewassen met hoge opbrengsten te kiezen. Met alle gevolgen van dien. We dreigen de vruchtbaarste tuin van Europa te verknoeien", zegt Lammerts.
Wat zijn die gevolgen dan? "Om het heel simpel te zeggen: we dreigen de vruchtbaarste, totaal nieuwe en nog nooit eerder gebruikte zeer productieve gronden van Flevoland er in één generatie door te jagen. Dat is onvoorstelbaar en zou door oudere generaties boeren nooit zijn gedaan. Zij zouden het meerjarig rendement van de bodem hebben laten prevaleren boven de noodzaak er hun kosten op korte termijn uit te dekken. In deze polders is iets gebeurd dat boeren heeft laten handelen tegen hun gevoel voor de natuur en tegen het belang van de instandhouding van hun belangrijkste productiemiddel in. Dat is iets om heel ernstig bij stil te staan."
De case study is uitgevoerd in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Landbouw en Voeding en gefinancierd met bijdragen van Triodos Foundation, provincie Flevoland en Waterschap
Zuiderzeeland. Het rapport is geschreven door Sjef Staps, Coen ter Berg, Anton van Vilsteren, Edith Lammerts van Bueren en Theo Jetten en is te downloaden via ridlv.nl en louisbolk.org
Fotocredits: Tulpen in de Flevopolder, Ingo Ronner
Dit artikel afdrukken
Uitgewoond stuk grond
Steeds meer akkerbouwers gaan daarom over tot het zogenaamde 'diepploegen', een drastische en slechts tijdelijke oplossing die de bodem nog één keer net zo vrucht- en bewerkbaar maakt als hij was. Daarna is het afgelopen en resteert een uitgewoond stuk grond. Een belangrijke oorzaak van de achteruitgang is dat alle schakels in de agrarische keten geen gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen bij het beheer van de bodem. Dat is merkwaardig, want het probleem wordt wel erkend. Dat blijkt uit de recent verschenen publicatie ‘Van bodemdilemma’s naar integrale verduurzaming’ van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) , die zojuist aan Gedeputeerde Bert Gijsberts van Flevoland is overhandigd.
Gevende en nemende gewassen
Ik sprak met Edith Lammerts van Bueren, voorzitter van de RIDLV. Wat is er aan de hand? "Bij het ingebruiknemen van de akkers van Flevoland is meer en meer uit zicht geraakt dat er zorgvuldig met de bodem moet worden omgegaan. Er moet een goede balans zijn tussen gevende en nemende gewassen. Graan, peulvruchten en gras verrijken de bodem en wonen die niet uit. Peen, aardappelen, bieten en uien juist wel. De verschillen in opbrengst per hectare belopen echter een factor 1:10. Waar graan € 2.000 oplevert, leveren groenten en aardappelen tot het tienvoudige op. Omdat de pachtprijzen hoog zijn, zijn boeren gedwongen voor die gewassen met hoge opbrengsten te kiezen. Met alle gevolgen van dien. We dreigen de vruchtbaarste tuin van Europa te verknoeien", zegt Lammerts.
In deze polders is iets gebeurd dat boeren heeft laten handelen tegen hun gevoel voor de natuur inIn één generatie er doorheen gejaagd
Wat zijn die gevolgen dan? "Om het heel simpel te zeggen: we dreigen de vruchtbaarste, totaal nieuwe en nog nooit eerder gebruikte zeer productieve gronden van Flevoland er in één generatie door te jagen. Dat is onvoorstelbaar en zou door oudere generaties boeren nooit zijn gedaan. Zij zouden het meerjarig rendement van de bodem hebben laten prevaleren boven de noodzaak er hun kosten op korte termijn uit te dekken. In deze polders is iets gebeurd dat boeren heeft laten handelen tegen hun gevoel voor de natuur en tegen het belang van de instandhouding van hun belangrijkste productiemiddel in. Dat is iets om heel ernstig bij stil te staan."
