France Inter, de zender die werd geboren uit de studentenmanifestaties van mei '68, was euforisch. 'Een historische dag;. Een aantal mensen op straat dat de vreugde over het wereldkampioenschap in 1998 van les bleus - de nationale voetbalploeg - 'heel ver achter zich liet'. Een 'echte eenheid' waar de zich al sinds jaren opbouwende haat tussen etnische identiteiten was doorbroken door de spontane, maar precies goede woorden van de broer van de bruut met een hoofdschot op het trottoir vermoorde politieman Ahmed Merabet, islamiet en Frans-Algerijns. Islamieten hoorden er vanaf dat moment 'helemaal bij'. Alle affaires die daarover recent in de pers waren geweest konden 'bij het oud vuil'.
Fransman, gekleurd, blank, maghrébin, islamiet, jood, katholiek, protestant, politieman of burger. Iedereen was gisteren gewoon een Fransman en verdedigde de Vrijheid, de vrije meningsuiting en de Rechten van de Mens in het land dat die heeft uitgevonden. 50 buitenlandse staatslieden kwamen spontaan naar Parijs. Het al jaren in morosité en gelatenheid over zijn vergane glorie gedrenkte land zinderde gisteren in alle bescheidenheid van trots. Iedereen voelde dat hun land en hoofdstad gisteren weer het centrum van de beschaafde wereld waren. Frankrijk en zijn binnenslands verguisde president waren opeens het tegenwicht tegen de wereld van angst en terreur.
Zo voelde het echt. Ook ik kreeg af en toe een brok in mijn keel door de woorden die de reporters op straat in Parijs en overal in het land verzamelden. Ook zijzelf raakten regelmatig geëmotioneerd. De woorden van de broer van Ahmed Merabet waren inderdaad indrukwekkend geweest. En ook gisteren registreerden de reporters van France Inter overal in het land spontane woorden van doodgewone mensen die de luisteraar niet zonder rillingen op zijn stoel kon laten zitten. Zo groots, bijzonder en once in a lifetime was dit massale en tegelijk ingetogen feest van menselijke gelijkheid en eenheid ten overstaan van wat onze vrijheid bedreigt.
Je suis Charlie, Je suis la Bastille. Je suis la République. Je suis l'histoire. pic.twitter.com/ReRUMCYYBH
— Anys Mezzaour ✏️ (@LeLienDT) January 11, 2015
Na 'Charlie'
Maar om 19.00 uur ging de radio verder. Wat nu? De wereld na 'Charlie' zal immers niet meer zijn wat hij daarvoor was. De daders zijn dood, de gijzeling in de koshere superette is voorbij. Gisteren werden de 17 doden gevierd als helden van de vrijheid.
Nu begint het Na 'Charlie'.
Heel wat jaren na 9/11 in New York kwam de affaire Snowden naar buiten. Zelfs Angela Merkel bleek te zijn afgeluisterd. In februari vindt een top over terrorisme plaats, nu naar aanleiding van Charlie januari 2015. Hij vindt niet plaats in Parijs maar in Washington, waar Europa de economische oorlog tegen Rusland in werd gerommeld. In Frankrijk kondigde premier Manuel Valls gisteren al extra maatregelen aan. Hij zegt al wekenlang dat zijn land gevaar loopt.
Een Duitse twitteraar merkt op dat er onder hoogwaardigheidsbekleders mensen meeliepen die recent journalisten nog het zwijgen oplegden. Een andere vraagt zich af waarom president Obama er niet bij was. Marokko kwam niet vanwege de aanwezigheid van 'blasfemische karikaturen van de profeet in de stoet'.
Dat alles kan niet wegnemen, dat het een heel bijzondere dag was in de geschiedenis van Frankrijk en Europa. Ik hoorde het verhaal van een deelnemer aan de mars. Ze was diep getroffen door de indrukwekkende maar tevens lugubere stilte van die enorme mensenmassa. Pas later werd er af en toe spontaan geapplaudisseerd, even gezongen of iets gescandeerd.
Vanaf 19.00 uur ging het over de vraag hoe er eindelijk eens zonder vooroordelen of taboes gesproken moet kunnen worden over het verzamelen en delen van informatie over verdachte sujetten. Misschien had dat 'Charlie' wel kunnen voorkomen. Geen van de drie politici, die keurig gekozen waren uit links, midden en rechts, kwam zelfs maar op het idee om de Arabische gemeenschap zelf te vragen wat er volgens hen kan worden gedaan om het werk van inlichtingendiensten misschien wel minder nodig te maken.
De connards waar de tekenaars van Charlie Hebdo wekelijks de draak mee staken, worden woensdag hopelijk nogmaals geraakt door met een aantal trefzekere tekeningen. Luz, een van de overlevende tekenaars van Charlie Hebdo vertelde Le Monde dat hij spijt had dat ze geen spotprenten van de 50 staatslieden die vlak achter hen liepen hadden meegenomen. 'Dat zou een mooi familieportret zijn geweest; maar goed, je kunt niet aan alles tegelijk denken', zei hij. Humor en relativeringsvermogen zijn misschien inderdaad wel het belangrijkste wapen. Een jonge man onder de marcheerders gaf er blijkt van:
J'y crois pas :') un peu de rire, ça fait pas de mal après tout #MarcheRepublicaine pic.twitter.com/KNv3S9f98Y
— tennant (@TheWhiteCrystal) January 11, 2015
'Ik ben echt helemaal nergens voor of tegen, maar vind het gewoon leuk om te demonstreren'
Bijzondere energie
De tijd zal moeten leren wat de historische volksmars in de heel-even-weer-hoofdstad van de beschaafde wereld de harde en gelaagde waarin we in werkelijkheid al wat langer terecht zijn gekomen, echt heeft gebracht. Onder doodgewone mensen zit mooie en heel bijzondere energie. Dat is gebleken. Hoe gaan politiek, machtshebbers en hun uitvoerders die massale beschaving gebruiken? Dat is de vraag.
