Louise Fresco was de duivel en Michael Pollan Jezus. Zo reageerde het anti-technologie en romantische pro-biologische publiek op een column die Fresco in de NRC schreef. Ondergetekende probeerde te laten zien dat de twee het over verschillende dingen hebben en wellicht helemaal niet zo ver van elkaar staan. Fresco heeft als zorg het voeden van de wereld en vergeet dat machtsconcentraties en te ver doorgeschoten arbeidsdeling in de handen van een handjevol grote partijen onhandig zijn. Daar heeft Pollan het over, al denken de romantici die hem - zonder zijn medeweten of 'consent' - hebben gekaapt door hem tot de leidsman van hun romantiek te benoemen, dat hij het vooral over een landbouw zonder technologie heeft.
Twee van Nederland's foodintellectuelen - een journalist en een Slow Food-man - moesten erom lachen en noemden me met duidelijk plezier een draaikont toen ik eerst Fresco en daarna Pollansteunde vanwege hun uitstekende analyses van de manier waarop ons eten wordt gemaakt, zou moeten functioneren. Onderstaand Fresco's TED-lezing daarover zoals die deze maand online ging. Oordeel zelf als je naar Fresco kijkt en haar tone of voice hoort.
OK, de Jezus-act aan het einde van haar TED-lezing is over de top, maar ik moest er hard om lachen en begreep meteen waarom ze haar aanvallers maar liet raaskallen. En ook Pollan moet voorzichtig zijn. Hemelvaart en het Pasen dat daaraan voorafgaan liggen nog vers in het geheugen.
38 reacties
#38
-
Karine
-
26 mei '09 21:57
Eindelijk tijd genomen om deze voordracht te bekijken. Mooie presentatie, goed punt natuurlijk van Fresco. We leven in een wereld waarin technologie broodnodig is, waarin het fijn is dat de meeste mensen niet meer op hun akkertje hoeven te buffelen voor hun dagelijks eten.
Maar wat ik niet snap is dat Fresco zo het conflict aangaat met Michael Pollan. In mijn ogen is dat niet terecht. Pollan is geen wetenschapper, maar journalist met een interesse in voeding en gezondheid. Hij heeft een goed punt als hij laat zien dat de voedingsindustrie ook uitwassen heeft en het voedingspatroon niet altijd positief beinvloedt. Fresco zou dat punt mee moeten nemen in haar onderzoek en het niet als aanval moeten interpreteren.
#37
-
anne uulderma
-
26 mei '09 18:53
Pieternel,dat zou eventueel kunnen,als er een nederlandse vertaling bijgegeven zou worden.Op deze manier behoud je het binnen een bepaald cirquit m.i.
Niet een ieder is het gegeven,de ,engelse taal,dusdanig te volgen om er nog een draad aan vast te kunnen knopen.
Daarom,op familiedagen,verjaardagsfeesten gesprekken aangaan over het doodnormale als ,eten,.Een ieder daarbij in waarde latend.
Grappig,moet nu ,simply, intoetsen.
#36
-
Pieternel van Velden
-
24 mei '09 0:20
Een goed, vers product verkoopt zichzelf. Dat geloof ik zeker. Maar we zitten nog steeds met het probleem dat we de laatste veertig jaar verkeerde eetgewoontes hebben aangeleerd en weer moeten afleren. Je zal dus behalve verkopen ook moeten communiceren en onderwijzen.
Ik zou graag zien dat de woorden van mevrouw Fresco zouden doordringen tot de massa, inplaats van tot een select gezelschap.
#35
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 23:56
Ja Pieternel, soms zijn we hier - ook tot mijn spijt - net een stel losgeslagen intellectuelen. Gelukkig zit aan dat 'niet voor niks' weer een ander verhaal aan vast dat verdacht veel lijkt op netwerken die Godin - ik linkte hem hierboven - schetst: het gaat niet om 1 enkel medium maar om een netwerk.
Foodlog heeft overigens dringend de behoefte om z'n formule te ontwikkelen, meer echt interessant dagelijks nut ipv alleen intellectuele hersengymnastiek. Maar het verhaal daarover is hier niet op z'n plek.
Ik denk dat je tuinders gelijk hadden: het heeft geen zin, als ze zelf niet herkenbaar ergens te koop zijn. Ik roep het wel vaker: ze moeten eigen winkels beginnen, maar niet alleen als groentenboeren, want dat is te weinig. Een compleet assortiment zou prima werken.
Dan kan zo'n blad zin hebben, maar misschien is de winkel al zat. Zeker als je weet hoeveel kwaliteit er voor zo weinig kan liggen. Als je dat goed doet, gaat het vlgs mij lopen als een tierelier.
#34
-
Pieternel van Velden
-
23 mei '09 23:22
@ Dick:
'Ik heb foodlog niet voor niets opgericht met als doel al die discussies weer in de gewone openbaarheid van een voor iedereen te volgen keukentafel gesprek te brengen.'
Dick, ik vraag of deze discussies 'voor iedereen te volgen' zijn. Als ik deze draad lees verbaas ik me over de termen die jullie gebruiken. Ik vrees dus dat lezers afhaken of niet durven te reageren.
