Steel vertelde mij nou juist dat ze alleen maar zoekende is: hoe herstellen we ons gevoel voor wat eten betekent en hoe krijgen we het weer zo geproduceerd dat we voelen dat het klopt? Nederland, zei ze, is een modelland als het aankomt op haar pleidooi voor landbouw rond steden. We zijn alleen de band en het zicht erop kwijtgeraakt. De emotionele, wel te verstaan. Kennelijk is nabijheid alleen niet genoeg.
De wind en de geluiden draaien. Via Giedo de Snijder kwam ik gisteravond op een site die een interview met Michael Pollan met de Canadese Globe and Mail citeert. Michael Pollan, de held van menigeen die ook Steel scheef leest, blijkt een Grote Landbouw niet als een tegenspraak tot Kleine Landbouw te zien. Dat is opmerkelijk. Hij gaat zover om grootsuper WalMart te promoten waar het bedrijf voor Big Local gaat en aarzelde bovendien niet om te zeggen dat het Groot/Klein onderscheid niet relevant is:
There are people in the food movement who aim to replace Big Ag with Small Ag. But I think there are many more people in the food movement who seek to reform Big Ag. And to cast it as a choice between the small, diversified, sustainable farm and the highly productive massified farm is a false choice.
Een nieuw geluid? Ik weet het wel zeker. Het oude - dat leidde tot de inmiddels gevestigde gedachte 'small Ag' only - was te eenkennig. Een tegenspraak? Nee. Ik vroeg Michael Pollan 2 jaar geleden of hij tegen tech of groot was. Nee, zei hij ook bij die gelegenheid. Mac van Dinther en Slow Food's Sandor Schiferli wilden het niet horen en verweten me het een en ander. Pollan is wijzer. Steel ook. Een nieuwe revolutie in de denkwereld over landbouw is onderweg. Journalisten moeten hun penpunten opnieuw slijpen en van de automatische piloot halen. In een interview met ondergetekende ging Liesbeth van Tongeren (GroenLinks), na een korte hik, al mee in dat nieuwere beeld.
Nu ook Pollan, een van de oudste helden van de Food Revolution, anders uit de kast komt nogmaals de vraag: wat is dat, die Food Revolution?
Een voorzet alvast. Het grote verschil met de oude landbouw is en blijft dat het moet kloppen, dat we echt willen weten hoe het zit en er nog over mee willen beslissen ook.
Maartje Somers plaatste Steel in een historisch perspectief. Ze was een beetje verbolgen over mijn te snelle wegzetten van haar stuk in de categorie 'gezellige stadstuinbouw'. Daar heeft ze gelijk in. Voor een verdergaande gedachtenvorming over Steel: zie het interview met Steel dat vandaag op Foodlog verscheen.