De Consumentenbond plukte onlangs tientallen 'ambachtelijke' producten uit de supermarktschappen. De term blijkt vooral als 'lokkertje' op producten geplakt te worden, constateert de Bond.
De term 'ambachtelijk' is in Nederland niet beschermd. Producenten en supermarkten mogen hun producten een aantrekkelijk, ambachtelijk etiket opplakken. Want aantrekkingskracht heeft 't. Volgens een onderzoek door de Consumentenbond verwachten consumenten dat ambachtelijke producten een minder lange ingrediëntenlijst hebben en minder toevoegingen en E-nummers bevatten. Dat er een 'traditioneel' of 'authentiek' recept aan te pas komt, en handwerk in plaats van een fabrieksproces. Daar laten consumenten zich door in ieder geval door verlokken. In de praktijk valt het anders uit.
De Consumentenbond vond tientallen ambachtelijke producten bij Albert Heijn, Aldi, Coop, Jumbo en Lidl. Vooral bij Albert Heijn zijn ze dol op de term. Bij AH blijkt 'alles dat gemaakt is volgens traditioneel recept, gestoken in een modern jasje' ambachtelijk te mogen heten. De andere supers springen ook vrijpostig met het begrip om. Lidl: "Ambachtelijk is geen vastomlijnd begrip. Ambacht heeft te maken met bijvoorbeeld bereidingswijze, authenticiteit, vakmanschap of traditie. Ambachtelijke producten zijn bereid volgens een niet 'standaard' receptuur of productiemethode." Jumbo en Coop laten het afhangen van het product, waarbij ze door laten schemeren dat smaakkwaliteit of (meer) hoogwaardige ingrediënten een rol kunnen spelen.
Geen verschil
Een analyse van 6 ambachtelijke producten laat zien dat er soms geen of nauwelijks verschil is tussen de 'normale' en de ambachtelijke versie van een product. Zo blijkt het in de winkel afbakken en verpakken Jumbo's eierkoeken ambachtelijk te maken. En dat terwijl er in de duurdere ambachtelijke koeken ook nog eens goedkopere scharreleieren zitten (in de normale zitten vrije-uitloopeieren). Nog wat voorbeelden: "De ambachtelijke zeezout & zwarte peper chips van Albert Heijn bevatten suiker, uipoeder, gistextract en aroma’s en de ambachtelijke Oma’s Poffertjes van Lidl water, melkpoeder, aroma’s en emulgator." Op de Wall of Shame van de Bond zijn ze in detail te bekijken. Een aantal producten is inmiddels uit de schappen verdwenen of aangepast.
Ergernis, misleiding en te duur
Consumenten hebben weinig vertrouwen in de ambachtelijke producten. Wat als aanbeveling bedoeld is, slaat om in een reden tot ergernis. Tel daarbij op dat consumenten de term als een marketingkreet of ronduit misleidend beschouwen en de producten onnodig duur vinden, en je vraagt je af waarom supermarkten nog aan 'ambachtelijk' vasthouden. In de productieprocessen én bij de ingrediënten blijkt het immers nauwelijks verschil te zijn. Alleen Jumbo gaf ruiterlijk aan de Consumentenbond toe dat "het gebruik van het woord ambachtelijk een commerciële keuze is".
De Consumentenbond pleit voor duidelijke richtlijnen rondom het gebruik van de term 'ambachtelijk'. Bart Combée, directeur Consumentenbond: "Nederland kan een voorbeeld nemen aan Ierland, daar heeft de toezichthouder onlangs voorgeschreven wanneer een fabrikant een product ambachtelijk mag noemen."