'Je vraagt je af in hoeverre het handjevol grote bepalers als de zaadveredelaars Pioneer en Monsanto regionaliteit en lokale autonomie en dus keuzevrijheid zullen toestaan.'
De zaadselectiebedrijven zijn best bereid om te leveren aan lokale initiatieven. Helaas gooien deze bedrijven en groepen telers het vaak op een akkoordje om het areaal in de hand te houden. Hetzelfde gevaar schuilt in Kwekersrecht. Een hele oude discussie. Natuurlijk is het manipulatie, maar er valt ook wat voor te zeggen. Zo is het een middel om alsnog een redelijke prijs voor producten te genereren of te voorkomen dat een goed veredelingsproduct te snel in te grote hoeveelheden op de markt komt om een vroege dood te sterven.
'Consumenten moeten hun mond open doen. Leveranciers die verder kijken zullen hen moeten informeren. Terzake kundige en leesbare media moeten de brug tussen die twee slaan.'
Ik heb in mijn tuinbouwwereldje op verschillende plaatsen het idee gedropt om een medium, zeg een blad, of een website op te zetten tussen producent/leverancier en consument. Ik kreeg weinig respons om de doodeenvoudige reden dat weinigen de commerciële kant zien zitten. Een 'Allerhande' tussen producent en consument.
#33
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 20:26
Willem, excuus. Je punt bleef liggen, terwijl het wezenlijk is. Je vraagt je af in hoeverre het handjevol grote bepalers als de zaadveredelaars Pioneer en Monsanto regionaliteit en lokale autonomie en dus keuzevrijheid zullen toestaan. Dan zou het dus bij een schone theorie blijven.
Maar waarom zouden deze grote partijen geen lokale systemen van hun zaden willen voorzien? Al is Nederland maar een kleine markt en heeft Procter & Gamble niet eens een Nederlandse maar een Benelux-leiding, ook hier verkopen ze hun wasmiddelen.
Het probleem dat je signaleert, zit wat mij betreft in een andere laag van hetzelfde vraagstuk. Als alleen maar mag wat er uit dominante grote partijen komt, dan kunnen oude of zelfs nieuwe andere zaden en werkwijzen niet meer. Daardoor zal regionaal nog steeds overal hetzelfde betekenen en landbouwsystemen opleggen, cq. het moeilijk maken daarvan af te wijken. Een Franse organisatie die oude zaden verzamelt - Kokopelli - heeft een overweldigende hoeveelheid fantastisch zaaigoed (ik eet er wel eens van), maar was zo dom zich buiten spel te zetten door zonder afdrachten te grootschalig in de zaadhandel te gaan. Dat was dom. Te alternatief en anti en dus werden ze nog meer anti.
De groten zijn via hun lobbywerk in staat af te dwingen wat in hun voordeel past, terwijl de (would-be) verder-dan-vandaag-kijkers dat niet zijn en - zoals ik net beweer - ook regelrecht stomme dingen doen.
Bij het werk van de groten zijn overheden en handelsorganisaties van overheden betrokken die het laten gebeuren. Is het misschien zo complex geworden dat die het niet meer snappen? Of is er sprake van koehandel in de regulering van de wereldhandel? Ik hou het op een combinatie van beide aspecten.
Je hebt het over een crisis die wellicht moet gebeuren voor 'we' - 'ze', die regulatoren en hun onderhandelaars - tot zinnen komen. Maar waar zou die uit moeten bestaan om om zelfs maar op midellange termijn zichtbaar te worden? Wie maakt zich druk over de aardbei die hij eet, de tarwekloon in zijn brood of de maiskloos die het varken dat je eet voor je in vlees heeft omgezet? Aardbeien zijn aardbeien, tarwe is tarwe, mais mais en varkensvlees varkensvlees.
Gek genoeg denk ik dus dat Karine gelijk heeft. Consumenten moeten hun mond open doen. Leveranciers die verder kijken zullen hen moeten informeren. Terzake kundige en leesbare media moeten de brug tussen die twee slaan.
'Wat moet de overheid doen?', vroeg iemand van die overheid me achterlangs. Ik heb het antwoord zoals ik het zie zojuist gegeven. Als burgers het recht hebben om zelf te kiezen en de maatschappij mee in te richten, moeten ze daar door middel van boeiend en volstrekt onafhankelijk gebrachte informatie - content is nota bene de snelst groeiende industrie!!! - aan deel kunnen nemen. De rest is dan aan de markt en de markt van de democratie, oligo- en monopolies daargelaten.
NB: we hebben het nu sterk over de zaadveredelaars. Behalve biodiversiteit, zie ik zelden een argument waarom het erg zou zijn als regionaal over hetzelfde zou zijn.
#32
-
Willem Treep
-
23 mei '09 17:42
@Dick, de belangen die ik bedoel zijn die van de grootschalige partijen. Door middel van lobby proberen deze 'codex alimentaris'-achtige beslissingen er door heen te duwen. Terwijl regionale partijen zich nog moeten verenigen om hun belangen goed vertegenwoordigt te zien. De eisen om eten te maken worden zo hoog dat de kosten om deel te nemen aan het marktproces te hoog worden.
