Menno 't Hoen
Vanmorgen stuurde boord.net een persbericht uit waarin de Nederlandse bakkers heel voorzichtig zeggen dat volkoren 'zou' kunnen leiden tot een verlaging van de sterftekans. Wetenschap is immers veranderlijk. Inzichten verschuiven nogal. De afgelopen jaren was het in de mode om brood geheel in de ban te doen, ook volkoren. Het bracht kwaliteitsbakker Menno 't Hoen er zelfs toe om op te roepen tot broodmindering en - als je het dan toch nam - alleen maar echt lekker brood te eten, waaronder uiteraard het zijne.
Niet 'bruin', maar volkoren
Ook benadrukt brood.net nog eens dat volkoren brood in Nederland gegarandeerd volkoren is als het zo genoemd wordt. Bruin brood is immers niet noodzakelijk ook volkoren; het wordt - vaak zelfs - kunstmatig van een donkere kleur voorzien om extra gezond en 'volkoren' te lijken zonder alle goede bestanddelen van de volle graankorrel te bevatten. Deze week bleek dat dat zelfs op de wetenschapsredactie van de NRC nog onvoldoende bekend is. De NRC beval meteen aan een 'dikke bruine boterham' te eten [correctie 14:16h: de NRC schrijft 'volkoren' in plaats van 'bruine', red.] Iedere boterham méér zou bovendien de sterftekans met 5% verlagen als die bijvoorbeeld rood vlees, witbrood of snoep vervangt. Brood.net wijst er meteen op dat in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag worden aanbevolen. Daar zegt Harvard echter niets over. Nederland heeft één van de hoogste broodconsumpties in de wereld. De effecten daarvan zijn met zekerheid niet gedekt door het Harvard-onderzoek. Dat is dus een suggestief en niet-wetenschappelijk autoriteitsargument. Wat het onderzoek betekent voor de voedinsgadviezen moet immers nog bekeken worden.
Koolhydratenexpert professor Fred Brouns wordt blijdschap toegeschreven in reactie op de bevindingen van het onderzoek. Ook dat is suggestief. Brouns is een wetenschapper en houdt zich aan de feiten; juist hij probeert het publiek dat duidelijk te maken. Feiten maken niet blij of verdrietig. Ze zijn slechts en mogen niet tot emotie leiden.
Maar daar staan we dus weer: als volkoren gezond is, moet je dan 6 tot 7 sneetjes volkoren brood per dag eten?
Het persbericht van brood.net is als volgt geformuleerd:
WAGENINGEN - Deze week publiceerde de American Medical Association de resultaten van een langdurig en grootschalig onderzoek onder ruim 118.000 mensen. Die resultaten brengen volkorenconsumptie in verband met met een lagere sterftekans, onder meer bij hart- en vaatziekten. De uitkomsten van het onderzoek van de Havard Medical School is daarmee een bevestiging van eerder onderzoek naar de positieve effecten van volkorengranen.
Aanleiding voor de onderzoekers was het ontbreken van gegevens over de relatie tussen volkoren en kans op sterfte. Eerder werd volkoren al in verband gebracht met een lagere kans op chronische ziektes zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde typen kanker.
De onderzoekers concluderen dat dagelijkse inname van slechts 28 gram aan volkorengranen (vergelijkbaar met een klein sneetje volkorenbrood) al genoeg is voor een 5% lagere sterftekans.
Bevestiging van eerder onderzoek
Professor Fred Brouns van de universiteit van Maastricht, al vele jaren betrokken bij onderzoek naar de gezondheidseffect van granen, is blij met de uitkomsten: “Wij concludeerden eerder dat regelmatige consumptie van volkoren leidt tot een significante reductie van risicofactoren voor diabetes, hart- en vaatziekte en colon kanker. De nieuwe studie van Harvard Medical School bevestigt onze bevindingen."
100% volkoren
In Nederland is wettelijk vastgelegd dat een volkorenbrood volledig wordt gemaakt met meel van de hele graankorrel: 100% volkoren. Volkorenbrood bevat dus de vezels, vitamines en mineralen uit de meelkern, de kiem en de zemel van de graankorrels. Meestal is dit tarwe, maar er is ook volkorenbrood van andere granen zoals rogge, spelt en haver. Om genoeg vezels en jodium binnen te krijgen, worden in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag aanbevolen.
Fotocredits: The world is bread, Alper Çuğun
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
"Bruin brood is echter niet noodzakelijk ook volkoren. Deze week bleek dat dat zelfs op de wetenschapsredactie van de NRC nog onvoldoende bekend is. De NRC beval meteen aan een 'dikke bruine boterham' te eten. "
Opmerking: het hele woord 'bruin' komt in het gelinkte NRC-artikel niet voor! Dat staat alleen op Foodlog. Dat klinkt als een abusievelijke beschuldiging ;)
Verdorie, je hebt volkomen gelijk er staat 'dikke' (waarom?) maar niet het gebruikelijke alliterende 'bruine' bij boterham.
Bij deze onze diepste excuses aan Wim Köhler - die het stukje schreef - voor zulk slecht lezen.
Misschien dat dit ons nog - want we schamen ons diep - kan excuseren: Harvard bepleit niet het eten van veel boterhammen en een boterhammencultuur (waar weinig anders bij van pas komt en met name weinig groenten, maar wel zoet en hartig - vleeswaar en zuivel - beleg).
De boterhammen mogen dik zijn, het bewijs is dun. Dat de belanghebbende partijen het uitventen om hun producten in de etalage te zetten is logisch.
De wetenschappers en de wetenschapsjournalisten zouden eens goed in de spiegel moeten kijken.
Wat is de vezel inhoud van 6-7 boterhammen tov andere bronnen ;-)? En dan even linken naar de hoeveelheid koolhydraten (en toegevoegde suiker, vitamins, versnellers en verbeterraars) in 6-7 boterhammen?
"In Nederland is wettelijk vastgelegd dat een volkorenbrood volledig wordt gemaakt met meel van de hele graankorrel: 100% volkoren."
Liesbeth Oerlemans heeft daar eens een artikel over geschreven:
"In artikel 16 van het Warenwetbesluit Meel en Brood staat: 'Het woord 'volkoren' mag onderdeel uitmaken van de aanduiding van een in dit besluit bedoelde waar, voorzover in de aldus aangeduide waar alle van nature voorkomende bestanddelen van de betreffende graansoort in hun natuurlijke verhouding, *al dan niet na een bewerking te hebben ondergaan*, aanwezig zijn. Deze definitie geeft ruimte om te kunnen rommelen met een tarwekorrel."