Fotocredits: ambachtelijk brood bakken in de Larzac, akunamatata
Dit artikel afdrukken
Bij AH blijkt 'alles dat gemaakt is volgens traditioneel recept, gestoken in een modern jasje' ambachtelijk te mogen hetenGeen vastomlijnd begrip
De Consumentenbond vond tientallen ambachtelijke producten bij Albert Heijn, Aldi, Coop, Jumbo en Lidl. Vooral bij Albert Heijn zijn ze dol op de term. Bij AH blijkt 'alles dat gemaakt is volgens traditioneel recept, gestoken in een modern jasje' ambachtelijk te mogen heten. De andere supers springen ook vrijpostig met het begrip om. Lidl: "Ambachtelijk is geen vastomlijnd begrip. Ambacht heeft te maken met bijvoorbeeld bereidingswijze, authenticiteit, vakmanschap of traditie. Ambachtelijke producten zijn bereid volgens een niet 'standaard' receptuur of productiemethode." Jumbo en Coop laten het afhangen van het product, waarbij ze door laten schemeren dat smaakkwaliteit of (meer) hoogwaardige ingrediënten een rol kunnen spelen.
Geen verschil
Een analyse van 6 ambachtelijke producten laat zien dat er soms geen of nauwelijks verschil is tussen de 'normale' en de ambachtelijke versie van een product. Zo blijkt het in de winkel afbakken en verpakken Jumbo's eierkoeken ambachtelijk te maken. En dat terwijl er in de duurdere ambachtelijke koeken ook nog eens goedkopere scharreleieren zitten (in de normale zitten vrije-uitloopeieren). Nog wat voorbeelden: "De ambachtelijke zeezout & zwarte peper chips van Albert Heijn bevatten suiker, uipoeder, gistextract en aroma’s en de ambachtelijke Oma’s Poffertjes van Lidl water, melkpoeder, aroma’s en emulgator." Op de Wall of Shame van de Bond zijn ze in detail te bekijken. Een aantal producten is inmiddels uit de schappen verdwenen of aangepast.
Ergernis, misleiding en te duur
Consumenten hebben weinig vertrouwen in de ambachtelijke producten. Wat als aanbeveling bedoeld is, slaat om in een reden tot ergernis. Tel daarbij op dat consumenten de term als een marketingkreet of ronduit misleidend beschouwen en de producten onnodig duur vinden, en je vraagt je af waarom supermarkten nog aan 'ambachtelijk' vasthouden. In de productieprocessen én bij de ingrediënten blijkt het immers nauwelijks verschil te zijn. Alleen Jumbo gaf ruiterlijk aan de Consumentenbond toe dat "het gebruik van het woord ambachtelijk een commerciële keuze is".
De Consumentenbond pleit voor duidelijke richtlijnen rondom het gebruik van de term 'ambachtelijk'. Bart Combée, directeur Consumentenbond: "Nederland kan een voorbeeld nemen aan Ierland, daar heeft de toezichthouder onlangs voorgeschreven wanneer een fabrikant een product ambachtelijk mag noemen."
Fotocredits: ambachtelijk brood bakken in de Larzac, akunamatata
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
In de Ierse richtlijnen waar de Consumentenbond aan refereert, staat het volgende over 'ambachtelijk':
5.1 Artisan/Artisanal
The terms ‘artisan’ or ‘artisanal’ or similar descriptions using these terms should only be used on foods or in advertising of foods that can legitimately claim to meet all of the following criteria:
1. The food is made in limited quantities (5) by skilled craftspeople (6)
2. The processing method is not fully mechanised and follows a traditional (7) method
3. The food is made in a micro-enterprise (8) at a single location
4. The characteristic ingredient(s) (9) used in the food are grown or produced locally10, where seasonally available and practical
(5) Limited quantities means total production by the food business operator of less than 1,000 kg or litres of food per week on average over a year (this limit is aligned with the higher limit in other national rules covering an activity which is considered ‘marginal, localised and restricted’ see S.I. No. 168 of 2012 and S.I. No. 340 of 2010).
(6) A skilled craftsperson is someone who has special expertise in making food in a traditional manner (see footnote 7).