Het mooiste voorbeeld vind je terug in woorden. Zo is er het woord: derivaat: Afgeleid product. Dit wordt in de ingrediëntenbusiness veel gebruikt: afgeleide producten van soya, van palmolie e.d.
Waardoor was ook al weer de financiële crisis ontstaan? Derivaten: samengestelde producten waar niemand meer het zicht op heeft.
Vergis je niet, ik geloof in technologie en zeker in micro-technologie waar de verbondenheid met het product en de technologie nog blijft bestaan.
We moeten het alleen allemaal nog wel kunnen begrijpen.
#31
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 12:50
Zeker en vast. Natuurlijk is er alle reden optimistisch te zijn.
Maar wel dit MAAR ..... Je zou aan de die rij ook kunnen toevoegen Wakker Dier, Milieudefensie, Varkens in Nood, Greenpeace, Fair Trade-verdedigers. En ik doe dat niet graag. Sterker nog: ik zoek het debat met ze en wijs ze op de consequenties van hun manier van communiceren, want ook zij zorgen voor het soort desinformatie die Fresco tot een duivellin maakte en Pollan tot een Jezus.
Deze organisaties maken zich allemaal even schuldig aan de macht van simpele pakkende boodschappen die naast en soms zelfs ver naast de waar- en werkelijkheid van hun eigen doelen liggen.
Ik sprak onlangs met Arthur Wiltink, het Wakkere Opperdier. Over de inhoud van het gesprek zal ik niet schrijven. Wel over het onderwerp dat we bespraken: kun je alleen maar simplex communiceren en kan het ook complex? Want voor je het weet loopt het uit de hand omdat je ingrijpt in complexe systemen die door de manier waarop ze zich organisch ontwikkeld hebben aan alle kanten ergens aan vast zitten. Als je die niet in de openbaarheid brengt, zal er nooit draagvlak ontstaan om ze aan te passen met de snelheid die wellicht gewenst is. Zelfs niet als bedrijven - met al hun dan opeens relatieve 'macht' - het zouden willen. Omdat niemand het begrijpt.
Ik denk niet dat het doel moet zijn de ene massamediale boodschap voor de andere in te ruilen, maar het weerbaar makende gesprek op gang te brengen.
Ik ken Klootwijk een beetje en begrijp dus de ergernis precies op dat punt die hij hierboven uit. Daar gaat dit over: kunnen we als maatschappij nog tegen elkaar zeggen 'let's get real?'en laten we relevante van irrelevante feiten proberen te scheiden.
Ik zou er nog eens goed op kauwen hoe het kan. Fresco was al afgebrand in de pers voor haar waarschuwingen bij Pollan. Ik was een draaikont, volgens meneren van de Volkskrant en Slow Food. Nu is Fresco hier opeens weer een held.
Het grootste probleem is ons democratisch tekort. Arnold Heertje, ik citeer hem de laatste tijd veel omdat hij een standbeeld verdient, noemt het ons intellectueel tekort. In veel van de bewegingen die je zo kunt noemen zit een groot dédain voor een democratisch gesprek op basis van werkelijke informatie en werkelijke kennis van zaken. Daar zou 'het volk' te stom voor zijn.
Fresco - een intellectueel, misschien wel op het tuttige af - bewijst hierboven dat het wel degelijk kan. Al blijft dit een one-off die zo weer verdwenen is. Van dit soort verhalen moet je een stroom maken.
Enfin, foodlog doet z'n best om zijn steentje daaraan bij te dragen al raakt het gesprek regelmatig van de weg. Democratie heeft hebbelijk- en onhebbelijkheden.
#30
-
Rene de Bruin
-
23 mei '09 11:55
@Dick over het probleem van macht: het is natuurlijk een complex ´probleem´, waarbij het niet om de macht zelf gaat, maar de verdeling ervan. Je hebt gelijk, meerdere partijen spelen hierbij een rol, ik probeerde alleen aan te geven dat technologie niet neutraal is en dus ook niet bij per definitie ´de´ of een oplossing. En ook niet per definitie negatief. Ach ja, iedereen heeft zo zijn stokpaardjes. Ben het overigens wel met je eens over de consumentenmacht. Hoopgevend is in ieder geval dat er op verschillende terreinen wereldwijde bewegingen (movements) in opkomst zijn, Slow Food, Urban Agriculture etc. Dat zijn de bewegingen waar Fresco ook aan refereert. Laten we kijken hoe we die verder kunnen ondersteunen.
En dan nog: formele macht en informele macht. De zichtbare macht en de onzichtbare macht. Daar zit je hier ook in te roeren ;-). En nu ga ik machtsmisbruik plegen op het gras, dat nodig een kopje kleiner moet.
#27
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 11:07
By the way, over de rol van het soort media als foodlog en de 'balance of power' schreef ik laatst een hoofdstukje in een ouderwets geprint medium, het Jaarboek Uitgeven 2009 (inCT). Het verscheen 3 weken geleden. Ik zal het maar eens scannen en hier online zetten. Het malle feit doet zich voor dat ik van de eindtekst (die nog gewoon met drukproeven tot stand kwam) zelfs geen PdF-je van heb ;-)
#26
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 10:42
Ja, dat ben je, maar alleen omdat het een theoretisch standpunt is dat uitgaat van de veronderstelling dat consumenten als een collectief duidelijk kunnen maken wat ze willen. Daarvoor ontbreken hen de middelen (m.n. informatie) en organisatiegraad (communicatie- en besluitvormingskanalen).
