In april verschenen twee gedachten van wetenschappers om met de Nederlandse stikstofcrisis om te gaan. Het ene setje wetenschappers beantwoordde de vraag of de zogeheten Kritische DepositieWaarde (KDW) uit de wet kon. Het andere setje probeerde vanuit de inhoud van de vraagstukken het stikstofvraagstuk op te lossen. Vandaag haalde de Volkskrant het tweede setje uit de vergetelheid die het - interessante - plan alweer ten deel was gevallen.
In beide setjes speelde hoogleraar Wim de Vries van Wageningen UR een rol. In samenwerking met de Leidse hoogleraar Jan-Willem Erisman en de Utrechtse milieujurist Chris Backes betoogde hij dat de KDW in de wet moet blijven. Tevens betoogde hij samen met Backes en Erisman dat natuur en duurzaamheid om meer draaien dan alleen stikstof.
In eigen tijd en dus onbetaald en zonder belanghebbende opdrachtgever werkte De Vries met zijn Wageningse collega's Martin van Ittersum, Gerard Ros en econoom Roel Jongeneel een plan uit dat boeren perspectief moest geven, ver weg van de details van wetgeving en ander geneuzel dat afleidt van de echte vraagstukken. Fleur Damen van de Volkskrant haalde het interessante plan uit de mottenballenmand waar het inmiddels alweer was beland.
In de tekst van Damens stuk zijn boeiende passages te vinden. De boer moet aan steeds strengere emissie-eisen voldoen op alle gebieden (bodem, lucht water en klimaat), maar krijgt niet voorgeschreven hoe dat moet (dat mag hij bepalen met zijn eigen ondernemerschap) en is niet langer gehouden aan een toets op depositie. De noodzakelijke reducties voor het land als geheel, heeft het viertal teruggerekend naar de benodigde reductie per hectare. Iedere boerenbedrijf heeft zo weer een kans op voortbestaan als het zijn doelen weet te halen, behalve boeren die op 500 meter van een natuurgebied werken. Zij moeten accepteren dat ze sterk moeten extensiveren. Verder moeten bedrijven die bij Nederlandse boerenbedrijven inkopen een landschapsbelasting betalen. Dat betekent dat een Nederlandse boer zó aantrekkelijk moet weten te zijn voor bijvoorbeeld Albert Heijn, Jumbo of HAK, Heineken en Bolletje dat ze een meerprijs willen betalen voor een Hollands ei, Brabantse prei of veldertjes, Groningse gerst of Friese rogge.
Zo simpel is in essentie hun plan. Het is wel streng, want de doelen zijn een halvering van de bestaande emissies ten opzichte van 2018. Boeren kunnen er boos van worden, maar het biedt weer een duidelijk perspectief, zeggen De Vries en Van Ittersum in de Volkskrant. En ja, het is ook nog wel zo dat het meten van de emissies een dingetje is dat geijkt moet worden. Maar verder is het een plan, zegt de Vries, zonder ‘juridische neuzelarij’ en zonder noodzaak om te duiken in ‘het detail van het detail’.
In zijn eenvoud van reductie-eisen was het plan de moeite waard. Ondernemende boeren konden hun kansen pakken; wei er geen brood in zag, kon zelf besluiten te stoppen. De minister van stikstof stopte het in de la en gaf onderwijl opdracht aan weer andere Wageningers om door te rekenen wat een nieuw model over de effecten van stikstofdepositie (het resultaat van emissies, maar onbeïnvloedbaar voor een individuele boer) betekent voor het KDW-gedoe in de wet. Die moet flink strenger, constateerden ze. En daarmee ligt het hele plan dat de Wageningers opstelden weer op zijn gat, zolang de politiek niet durft te besluiten dat de KDW gehaald moet worden met x% reductie door iedereen die emitteert. De KDW doet er dan niet meer toe in de boerenpraktijk en de boer weet waar hij of zij aan toe is.
Het demissionaire kabinet houdt nog altijd vast aan het detail in het detail. Een nieuw kabinet straks kan beslissen om gewoon een besluit te nemen over emissies die bedrijven moeten halen. De stikstofcrisis verdwijnt dan als sneeuw voor de zon, al zullen de nodige bedrijven verdwijnen omdat ze de doelen te ambitieus vinden en er geen gat in zien om zo te investeren dat ze aan de emissie-eisen kunnen voldoen. De eerlijkheid gebiedt te vermelden dat ook in het Erisman-plan emissies leidend zijn, ondanks het meer juridische karakter van die tekst en de voorkeur voor de KDW in de wet.
