De Superlijst Gezondheid, opgesteld door Questionmark, laat zien dat de biologische supermaktketen Ekoplaza zijn klanten het gezondst laat eten. Omdat het een dure keten is voor bewuste eters, valt vooral op dat de populaire budgetformules Lidl en Dirk hun klanten relatief het gezondste aanbod voorzetten. Op de totale mogelijke score van 100 punten halen ze er respectievelijk 19,5 en 16,6. Hekkesluiters Plus en Albert Heijn blijven met 10,2 en 11,6 een eind achter op de nummer 1 die uitkomt op 28,5.
Ekoplaza voert de lijst aan door het grootste aandeel gezonde producten in haar assortiment. Doordat deze keten minder toegankelijk is voor consumenten met een kleiner budget, hebben Lidl en Dirk een grotere impact op brede bevolkingsgroepen.

Lidl en Dirk behalen respectievelijk de tweede en derde plek in de ranglijst van gezonde supermarkten. Lidl scoort met een relatief hoog percentage producten binnen de Schijf van Vijf (37%). De lijst waardeert Lidl's inspanningen om suiker en zout in huismerkproducten te reduceren. Dirk onderscheidt zich door als enige supermarkt fruit bij de kassa te verkopen in plaats van snoep of andere ongezonde snacks. Daarnaast heeft Dirk kwantumkortingen op ongezonde producten afgeschaft, waardoor klanten minder worden verleid om grote hoeveelheden frisdrank of snacks te kopen. Toch is niet iedere discounter een koploper in gezondheid: Aldi blijft achter, maar eindigt in de staart van het klassement wel boven Plus en Albert Heijn.

Aldi en grote supermarkten blijven achter
De grote ketens Albert Heijn en Jumbo, die samen meer dan de helft van de Nederlandse markt bedienen, blijven een eind achter bij de koplopers. Albert Heijn maakt bijvoorbeeld nog steeds gebruik van kwantumkortingen op ongezonde producten zoals donuts en frisdrank. Ook rapporteren beide marktleiders alleen over hun huismerken, terwijl A-merken – vaak met ongezonde producten – een groot deel van het assortiment bepalen. Volgens directeur Charlotte Linnebank van Questionmark geeft dit "een vertekend beeld" als gevolg van gebrekkige transparantie over het volledige aanbod.

Bij Plus ontbreekt volgens de lijst elke vorm van rapportage over het aandeel gezonde producten.

Superlijst Gezondheid
Hoewel sommige supermarkten stappen hebben gezet ten opzichte van de eerste Superlijst Gezondheid uit 2020, blijft het aanbod overwegend ongezond. Slechts 43% van de producten in het gemiddelde supermarktassortiment valt binnen de Schijf van Vijf, en 83% van de promoties richt zich op ongezonde producten. Linnebank benadrukt dat ondanks enkele positieve ontwikkelingen, de praktijk nog ver achterblijft bij de ambities. Ze stelt: "Als 40% gezond is, betekent dat nog steeds dat 60% ongezond is. Volgens de richtlijnen zou maximaal 15% van je voeding buiten de Schijf van Vijf mogen vallen."

Daarnaast bekritiseert ze de rol van kindermarketing en winkelinrichtingen die klanten verleiden tot ongezonde keuzes. "Je kán overal gezond boodschappen doen, maar niet iedere supermarkt doet evenveel om dat te stimuleren."

Overheid en onderheid
Volgens Questionmark en de bij het opstellen van de Superlijst betrokken gezondheidsfondsen is vrijwilligheid niet genoeg om supermarkten tot gezondere keuzes te dwingen. Diena Halbertsma, namens het programma Gezonde Generatie, pleit voor wettelijke maatregelen:
"Zonder duidelijke regels blijft marktwerking supermarkten belonen die achterblijven op het gebied van gezondheid."

Ondanks het feit dat zelfs de score van 28,5 - een rapportcijfer van in feite net geen 3 - van Ekoplaza nog lang niet als een voldoende mag worden gezien, suggereren de resultaten van de Superlijst dat Lidl en Dirk laten zien dat een gezonder aanbod in de ongezonde omgeving van de supermarkt mogelijk is. Een sterker overheidsbeleid kan de focus verder verschuiven van ongezonde verleiding naar structurele gezondheid, aldus Questionmark. In een podcast van Foodlog betoogden vandaag Emma Coles van Voeding Leeft en Martien Bos van het Smaakcentrum Land van Cuyck en Maasduinen dat nog meer te verwachten valt van 'de onderheid'. Maar alle beetjes helpen natuurlijk.