Er is wellicht sprake van consumentenmacht per incident. De Keuringsdienst van Waarde kwam enkele maanden geleden in het nieuws met 'analoge kaas'. Het programma trok het naar boven, het pakte onder journalisten en vervolgens onder het publiek. Of het een relevant onderwerp is, bleef de vraag (analoge kaas is een prima product voor k-en-k eten omdat het monkey proof is), maar bereikt is dat er op verpakkingen niet meer over kaas gelogen mag worden. Het volgende programma in de reeks - over de veel relevantere nep van IKB - viel weer in de gebruikelijke receptie van het programma, onderhoudende en vermakelijke informatievoorziening die, bij een groep consumenten, ongetwijfeld tot een momentje van nadenken leidt. Maar niet tot iets concreets dat zelfs maar in de buurt van een 'countervailing power' komt. Daar gaat het punt dat jij aanreikt tenslotte over: als consumenten het willen kunnen ze de machtsbalans herstellen.
Individuele consumenten die bij de Reclame Code Commissie klachten indienen op exact hetzelfde onderwerp als de kaas van de KvW - knollen voor citroenen verkocht krijgen; wij noemen het hier 'neppen' - krijgen stelselmatig nul op het rekest. Zelfs bij de VWA, toch een serieus gremium, kreeg Groothedde onlangs dezelfde respons.
Dat komt - het is een wilde hypothese mijnerzijds - omdat die klachten het totale systeem van liegen aan de orde stellen. Het is zo wijdverbreid en normaal, dat het iedereen het mag. Daar kom je als consument, Keuringsdienst van Waarde of foodlog.nl niet doorheen.
En nu spreek ik mezelf natuurlijk geweldig tegen. Ik heb foodlog niet voor niets opgericht met als doel al die discussies weer in de gewone openbaarheid van een voor iedereen te volgen keukentafel gesprek te brengen.
Op de site van TED staat bij toeval ook een nieuwe lezing van Seth Godin, een van de masterminds in de democratische en zingevingsbetekenissen van nieuwe interactieve media. Hij zegt het allemaal makkelijk en met veel gevoel voor effect, maar als je voor elkaar krijgt wat hij zegt - 'start a movement' - dan doe je wat. Maak de consument weerbaar en laat hem zelf weer nadenken over het normale dat ze eigenlijk volstrekt absurd vinden als ze er even bij stil zouden staan.
#25
-
Karine
-
23 mei '09 1:10
Uiteindelijk zijn de werkelijke machthebbers toch de consumenten? of ben ik nu TE naief?
Karine
#24
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 0:53
René en Lizet, de werkelijke machthebbers zijn waarschijnlijk de verkopers van eten. Zij besteden graag uit voor hun private label spullen. Ook de A-merken besteden graag uit en strijken in Nederland een dikke 500 miljoen euro - en waarschijnlijk meer - op aan directe en indirecte overheidssusbsidies zonder dat ze zelf ook maar een cent risico lopen.
Opnieuw dus: waar zit het probleem van macht?
#23
-
Dick Veerman
-
23 mei '09 0:40
'En om tot een regionaal voedselnetwerk te komen dienen andere belangen ingevuld te worden.' Willem, welke?
#22
-
Willem Treep
-
22 mei '09 23:35
Het model dat Fresco liet zien inspireert me. Het lijkt wel hegeliaans: these-antithese-synthese. kleinschalig - grootschalig - regionaal.
Wat ik me afvraag is in hoeverre de gevestigde belangen (macht) dit proces kunnen tegenhouden. De lobby van de grootschalige Monsanto's is groot. En om tot een regionaal voedselnetwerk te komen dienen andere belangen ingevuld te worden.
Is er eerst een crisis nodig?
Op een of andere manier moeten we dat op burgerniveau zien te doorbreken. Het initiatief voor het onderzoek van Motivaction geeft mogelijkheden:
Ik wil wel weten hoe een consument een aardappel, ui, bloemkool of peer ziet: van kleinschalig, grootschalig en regionale teelt. En wat ie daar voor over heeft.
Of moeten we gewoon wetten maken?