Gerard Ros zei dit voorjaar dat het juridische gedoe en de losse maatregelen voor een betere bodem, schonere lucht en minder klimaatbelasting de landbouw grotendeels zal laten verdwijnen uit Nederland. Het plan dat de Volkskrant vandaag weer even in de schijnwerpers zet "benadrukt dat wij een toekomst zien voor de landbouw in Nederland".
In eigen tijd en dus onbetaald en zonder belanghebbende opdrachtgever werkte De Vries met zijn Wageningse collega's Martin van Ittersum, Gerard Ros en econoom Roel Jongeneel een plan uit dat boeren perspectief moest geven, ver weg van de details van wetgeving en ander geneuzel dat afleidt van de echte vraagstukken. Fleur Damen van de Volkskrant haalde het interessante plan uit de mottenballenmand waar het inmiddels alweer was beland.
In de tekst van Damens stuk zijn boeiende passages te vinden. De boer moet aan steeds strengere emissie-eisen voldoen op alle gebieden (bodem, lucht water en klimaat), maar krijgt niet voorgeschreven hoe dat moet (dat mag hij bepalen met zijn eigen ondernemerschap) en is niet langer gehouden aan een toets op depositie. De noodzakelijke reducties voor het land als geheel, heeft het viertal teruggerekend naar de benodigde reductie per hectare. Iedere boerenbedrijf heeft zo weer een kans op voortbestaan als het zijn doelen weet te halen, behalve boeren die op 500 meter van een natuurgebied werken. Zij moeten accepteren dat ze sterk moeten extensiveren. Verder moeten bedrijven die bij Nederlandse boerenbedrijven inkopen een landschapsbelasting betalen. Dat betekent dat een Nederlandse boer zó aantrekkelijk moet weten te zijn voor bijvoorbeeld Albert Heijn, Jumbo of HAK, Heineken en Bolletje dat ze een meerprijs willen betalen voor een Hollands ei, Brabantse prei of veldertjes, Groningse gerst of Friese rogge.
Zo simpel is in essentie hun plan. Het is wel streng, want de doelen zijn een halvering van de bestaande emissies ten opzichte van 2018. Boeren kunnen er boos van worden, maar het biedt weer een duidelijk perspectief, zeggen De Vries en Van Ittersum in de Volkskrant. En ja, het is ook nog wel zo dat het meten van de emissies een dingetje is dat geijkt moet worden. Maar verder is het een plan, zegt de Vries, zonder ‘juridische neuzelarij’ en zonder noodzaak om te duiken in ‘het detail van het detail’.
In zijn eenvoud van reductie-eisen was het plan de moeite waard. Ondernemende boeren konden hun kansen pakken; wei er geen brood in zag, kon zelf besluiten te stoppen. De minister van stikstof stopte het in de la en gaf onderwijl opdracht aan weer andere Wageningers om door te rekenen wat een nieuw model over de effecten van stikstofdepositie (het resultaat van emissies, maar onbeïnvloedbaar voor een individuele boer) betekent voor het KDW-gedoe in de wet. Die moet flink strenger, constateerden ze. En daarmee ligt het hele plan dat de Wageningers opstelden weer op zijn gat, zolang de politiek niet durft te besluiten dat de KDW gehaald moet worden met x% reductie door iedereen die emitteert. De KDW doet er dan niet meer toe in de boerenpraktijk en de boer weet waar hij of zij aan toe is.
Het demissionaire kabinet houdt nog altijd vast aan het detail in het detail. Een nieuw kabinet straks kan beslissen om gewoon een besluit te nemen over emissies die bedrijven moeten halen. De stikstofcrisis verdwijnt dan als sneeuw voor de zon, al zullen de nodige bedrijven verdwijnen omdat ze de doelen te ambitieus vinden en er geen gat in zien om zo te investeren dat ze aan de emissie-eisen kunnen voldoen. De eerlijkheid gebiedt te vermelden dat ook in het Erisman-plan emissies leidend zijn, ondanks het meer juridische karakter van die tekst en de voorkeur voor de KDW in de wet.
Gerard Ros zei dit voorjaar dat het juridische gedoe en de losse maatregelen voor een betere bodem, schonere lucht en minder klimaatbelasting de landbouw grotendeels zal laten verdwijnen uit Nederland. Het plan dat de Volkskrant vandaag weer even in de schijnwerpers zet "benadrukt dat wij een toekomst zien voor de landbouw in Nederland".