De case study is uitgevoerd in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Landbouw en Voeding en gefinancierd met bijdragen van Triodos Foundation, provincie Flevoland en Waterschap
Zuiderzeeland. Het rapport is geschreven door Sjef Staps, Coen ter Berg, Anton van Vilsteren, Edith Lammerts van Bueren en Theo Jetten en is te downloaden via ridlv.nl en louisbolk.org
Fotocredits: Tulpen in de Flevopolder, Ingo Ronner
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dat is niet alleen in de Flevopolder het geval, maar algemeen op kleigronden. Het heeft ook niets te maken met pachtprijzen maar meer met de mestwet. Op kleigronden is de mestwet veel minder, eerder veel slechter, toepasbaar dan op zandgronden. Voorjaarsbemesting met drijfmest voor akkerbouwgewassen op kleigronden is not done. Dan kun je geen goed zaaibed meer maken vanwege klitten van de klei veroorzaakt door de drijfmest. Daardoor zie je ook steeds meer dat een groot aantal akkerbouwgewassen zich verplaatsen van de kleigronden naar de zandgronden en kleigronden veranderen in grasland. Drijfmest toepassen op kleigronden in het najaar kan die trend keren. Zou wat mij betreft best kunnen omdat er bij kleigronden veel minder uitspoeling van mineralen is dan bij zandgronden.
Wie heeft de moed om daarvoor de mestwet aan te passen?
De bodem gaat niet achteruit door het pacht stelsel. Zolang het mestbeleid is gefocust op het grondwater, maar de ongunstige gevolgen voor de bodemvruchtbaarheid is nooit naar gekeken of verzwegen. Het mestbeleid heeft roofbouw wettelijk verplicht gemaakt, omdat boeren daardoor meer afhalen aan nutrieten dan wat ze toedienen, op de lange duur gaat dat niet goed. Verder is het moeilijk om ontheffing te krijgen voor bovengronds mest uit te rijden om bodemerosie door wind te voorkomen.
Verder moet er meer organische stof in de bodem komen zodat de bodem meer mineralen kan vasthouden en minder mineralen uitspoelt.
Maar ja Den Haag en Brussel weten het beter omdat die horden wetenschappers in dienst hebben.
@piet volgens mij heeft de politiek helemaal geen moed om de mestwet aan te passen, ze zijn veel te bang voor schadeclaims en gezichtsverlies.
Ik kreeg mail: blij dat eindelijk gezegd is, dat de pacht van Domeinen een probleem is. Niet waar dus, heren boeren?
Pacht kan best een probleem zijn maar anders dan in relatie tot de bodem. Pachtprijs wordt bepaald door omzet per ha. En gemiddeld genomen halen melkveehouders een (veel) hogere omzet per ha dan akkerbouwers waardoor de pachtprijs eigenlijk te hoog wordt voor akkerbouwers. Domeinen hanteert voor zowel akkerbouwers als veehouders een gelijke pachtprijs. Maar wel een pachtprijs die gerelateerd is aan de omzet per ha van melkveehouders. En dat valt rauw op het dak van akkerbouwers die gemiddeld een lagere omzet per ha genereren dan melkveehouders. Pachtprijs voor akkerbouwers zou in principe lager moeten zijn dan voor melkveehouders, maar begin daar maar eens aan. Met het huidige pachtprijsstelsel drukken de melkveehouders de akkerbouwers echter wel uit het veld. Maar misschien is dat ook wel de politieke bedoeling van Brussel om met minder akkerbouwgrond en meer grasland de melkplas in Nederland te kunnen uitbreiden.
Pacht is wel degelijk een probleem, wat hier in Brabant bijvoorbeeld ook actueel is. Bij 1 jarige (losse) pacht, welke hier veel voorkomt en steeds meer, wordt de grond vrijwel altijd verpacht aan de hoogste bieder. Wat Edith ook aangeeft, je kan veel meer verdienen met een hectare aardappelen dan een hectare gras of mais. (precies volgens de redenatie van Piet, maar blijkbaar is de omzet bij een akkerbouwer per ha lager bij Piet?? en dus trekt hij de tegenovergestelde conclusie, wie weet er meer?) Of wat dacht je van lelies? Ik heb weleens gehoord dat daar 70x zoveel 'gewasbeschermingsmiddelen' worden gebruikt als op grasland.
Er is bovendien geen enkele boer die gaat investeren in die grond voor 1 jaar. Bijvoorbeeld door organische stof op te bouwen. De overheid doet hier vrolijk aan mee, er is nogal wat grond in bezit bij gemeentes/provincies, maar ook publieke partijen als drinkwaterbedrijf of natuurorganisatie. Geen enkele van deze publieke organisaties maakt andere afwegingen dan de economische voor losse pacht.
Er schijnen rondom Tilburg (eigendom gemeente Tilburg) tientallen hecatares te liggen waar al decennia continue maisteelt is, dusss...
Dit thema staat dan ook op de agenda hier. Een van de knelpunten is dat afdeling vastgoed/het grondbedrijf een andere agenda heeft, begroting staat onder druk bij gemeente, etc...