#21
-
Rene de Bruin
-
22 mei '09 18:39
Goed punt Lizet, je legt de vinger op de zere plek. Technologie en macht, daar zijn boeken over vol geschreven. Het is vaak zo dat de technologie die ontwikkeld wordt door en voor de voedingsmiddelenindustrie en multinationale bedrijven zo in elkaar steekt dat de dominante machtsverhoudingen bevestigd en versterkt worden. De patentenkwestie is daar een voorbeeld van. De afhankelijkheid van boeren wordt daardoor versterkt. Dat is niet alleen maar negatief, want soms biedt dat aan de andere kant ook weer voordelen op (hogere opbrengsten, beter inkomen). Waar het om gaat is dat technologie niet neutraal is, maar feitelijk altijd een bepaalde code in zich draagt waarmee sociale verhoudingen (tussen boeren en de industrie bijvoorbeeld)weerspiegeld worden. En we zien dat deze verhoudingen dan vaak door middel van wetten en regels verder worden bestendigd. Vaak - ook op Foodlog - wordt er aan gerefereerd dat de hygiëne wetgeving en controles in Nederland de industriële verwerkingsprocessen als standaard nemen om ook de ambachtelijke producent de maat te nemen. En niet voor niets heeft de Nederlandse industrie er voor gelobbyed om rauwmelkse kazen te verbieden. De techniek (ambacht)van de zelfkazer creërt nl. speelruimte ten opzichte van de industrie en tast hun machtspositie aan. Empowerment houdt dus o.a. in dat we werkwijzen (technieken) ontwikkelen en ondersteunen die de (ambachtelijke) producenten in staat stellen om zelfstandig hun beroep te blijven uitvoeren en daarin hun eigen keuzes te blijven maken.
#20
-
Wouter Klootwijk
-
22 mei '09 18:23
Bracht het hier eerder ter sprake. Zoet water. Onze koning van straks zegt dat er schaarste komt aan zoet water. Maar er is genoeg, alleen veel op de verkeerde plek en weinig of niets waar men er naar snakt.
Het idee om water over duizenden kilometers te verplaatsen door een pijplijn wordt krankzinnig gevonden.
Maar kijk eens op de kaart van de Noordzee, het onderwaterpijpieidingennet voor gas en olie, kijk naar de gasleidingen in Europa. Hoezo krankzinnig?
Omdat olie en gas nog een half eeuwtje de wereldeconomie op stoom moeten houden vindt niemand het gek dat er slim transport is van brandstof naar de plekken waar het nodig is.
Bij water zijn we dat niet gewend. Voorheen wel, aquaducten van weleer, de Romeinen, worden op school behandeld als architectonische wonderen, niet als voorlopers van het moderne waterleidingbedrijf.
En als in Spanje een paar fantasten bedenken hoe je de gigantische hoeveelheid zoet water uit het noorden, die naar de zee loopt, naar het droge midden kunt pompen zijn de eersten die protesteren mensen die aantasting van het landschap vrezen.
Ik zou, was ik daarzo en had ik er belang bij, zeggen, kom op met dat water en doe het goed. Maak het landschap er nog spannender van en weet dat we nu in de Spaanse woestijn voor half Europa, eh wat wilt u eten, dan telen we dat...
Er zijn in de hele wereld immense vruchtbare gebieden waar niks groeit, uitsluitend omdat er te weinig of geen goed water is. Maar pomp het er naartoe, op wind- en zonneenergie, klaar zijn we. Met water kunnen we nog wat beleven.
#19
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 18:05
Het gaat om misbruik van macht en middelen, de onbalans, de zelfverrijking, daar loopt het uit de hand. Ik was in september op een persconferentie van Monsanto/Bayer, met heel integere ontwikkelaars, maar hele enge bazen. Prima dat er rijst ontwikkeld wordt, en soja en weet ik al wat, wanneer die beter tegen een droger klimaat kunnen - Syrië heeft voor het eerst voedselhulp moeten inroepen van de VN, terwijl zij zich altijd beroepen op zelfvoorziening. Als de boeren daar van het platteland naar de stad trekken is dat een onomkeerbaar proces en gaat de kennis en kunde verloren - maar wie heeft de macht over de patenten en wat gebeurt daar mee. Interessant is het om de nieuwsberichten van het IRRI te volgen, International Rice Research Institute, tot voor enige jaren in Amsterdam gevestigd maar nu in Manilla.
#18
-
Dick Veerman
-
22 mei '09 17:49
Niemand zit uit loutere goedertierendheid in welke handel dan ook. Wat doen die bedrijven mis? Het is zo makkelijk er steeds op te wijzen. Maar net als in de AH-case rond Puur & Eerlijk blijkt er een formidabele luiheid te bestaan om een steekhoudend argument te formuleren. Al zie ik het bij Sander: het gaat om macht. But then again: wat is er mis met macht?
Empowerment zegt Rene. Inderdaad, maar wat is dat precies en wat doet macht dat die empowerment onmogelijk maakt?
Bayer, Pioneer, Monsanto (Seminis en De Ruijter Seeds heten ze hier ten lande, iemand van de laaste reageert hier af en toe; is het een boef?) en weer heel andere - zoals de kassenmakers waar Wouter het over heeft - ontwikkelen nl. de technologie waarmee een boel kan waar een boel mensen tegen zijn terwijl ze er juist voor zouden zijn als ze wisten waar het om gaat. Mochten lezers het niet weten: Fresco is voor GMO's, u-weet-wel dat waar Europa zo tegen is en 1 vd redenen dat we soja uit de Amazone halen ipv uit de VS.
En toch is er wat met macht. Dat ziet Pollan uiterst scherp. En er zit iets in techniek. Dat ziet Fresco heel scherp.
#17
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 17:38
Om bij de plantaardige bron te beginnen: De Monsanto's en Bayers zitten niet uit goedertierenheid in de zaadveredeling. Wie gaat dat monopolie aanpakken?