Krijn Poppe, senior econoom van het LEI, schreef voor de Kerst een tekst over geopolitiek die vandaag naast deze op Foodlog verschijnt. Geopolitiek is de wereld waarin landen en groepen van mensen hun belangen en onderlinge relaties nadrukkelijk niet meer economisch, maar vanuit de waarden en belangen die bij hun grondgebied horen definiëren. Hoewel de tekst nu pas verschijnt, werd hij geschreven voor de Kerstdagen. Poppe schreef me afgelopen zaterdag: "het onderwerp is er met de vreselijke gebeurtenissen in Parijs niet minder belangrijk op geworden."
* Het waren er vermoedelijk meer dan twee miljoen, meldde later in de avond Le Figaro.
Fotocredits: Je suis Charlie, Je suis la Bastille. Je suis la République. Je suis l'histoire, Anys Mezzaour
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Mijn favoriete filosoof Peter Sloterdijk zei er enige jaren geleden zinnige dingen over.
De Groene Amsterdammer liet het mooi zien in het korte stripje "Het Draaiboek voor Aanslagen". Grote kans dat dit gaat gebeuren. Totdat er een verlichte geest aan de macht komt die inziet dat niet een handige weg is.
Verder bekruipt mij het gevoel dat de aanslag geen aanval op de "vrijheid van meningsuiting" was, dat lijkt me bijzaak. We zijn verdorie in (een soort van) oorlog met een stapel landen, zoals de supermarktaanslagpleger zei: jullie vermoorden onze vrouwen en kinderen, dan kun je wat terug verwachten. Cherif Kouachi zei (in 2007):
"I was ready to go and die in battle," and "I got this idea when I saw the injustices shown by television on what was going on over there. I am speaking about the torture that the Americans have inflicted on the Iraqis."
Als Al-Qaida maar een beetje denkt is hun doel polarisatie: meer moslims die scheef worden aangekeken door de meerderheid van de bevolking, meer (onderhuidse) discriminatie, voelen ze zich (nog meer) tweederangsburgers, zoeken ze hun heil en respect in hun eigen groep en groeien ook de extremistische groepen, waardoor de bereidheid voor en daarmee de kans op meer aanslagen alleen maar groter wordt. Al-Qaida zal echt niet balen nu er 1 miljoen exemplaren van Charlie Hebdo worden gedrukt, ze lachen eerder de ballen uit hun broek over wat het allemaal teweeg gaat brengen in hun voordeel.
Als het om vrijheid van meningsuiting gaat, heerst er in ieder geval hypocrisie: een Franse rapper is aangeklaagd door de Franse staat vanwege beledigende teksten, in Frankrijk is het sinds kort verboden om pro-Palestijnse demonstraties te houden, en Charlie Hebdo ontslaat mensen die verkeerd geplaatste sarcastische opmerkingen weigeren in te trekken. Vrije mening prima, maar pas op dat je niet tegen de verkeerde schenen aan schopt..
Zolang wij die marsen met het logo "je suis Charlie" zien als een reactie op de aanslag, zonder te beseffen dat de aanslag een reactie is op onze politiek in het midden Oosten, gaan we niet veel opschieten. Door de "war on terror" te starten als reactie op 9/11 maakte Bush diezelfde fout en dat speelde Alkaeda zwaar in de kaart, zoals Osama Bin Laden al had voorspeld. Nu roepen dat alle redelijke Islamieten nu onze kant moeten kiezen betekent dat wij de fout van Bush nog een keer maken. Ik denk dat wij er niet aan ontkomen om toe te geven dat de oorzaak van de zeer sterk verslechterende omstandigheden in het Midden Oosten het gevolg zijn van de Westerse Geopolitiek de afgelopen jaren. En als je dat probeert te doen wordt dat wat er nu in Parijs gebeurt een vorm van navelstaren.
Jan Peter #1, laat ons niet raden: wat van de dingen die Sloterdijk zegt, raken wat jou betreft de kern van wat hierboven aan de hand is?
Le Nouvel Obs maakt vandaag duidelijk welke maatregelen genomen worden,
Voor wie gesproken Frans leest, de mop van de overlevende tekenaar Luz vanmorgen op de radio over de duif die François Hollande gisteren op heel serieus moment op zijn schouder scheet, daarom 'maggie wel blijven':
"13h30 - Luz : "Hollande, je veux le garder parce qu'il nous a fait rire"
Interrogé par France Inter ce matin le dessinateur survivant de "Charlie Hebdo", Luz, raconte sa marche de dimanche : "Ca fait plaisir mais en même temps on se retrouve dans une situation complètement absurde quand on est en rang d'oignons, qu'on marche, et qu'on a derrière nous Merkel, Netanyahou... Je suis tombée sur le camion des politiques français qui arrivaient... Et je me disais, il y a tous les personnages de Charlie qui sont là [...] Hier on a rigolé, aussi, grâce au pigeon [...] Y'a Hollande qui passe, à côté, il y a Ségolène, une survivante, et là paf, un pigeon lui chie sur l'épaule. Moi, j'avais un truc à lui dire... et là je vois la chiure de pigeon tombé sur l'épaule... et là Pelloux le prend dans les bras et du coup lui enlève un peu la chiure... et on a rigolé comme des cons... Et je me suis dit, ouais Hollande je veux le garder parce qu'il nous a fait rire dans un moment pareil, il peut venir à la rédaction quand il veut... C'était la plus belle des blagues, qui nous a sortie de cette chape d'émotion et de symbolisme".