(7) Traditional has the meaning defined in Council Regulation 1151/2012 on quality schemes for agricultural products and foodstuffs: “....proven usage on the domestic market for a period that allows transmission between generations; this period is to be at least 30 years;”.
(8) A micro-enterprise is defined as an enterprise which employs fewer than ten persons (or whole time equivalents) and whose annual turnover and/or annual balance sheet total does not exceed EUR 2 million. (Commission Recommendation 2003/361/EC).
(9) Examples of characteristic ingredients are milk in cheese, pork meat in ham, strawberries in strawberry jam, oats in porridge. This is not intended to be a definitive list of characteristic ingredients. As a rule of thumb, the characteristic ingredient(s) are those that would normally require a quantitative ingredient declaration (QUID) under the food information regulations.
(10) Within a 100 km of the manufacturing/food service establishment (this limit is aligned with the sale and supply limit set in other national rules covering an activity which is ‘marginal, localised and restricted’, see S.I. No. 168 of 2012 and S.I. No. 340 of 2010).
Ambacht is het woord. Ambachtelijk heeft geen betekenis, zo min als wauw, te gek, duurzaam, hip en boeren (friet en leverworst).
Pleiten voor regels voor gebruik van het begrip ambachtelijk, wat de Consumentenbond doet, is vragen om richtlijnen voor het gebruik van wauw en hip en boeren.
De Ieren (dank Cécile voor het opduikelen van de Ierse richtlijnen voor gebruik van het woord artisanaal) maken er ook een ongemakkelijk potje van. De worstslager mag niet uitsluitend op een knop drukken. Hij moet moe worden van de Ieren.
In het bericht hierboven staat - zonder dat duidelijk is wie het zegt - dat consumenten het begrip ambachtelijk wantrouwen. Mooi zo.
Foodlog heeft lang geleden veel over ambachtelijk geschreven (1920 hits).
Als ik ze samenvat komen we terug bij de definitie van Richard Senett: het gaat om vakmanschap. Dat is specifieke bezielde doe-kennis. Die heb je nodig om een worstfabriek en een groentensnijderij te kunnen laten draaien. Het is het soort kennis dat een voedselveiligheidsprobleem oplost voor het zich voordoet. In het Frans heet dat craftsmanship van Sennett 'savoir faire'. Een MBA als directeur van een worstfabriek heeft het niet. Een boer die zelf kaas gaat maken ook niet; in de loop van vele jaren kan hij die opdoen, maar zijn huisgemaakte kaas zal heel lang niet meer dan huisvlijt zijn.
Een vakman die een fabriek leidt, is nadrukkelijk een groter ambachtsman.
Wat de Ierse definitie doet is een markt beschermen. Zo worden er wijnen onder Oorsprongsbenamingen gemaakt die eigenlijk te vies zijn om uit een wijnfabriek te komen. Echt waar. Daarom zijn er inmiddels wijnmakers - echte kunstenmakers - die die oorsprongsbenaming weg hebben gegooid om hun eigen merk te maken: gewoon hun naam. Een 'ambachtelijk' product hebben ze niet nodig.
Tip voor de Consumentenbond. 'Met passie', onderzoek dat eens. Waar zit het wel in en waar niet? Sensatie meneertje!
Wat Klootwijk zegt. Een term als ambachtelijk gaan beschermen is volstrekt onzinnig, dat blijkt wel uit het feit dat de Ieren een half woordenboek nodig hebben om de term te definiëren. Die markt die volgens Dick afgeschermd wordt vind ik ook maar een onduidelijke. Sowieso zijn dat doorgaans geen producenten die in de supermarkt een ideaal afzetkanaal zullen zien, daar tussen die liefdeloze fabrieksproducten mét zonder passie.
En geloof mij, als het begrip ambachtelijk zijn marketing-waarde heeft verloren (is al een heel eind gebeurd), vinden we wel een nieuwe. Kan de consumentenbond die ook weer gaan beschermen.