#16
-
Sander
-
22 mei '09 17:33
Mooi verhaal didactisch heel sterk gebracht. In 18 minuten iets heel moois neergezet. Chapeau.
Er is voldoende voedsel dat geproduceerd wordt. De prijs van massageproduceerde voedsel is laag, maar de bijkomende kosten voor de samenleving van het massa produceren zijn hoog. We moeten terug naar het begrijpen waar voedsel om gaat. We zijn erg verder verwijderd van onze landbouw. De schaal waarop ze over het voedselvraagstuk praat is mondiaal. “3 billion people living in cities. Cheap, affordable safe and diverse food.” Er is een zekere hoeveelheid van massa productie & mechanisatie nodig om deze miljarden mensen te voeden. Wetenschap kan daarbij helpen. Haar moraal is dat ieder individu de verantwoordelijkheid moet nemen voor het voedsel dat je eet. Ze mist het punt dat dominante marktmachten in een voedselketen er op uit zijn zoveel mogelijk geld te verdienen en hun winstgevende positie te behouden. Een dominante marktpartij zal alleen verantwoordelijkheid nemen mits de marktpositie onder druk dreigt te komen.
#15
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 17:21
WouterK dat is allemaal bekend wat je hier ophoest, hoef je alleen maar het Financieele Dagblad voor te lezen, om maar wat te noemen. Of een paar automatiserings- en ingenieursvakbladen. Of hier en daar eens te gaan kijken en luisteren. Oud nieuws dus, maar waar het om gaat: de mondiale visie om dat goed te regelen. Dat het monopolie van het 'zaaigoed' voor rijst die weinig water behoeft niet in handen van een paar multinationals is bijvoorbeeld. Dat grondstoffen voor voeding niet onbetaalbaar worden, omdat ze nu een aantrekkelijk beleggingsobject blijken.
Maar aangezien foodlog ook over feiten gaat, lijkt het me heel goed om mythes van brood uit de lucht als manna van de Zweden te ontzenuwen. Dat is ook goed voor de beeldvorming, juist informatie.
#14
-
Wouter Klootwijk
-
22 mei '09 17:15
En 'we' kunnen voedsel telen in kassen die geen energie meer kosten, maar netto meer energie produceren dan nodig is voor het product. Ongelofelijk, maar het is er al.
Bange vraag; komt er goed spul uit zo'n kas? Ik denk het wel. Misschien wel nog beter spul.
#13
-
Wouter Klootwijk
-
22 mei '09 16:59
Ja, ik lees. De brandende kwestie is of brood uit de lucht kwam vallen of aan kwam varen. En of het woord puur voortaan alleen nog op chocola moet staan.
Fresco getuigt vurig en met kennis van zaken. Je kunt slim telen zonder water te verspillen, zegt ze. Maar hier vraagt men zich niet af hoe dan, zodat we mogelijk van ergens uit de wereld daarover nieuws krijgen, Nee, hier wordt het ene niksje met het andere niksje beantwoord. Wit brood kwam niet naar beneden...
Maar in Friesland worden windmolens gebouwd die van waterdamp in de lucht drinkwater maken voor de mensen op de grond. Een zo'n molen kan voor drieduizend mensen drinkwater uit de lucht plukken.
#12
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 16:30
Zeg Wouter, moet dat nou weer? Doe me in ieder geval het genoegen om mijn bijdragen in deze draad ook gewoon te lezen.
#11
-
Wouter Klootwijk
-
22 mei '09 16:27
Allahallemachtig, hebben we eens een glashelder verhaal, goede kijk op wat ons overkomen is, uitstekende visie op hoe het verder moet,
gaan de dames Foodlog er toch weer een zijlijn aan macrameeen. Het woordje dit moet niet het woordje dat zijn en Fresco's gulpje stond een klein eindje open. Het ontbreekt er nog maar aan dat er niet voor de driehonderdste keer sinds Foodlog begon allergie voor gluten bij wordt gehaald.
Krijg ik kippenvel van opwinding als ik Fresco bezig hoor, miesmuist Amsterdam dat ze Tarvo omhoog had moeten houden daar in Califonie.
Foodlog verdient echt beter.
#10
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 15:46
Florine, werd er überhaupt wel brood gedropt? Het Zweedse brood kwam per schip. De voedselpakketten uit de lucht bevatten etenswaar dat tegen een harde landing kon: blikvoer en droogvoer.
#9
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 15:45
Hé Dick, ik verwijt jóu niets, maar zou er voor willen pleiten dat foodlog niet mee gaat doen aan het woordneppen. Ik kijk overigens met belangstelling uit naar het Motivaction-rapport. Want inderdaad, we zijn de tijd van gezellig, langzaam, kneuterig enzo wel voorbij. We hebben hard nieuwe richtingen nodig en wanneer die door verhalen als Fresco en Pollan ze houden een kans krijgen, prachtig. De ver-Libellisering van eet-bewegingen kan dan even een eigen leven gaan leiden/lijden ;-).
