Drieëntwintig 'exclosures' zetten onderzoekers op in de Amsterdamse Waterleidingduinen en Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Ze omheinden 23 stukjes karakteristieke duingraslanden, vochtige duinvalleien, en struwelen om ze te beschermen tegen overbegrazing door damherten, runderen en paarden. Het werkt! Het duinecosysteem blijkt zich deels snel en deels langzaam te herstellen van de intensieve begrazing door damherten.
In respectievelijk 2019 en 2020 zetten onderzoekers van PWN, de Universiteit van Amsterdam, Waternet, Stichting Bargerveen, en de Vlinderstichting hekken om 23 gebiedjes in de Amsterdamse Waterleidingduinen en Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het doel: de kwetsbare duinnatuur beschermen tegen overbegrazing en kunnen meten wat de impact van het ontbreken van begrazing is.
Met name in de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn de damherten de afgelopen jaren uitgegroeid tot een plaag. Werd in 2013 nog geprotesteerd tegen afschieten van een deel van de populatie, inmiddels is afschot, net als in de Oostvaardersplassen een reguliere beheermaatregel. Te veel grote grazers veroorzaken immers ecologische schade.
In de Waterleidingduinen zijn nu de eerste resultaten bekend van de afsluitingen. Die zijn nogal spectaculair. Het aantal plantensoorten in de exclosures is aanzienlijk toegenomen. Karakteristieke planten, zoals onder meer (duin)paardenbloem, mannetjesereprijs en echt bitterkruid en driedistel hebben meetbaar geprofiteerd van het gebrek aan begrazing. De diversiteit is toegenomen, net als de hoogte van de vegetatie en het bloemaanbod. In de nog wel begraasde referentiegebieden is dat niet het geval. Bovendien blijkt dat giftige plantensoorten, zoals duinkruiskruid, minder dominant worden zonder de aanwezigheid van damherten. "Damherten vermijden deze planten namelijk, waardoor ze in overbegraasde gebieden alle ruimte krijgen om te groeien en andere plantensoorten verdringen. In gebieden zonder damherten verliezen deze plantensoorten hun concurrentievoordeel," aldus Nature Today.
Het soms snelle en soms langzame herstel van biodiversiteit in de exclosures laat verschillen zien die samenhangen met de duur van de omheining, verschillen in bodemkwaliteit en de begrazingsintensiteit door damherten, grote grazers en konijnen. Al met al blijkt dat door het wegnemen van de intensieve begrazing met damherten het duinecosysteem zich herstelt.
Het onderzoek zal nog doorlopen naar 2024 en neemt daarin ook weersomstandigheden, de bodem en de daarin aanwezige bacteriën en schimmels mee, om uiteindelijk een "dieper begrip te krijgen van de complexe interacties in het duinecosysteem."
Met name in de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn de damherten de afgelopen jaren uitgegroeid tot een plaag. Werd in 2013 nog geprotesteerd tegen afschieten van een deel van de populatie, inmiddels is afschot, net als in de Oostvaardersplassen een reguliere beheermaatregel. Te veel grote grazers veroorzaken immers ecologische schade.
In de Waterleidingduinen zijn nu de eerste resultaten bekend van de afsluitingen. Die zijn nogal spectaculair. Het aantal plantensoorten in de exclosures is aanzienlijk toegenomen. Karakteristieke planten, zoals onder meer (duin)paardenbloem, mannetjesereprijs en echt bitterkruid en driedistel hebben meetbaar geprofiteerd van het gebrek aan begrazing. De diversiteit is toegenomen, net als de hoogte van de vegetatie en het bloemaanbod. In de nog wel begraasde referentiegebieden is dat niet het geval. Bovendien blijkt dat giftige plantensoorten, zoals duinkruiskruid, minder dominant worden zonder de aanwezigheid van damherten. "Damherten vermijden deze planten namelijk, waardoor ze in overbegraasde gebieden alle ruimte krijgen om te groeien en andere plantensoorten verdringen. In gebieden zonder damherten verliezen deze plantensoorten hun concurrentievoordeel," aldus Nature Today.
Het soms snelle en soms langzame herstel van biodiversiteit in de exclosures laat verschillen zien die samenhangen met de duur van de omheining, verschillen in bodemkwaliteit en de begrazingsintensiteit door damherten, grote grazers en konijnen. Al met al blijkt dat door het wegnemen van de intensieve begrazing met damherten het duinecosysteem zich herstelt.
Het onderzoek zal nog doorlopen naar 2024 en neemt daarin ook weersomstandigheden, de bodem en de daarin aanwezige bacteriën en schimmels mee, om uiteindelijk een "dieper begrip te krijgen van de complexe interacties in het duinecosysteem."
