In 2030 dreigt een landelijk drinkwatertekort in ons van oudsher waterrijke Nederland. We moeten ons waterverbruik terugdringen, van 129 liter per dag nu naar een nieuwe norm 100 liter per dag in 2030. Hoe dat kan, onderzoekt de overheid. Mogelijk is het belasten van 'overmatig' drinkwatergebruik een optie.
Tien scenario's brengen de onderzoeksbureaus Witteveen+Bos en PWC in kaart in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het ministerie wil weten wat er gebeurt als overgebruik van drink-, grond- en oppervlaktewater wordt belast.

Het 'brede onderzoek' komt niet uit de lucht vallen. Precies een jaar geleden riep het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de overheid op tot ‘snelle actie’.

In 2030 dreigt een landelijk drinkwatertekort. De afgelopen jaren werd drinkwater in Nederland al aanmerkelijk duurder, als gevolg van inflatie, hogere kosten voor energie en zuivering en de noodzaak van investeringen in infrastructuur om de beschikbaarheid van drinkwater te waarborgen. En nu al zijn hele nieuwbouwwijken én bedrijven niet zeker van een aansluiting. De nieuwbouwplannen van Nederland maken de situatie nog ongemakkelijker.

"Technisch gezien hebben we geen drinkwatertekort in Nederland," zegt hoogleraar drinkwater Luuk Rietveld in de Volkskrant. Nederland heeft volgens hem een 'planningsprobleem': "de overheid is niet voorbereid op de toenemende vraag." Er zijn investeringen nodig, maar niemand weet waarin precies, laat staan wat er in de praktijk moet gebeuren. Het onderzoek moet een duidelijk beeld scheppen.

'Comfortwater' belasten
Sowieso wil de overheid dat we zuiniger met drinkwater omgaan. En dus is één van de onderzochte scenario's of het mogelijk is mensen die veel water verbruiken extra te laten betalen om waterbesparing te bevorderen. 'Comfortwater', noemt Vitens, het grootste waterbedrijf van Nederland, dat. Denk aan het sproeien van de tuin in de zomer of het vullen van het zwembad bij mooi weer. "Voor een huishouden willen we straks een basistarief voor het water dat gebruikt wordt om te koken, drinken, douchen en wc doortrekken," zegt woordvoerder Rik Dogger van Vitens in De Telegraaf. "De hoeveelheid water die daarbij hoort is de standaard, alles wat er bovenop wordt verbruikt zal duurder worden”.

Andere mogelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld tariefaanpassingen (zoals bedrijven laten betalen voor het gebruik van oppervlakte- of grondwater voor productieprocessen als koelen, wat nu nog gratis is), gedragsbeïnvloeding en technische oplossingen zoals vacuümtoiletten. Ook het ontzilten van zeewater en het filteren van afvalwater behoort tot de mogelijkheden, zegt Rietveld.

Er zitten wel een paar flinke addertjes onder het gras. Zo is het lastig om te bepalen wanneer huishoudens 'te veel' drinkwater gebruiken. Analoge watermeters houden niet bij wanneer klanten veel water verbruiken en waar ze dat voor doen, merkt RTL op. Bovendien geven klanten zelf de waterstand door.

Ook blijkt investeren in het drinkwater een zaak van de lange adem. Waterbedrijven zijn immers nutsvoorzieningen, die de neuzen van overheden, ondernemers, boeren en burgers in dezelfde richting moeten krijgen. In het FD voorziet Jelle Hannema, de terugtredend bestuursvoorzitter van Vitens, een benodigde 'schaalsprong' van €224 miljoen aan investeringen vorig jaar naar €646 miljoen in 2033. Bijvoorbeeld om nieuwe waterwingebieden te ontsluiten. Die zijn nauwelijks te vinden, omdat in ons kleine landje ieder plukje grond te maken heeft met natuurbeschermingsregelingen. "Als je nu een beslissing neemt, is die pas over tien jaar uitvoerbaar," zegt Rietveld. "Ik ga ervan uit dat de waterbedrijven weten wat ze moeten doen. Die maken langjarige prognoses. Er moet nu bestuurlijke verantwoordelijkheid worden genomen."

Alleen, door wie? "De resultaten komen rond de zomer en dan moet het nog naar de Tweede Kamer," zegt minister Mark Harbers. En dan? "We zijn nu nog demissionair, de uitkomsten zijn voor een nieuw kabinet."