#8
-
Maarten Fischer
-
22 mei '09 15:42
Genieten dit soort filmpjes. De truc wordt wel om bij het ontstaan van deze nieuwe voedselsystemen op de cruciale momenten (zeker als het gaat groeien) niet toch water bij de wijn te doen en af te glijden naar de oude systemen. Laten wij hopen dat het genoemde marktonderzoek argumenten gaat geven die het commercièle belang verenigen met het maatschappelijk belang van wereld voedsel, gezondheid, milieu, kwaliteit,...
En verder denk ik dat ook juist de Multifunctionele Landbouw niet onderschat moet worden in zijn versie van het hedendaags heruitvinden van het landbouwbedrijf als maatschappelijke ondernemeing. Er zijn zorgboeren, recreatieboeren, educatieboeren, kinderopvangboeren en streekproductenboeren die maatschappelijk relevante producten bieden in zorg, onderwijs, e.d. en de natuurlijke enting van het agrarisch bedrijf in de samenleving herstellen. Wat dat betreft sluit ik mij ook aan dat de `gezellige producten` en dito initiatieven een belangrijke bijdrage leveren aan de grotere omslag waarover Louise en Pollan schrijven.
#7
-
florine boucher
-
22 mei '09 15:22
@Dick, ja dat begrijp ik heus wel maar brood was in de tijd van de benoemde zegeningen echt geen witbrood maar brood gebakken van gemalen tarwekorrels waar de zemel niet van was verwijderd dunkt mij. Ik kan dat niet aantonen aan de hand van bijbeltekst(en) maar het lijkt mij zeer onwaarschijnlijk. Haar hele prachtige verhaal( wat ik overigens erg goed vind, zeker voor het gezelschap waarvoor zij het hield) was nog beter geweest als ze een regulier volkorenbrood uit haar oventje had gehaald. Staat er ergens in de bijbel dat het witbrood was? Of maken wij er witbrood van, zoals ook het brood dat na WOII werd gedropt boven Nederlande geen witbrood was. Dat maakt men er nu van want niets is verradelijker dan de herinnering.
#6
-
Dick Veerman
-
22 mei '09 14:26
Florine, dat brood was een metafoor en geen les in volkorenbrood. Net als de Jezusact, een verbinding tussen de zegeningen van 2 werelden die we niet meer samen kunnen denken.
Ja, Lizet, ga mij ff verwijten dat alle woorden genept zijn. Nederland krijgt er straks een prachtig marktonderzoek voor, uitgevoerd door Motivaction. Een bureau dat nogal goed is in het beschrijven en kwantificeren van 'betekenissen' die mensen aan dingen toekennen. Het onderzoek is openbaar dus ik zal er hier zeker over rapporteren.
Rene kwam in de bijeenkomst met een krantenknipsel dat liet zien hoe 'streek', 'echt', 'authentiek' en 'puur' genept worden - als leuk verkooptrucje - terwijl Fresco, zoals hij aanhaalt, laat ziet dat het om andere dingen gaat. Net als Pollan, dus.
En we kletsen maar door over gezellig en langzaam eten.
#5
-
Rene de Bruin
-
22 mei '09 14:04
Bravo Louise Fresco, goed betoog inderdaad. Met name de oproep voor een integrale benadering van ons voedselsysteem. Zoals ze letterlijk zegt: we moeten onze overheden oproepen om zo´n nieuwe integrale visie op voedsel mogelijk te maken en te ondersteunen. Dat betekent ook een nieuwe visie op onderzoek en technologie. Niet meer het ongelimiteerd sleutelen en manipuleren van voedsel, maar technologie vooral als facilitator,ten dienste van de voedselvoorziening en de kwaliteit van ons voedsel. Het gaat hierbij ook om empowerment - wat tijdens de bijeenkomst waar Dick aan refereert ook naar voren kwam. Producenten overal ter wereld in staat stellen om op een fatsoenlijke manier hun brood te verdienen, met eerbied voor lokale omstandigheden, ecologie, cultuur en de kwaliteit van het voedsel.
#4
-
Lizet Kruyff
-
22 mei '09 13:59
Peter, Dick, mooi verhaal, niets mis met de zegeningen van technologie in de voedingswereld, mits niet doorgeschoten naar luie pakjes en zakjes onduidelijke meuk. Maar: kunnen we hier besluiten om het inmiddels binnengeslopen woord PUUR weer gewoon voor chocola zonder melk te reserveren. Weer zo'n meuketierwoord.
Overigens: Liflafjes staan hier sinds de burgerlijke 19e eeuw al onder druk, maar 'doe maar gewoon' is in dit geval wat betreft het eten misschien wel een goed advies. Zuivere productieprocessen, geen restverwerking (weipoeder = goedkoop en dikt de boel zo leuk aan)in de producten, heldere communicatie zonder bla bla. Ik teken ervoor.
#3
-
Dick Veerman
-
22 mei '09 13:18
Peter, het is jammer dat half Nederland - ondanks de crisis - met vakantie is en maar kort achter z'n netbook kruipt. Ik ben blij met zo'n heldere uitspraak uit jouw mond. Hoop dus dat'ie niet onopgemerkt passeert.
Afgelopen woensdag stond ik voor een zaal mensen die zich bezighouden met Multifunctionele Landbouw in Nederland iets te vertellen over een marktonderzoek dat ik begeleid. Bij de opzet ervan heb ik bepleit dat we niet zouden vragen naar de behoefte van mensen aan 'gezellige streekproducten' van Nederlandse bodem - het equivalent van de Californische waar Fresco het over heeft - maar naar wat mensen missen op het schap van de super. Daarvoor interviewden we in de eerste ronde van het onderzoek marktonderzoekers en verkopers van etenswaar.
De resultaten zijn nogal opvallend. Voor die gezellige producten zien ze een marktaandeel van een procent of 2 (in geldwaarde, in volume komt dat neer op minder dan een half procent). Daarentegen zagen de geïnterviewden een marktpotentieel van wellicht zelfs meer dan 25-30% voor nieuwe producten die een - zoals een van de geinterviewden het zei - 'relevant onderscheidend vermogen' hebben en betaalbaar zijn.
De vervolgstap van het onderzoek start nu: een onderzoek naar wat consumenten missen bij producten die meer van hier komen (zonder overigens sinaasappelen of mango's en chocolade uit te sluiten). De geinterviewde specialisten noemden zaken als vers, natuurlijk, karakter (geen eenheidsworst), 'niet verrommeld' en smaken die Nederlands zijn (puur, duidelijk en krachtig, geen tierelantijntjes maar dan wel met 'kwaliteit')). Om het betaalbaar te houden is technologie niet alleen nodig, het kan ook beter maken.
In het rondetafelgesprek dat we met de experts hadden kwam zelfs nadrukkelijk naar voren - desgevraagd weliswaar, want als gesprekmoderator gooide ik het in de groep - dat de verbinding van technologie en verser en natuurlijker eten wel eens een heel 'hippe' doorbraak zou kunnen worden. Dat kwam er zelfs unaniem uit. Eindelijk echt wat nieuws, want de zegeningen van technologie zijn veel te lang verstopt geweest. Het zou uitstekend kunnen werken, als tech maar in dienst zou staan van een beter in plaats van een alleen maar uitgekleder product.
Toen ik dat woensdag vertelde, oordeelden sommigen dat dat 'heel Nederlands' was. Technologie en Wageningen (waar ook Fresco vandaan komt) wilden alles maar met tech regelen. Het was nu tijd voor biologisch en kleinschalig. Een kenner van voedselproductiesystemen en hun problemen die me een beetje kent, nam het uiteindelijk voor me op en gaf aan dat 'mijn' technologie misschien wel een middel is in plaats van een doel op zichzelf en dat we eindelijk zo ver beginnen te komen dat we high tech, natuurlijke principes en integrale teeltwijzen met elkaar kunnen verbinden.
Technologie wordt geassocieerd met alles wat fout ging toen we landbouw uit elkaar trokken. We - een groot deel van een nieuwe producentenbeweging incluis - zijn kennelijk nauwelijks in staat het te associëren met de toekomst van een weer heruitgevonden landbouw waarin integrale processen - zowel Pollan als Fresco gebruiken ook die woorden - centraal staan.
Kortom, daarom ben ik blij dat je er aan bijdraagt die beeldvorming bij te schaven!
#2
-
florine boucher
-
22 mei '09 12:26
Een ding ontgaat mij in deze interessante lezing van de door mij zeer bewonderde Louise Fresco. Waarom bakt zij witbrood van tarwemeel ontdaan van de buitenste laag van de tarwekorrels, te weten de vezelrijke zemelen die vitamines en mineralen bevatten. Het zou vanuit het oogpunt van voedzaam 'staple food' voor velen toch zinniger zijn als zij in haar betoog ook het nut van volkorenmeel zou hebben meegenomen. Nu hinkt haat betoog tussen voedend witbrood voor velen en 'modieus' volkorenbrood. Het voedingsvezelgehalte van volkorenbrood is toch aanzienlijk hoger en derhalve heilzamer voor de mens dan dat van witbrood. Of mis ik iets?
#1
-
Peter Jens
-
22 mei '09 11:16
Wat een goede presentatie. Chapeau! Zelfs de Jezus-act was niet over de top, maar toepasselijk in de TED setting. Wanneer gezwind meer mensen goed geinformeerd beginnen na te denken over de bron en impact van hun voedsel en voedingsstyle EN niet rabiaat tegen technologie en mechanisatie zijn zal er best veel snel kunnen veranderen!
Ik denk dat dit een goede bijdrage is van Louise Fresco.
Eindelijk tijd genomen om deze voordracht te bekijken. Mooie presentatie, goed punt natuurlijk van Fresco. We leven in een wereld waarin technologie broodnodig is, waarin het fijn is dat de meeste mensen niet meer op hun akkertje hoeven te buffelen voor hun dagelijks eten.
Maar wat ik niet snap is dat Fresco zo het conflict aangaat met Michael Pollan. In mijn ogen is dat niet terecht. Pollan is geen wetenschapper, maar journalist met een interesse in voeding en gezondheid. Hij heeft een goed punt als hij laat zien dat de voedingsindustrie ook uitwassen heeft en het voedingspatroon niet altijd positief beinvloedt. Fresco zou dat punt mee moeten nemen in haar onderzoek en het niet als aanval moeten interpreteren.